اختلال های روانی پنهان در سایه عوامل اجتماعی آشکار

اختلال های روانی، تعریفی برای توصیف بیماری های روحی روانی است که توانایی فرد را در زمینه های مختلف از جمله تفکر، احساس و رفتار صحیحی در امور روزمره زندگی مختل می کند.

به گزارش عطنا، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا در تحلیلی در این خبرگزاری به مبحث اختلالات روانی افرادی پرداخته که ممکن است از آنها بی‌خبر باشند اما رفتارشان تحت تاثیر همین عوامل قرار گیرد. متن این گزارش در زیر می آید:

گروهی از افراد بنا به حادثه یا رویدادی که در طول زندگی شاهد هستند، برای یک دوره مشخص از طول عمر خود، بیماری روانی و افسردگی را تجربه می کنند در حالی که برخی دیگر، همواره نشان های آن را به دوش می‌کشند.

سید حسن قاضی زاده هاشمی در یکی از اظهارات اخیر خود عنوان کرد : بیش از 450 میلیون نفر در سراسر جهان دچار مشکلات روانی هستند و این رقم روز به روز در حال افزایش است.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به رشد 15درصدی اختلالات ناشی از خستگی، اضطراب و کم خوابی و سه درصدی اختلالات ناشی از بی خوابی تصریح کرد: تعداد افسرده‌های جهان حدود 9 درصد یا نزدیک به 10درصد است که این میزان در کشور ما، 12.6 درصد است.

«متاسفانه دولت‌ها و کشورها کمتر به این اختلالات توجه دارند و شرایط مناسب و مطلوب افزایش این بیماران را مهیا کرده‌اند.»

اختلالات روحی روانی ، موضوعی که به باور کارشناسان، دگرگونی های نوین و تکاپوهای بی حد و مرز زندگی امروزی، تغییر شیوه زندگی، اوضاع اقتصادی، نبود روابط سالم میان افراد و مشکلات خانوادگی بستر ساز رشد این اختلال ها شده است.

آن جا که، فاصله ازدواج تا طلاق به حداقل خود رسیده، نرخ بیکاری با نرخ تحصیلات رابطه ای معکوس پیدا کرده و امید به زندگی را در میان افراد کمرنگ کرده است، شاهد مشکلات روحی روانی در میان سرمایه های اجتماعی خواهیم بود. سرمایه هایی که با بسترسازی مناسب، توسعه و پیشرفت کشور را فراهم خواهند کرد.

چرایی و چگونگی رشد اختلال های روانی و راهکارهای کاهش آن، بهانه ای شد تا پژوهشگر ایرنا با «سیما فردوسی» روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و ‌«مجید ابهری»آسیب شناس اجتماعی به گفت و گو بپردازد.

** تفکیک اختلال های روانی با کمیت نشانه ها

فردوسی در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، با طبقه بندی اختلال های روانی به خفیف و پر شدت، اظهار کرد: برخی اختلال های روانی خفیف هستند به طوری که در این طبقه خود فرد هم به مشکل خود آگاهی دارد و برای درمان و رفع آن به مراکز مشاور و روانپزشکی مراجعه می کند؛ در اینجا بخشی از شخصیت فرد آسیب می بیند و نه تمام آن. شخص دارای اختلال های روانی خفیف، با حالت ها و رفتارهایی چون وسواس، اضطراب و افسردگی و ... درگیر است.

به بیان این روانشناس، طبقه دیگری از اختلال ها، مشکلات و بیماری های روانی شدید هستند که در آن ها تمام اجزای شخصیت بیمار از هم می پاشد و فرد به واسطه آن به توهم و هذیان دچار می شود. در این بخش، بیماری به گونه ای فرد را درگیر می کند که از بیماری خود آگاه نیست.

فردوسی افزود: تفاوت سلامت روانی و بیماری روانی به کمیت این نشانه ها باز می گردد نه کیفیت آنها. برای نمونه همه اضطراب را تجربه می کنند اما درواقع فردی که دچار بیماری است میزان بالاتری از اضطراب را دارد یا در افسردگی اگرچه ممکن است بیشتر افراد به نوعی افسردگی را تجربه کنند اما بیمار افسرده با شدت بسیار بالاتری از نشانه های افسردگی روبرواست.

او در پاسخ به پرسش پژوهشگر ایرنا مبنی بر اینکه آیا بررسی شده است که این اختلال ها در چه گروه های سنی، طبقه های اجتماعی یا تیپ های شخصیتی دیده می شود ، گفت: بیماری یا اختلال روانی مختص به گروه خاصی نیست و نمی توان گفت که کسی به دلیل قرار گرفتن در فلان گروه سنی در معرض بیماری قرار دارد یا کسی به دلیل داشتن موقعیت اجتماعی- اقتصادی یا تیپ شخصیتی خاص از بیماری مصون است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به تفاوت منشا اختلالات روانی گفت: برخی ریشه ها ژنتیکی و برخی محیطی هستند. روانشناسان بر این باور هستند که بسیاری از بیماری های حادِ روانی از راه وراثت و ژنتیک به فرد منتقل می شوند و با عوامل محیطی تعدیل یا تشدید می شوند.

«اما گروهی از بیماری های روانی از عوامل محیطی به وجود می آیند و ناکامی ها، شکست ها، شیوه رفتار والدین، مشکل های اقتصادی- اجتماعی، محیط های نامساعد در ایجاد یا تشدید آن ها نقش دارند.»

فردوسی رعایت اصول بهداشت روانی را یکی از راهکارهای پیشگیری و درمان اختلال های روانی عنوان کرد و گفت: شیوه رفتار با کودکان، پیشگیری از بروز رخدادهای ناگوار، مانعی در برابر ایجاد اختلال های روانی در انسان است.

او افزود: برخی بیماری ها با دارو برطرف می شوند برخی با روان درمانی و برخی نیز راهکار دارو و روان درمانی دارند. باید تلاش شود افراد جامعه از بیماری های روانی و نشانه های آنها آگاهی یابند. البته رسانه ها در این زمینه بسیار موثر هستند زیرا می توانند جامعه را نسبت به این بیماری ها آگاه کنند تا بدین گونه پیشگیری و درمان آنها راحت تر صورت گیرد.

** افسردگی یا دل گرفتگی

زندگی ماشینی و دردسرهای برآورده کردن نیازمندی های آن، افراد را به چالش فقط کار و اشتغال کشانده است. فضایی که شادی، خنده و گروه های اجتماعی همنوع در آن خبری نیست.

موضوعی که ابهری از نگاه جامعه شناسی، آن را بسترساز افزایش اختلال های روانی در جامعه عنوان کرد و گفت: یکی از عوارض کمبود نشاط و فشارهای محیطی، ناهنجاری های روانی و ناراحتی های روحی و عصبی است.

«خشونت، اخبار و رخدادهای ناخوشایند و آسیب های اجتماعی دومین گروه از علت های ایجاد افسردگی اجتماعی هستند. انتقال تنش های سیاسی از سطح دولتمردان به سطح جامعه نیز از علت های بروز افسردگی و اضطراب اجتماعی است. خشونت های ماهواره ای، در فیلم ها و سریال های مختلف نیز چهارمین دسته از علت های ایجاد اضطراب و خشونت و اختلال های روانی در جامعه به شمار می روند. »

این آسیب شناس اجتماعی افزود: انتشار خبرهای ناخوشایند اضطراب و دلهره اجتماعی را میان طیف های مختلف شهروندان ایجاد می کند و این مساله با افزایش احساس کمبودهای اقتصاد، نومیدی نسبت به آینده و دلسردی از زندگی، به نوعی افسردگی اجتماعی منجر می شود.

به اعتقاد او هیچ گونه آماری نمی توان از میزان افسردگی و اضطراب در جامعه ارایه کرد زیرا بسیاری از افراد تفاوت افسردگی و دل گرفتگی را نمی دانند و بر پایه باورهای اجتماعی نادرست، مراجعه به مشاور و روانپزشک را کاری بیهوده یا نمایشی می دانند.

** نوشداروی روان

چالش های به وجود آمده از ناهنجاری های روحی روانی، آسیب شناسان و روانشناسان را برآن داشت تا با ارایه راهکارهای مناسب و مشاوره های به موقع، از افزایش دوره این اختلال ها بکاهند.

به باور متخصصان، تکیه بر معنویات، افزایش چتر حمایتی خانواده بر سر افراد آسیب دیده و برخورد مناسب با آنان، زمینه ساز کاهش مشکلات روانی خواهد بود.

از نگاه ابهری، معنوی درمانی به عنوان یک نیاز و راهکار مناسب در زمینه اختلال های روانی به شمار می رود.

وی افزود: بر پایه یک پژوهش میدانی، افسردگی و اضطراب در میان افراد مذهبی پنج برابر کمتر از افراد دیگر است. توکل به خدا، اعتماد به لطف الهی و ایمان به اراده خداوند باعث می شود که فرد از اضطراب و افسردگی فاصله گیرد از این رو امروزه معنوی درمانی در زمینه مشاوره های روانی جایگاه بسیار مهم و قابل توجهی دارد.

او همچنین با اشاره به ضرورتِ تولید و عرضه برنامه های نشاط آور در رسانه ها به ویژه صدا و سیما گفت: صدا و سیما می تواند با افزایش تولیدات سینمایی طنز، جلوگیری از انتشار اخبار اضطراب آور و پیشگیری از نمایش فیلم های خبری تنش زا در پیشگیری و کاهش میزان افسردگی در جامعه نقش مهمی ایفا کند.

از نگاه ابهری ، البته مسوولان نیز باید از بیان خبرهایی که به دلهره و تنش روانی جامعه دامن می زند خودداری کنند زیرا رعایت این مسایل در تقویت سلامت و بهداشت روانی جامعه بسیار اهمیت دارد.

اختلالات روحی و افسردگی، از بیماری های روحی روانی است که بی اطلاعی یا بی تفاوتی افراد از وجود آن، موجب بروز یا تشدید این بیماری می شود.

به باور کارشناسان اختلالات روحی و روانی بیش از درمان به پیشگیری نیاز دارد و در سایه حمایت خانواده، توسل به معنویات و شناخت فردی دست یافتنی است.