قدیمی: باید روابط‌عمومی را سیستمی فهمید/ افخمی: پنجاه سالگی دانشکده ارتباطات در سال آینده

اسماعیل قدیمی در نشست چالش‌های آموزش و پژوهش روابط‌عمومی در ایران گفت: اکثر افراد روابط‌عمومی دچار ضعف هستند، نمی‌توانند تعریف کاملی از روابط‌عمومی ارائه دهند و با اهداف و وظایف آن آشنایی ندارند.

به گزارش عطنا، نشست «چالش‌های آموزش و پژوهش روابط‌عمومی در ایران» آذرماه، با مدیریت حسینعلی افخمی مدیر گروه روابط‌عمومی دانشگاه علامه طباطبائی و با حضور جمعی از استادان و دانشجویان این رشته در دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

در این نشست اسماعیل قدیمی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه علامه طباطبائی با مطرح کردن مباحث کلیدی حوزه روابط‌عمومی به انتقاد از نحوه آموزش و پژوهش در این رشته پرداخت و با یادآوری رساله دکتری خود، گفت: موضوع رساله دکتری من «آسیب‌شناسی روابط‌عمومی در ایران» با رویکردی بر ساختار، وظایف و کارکردهای مطلوب است.

قدیمی در خصوص دشواری‌هایی که در مسیر پژوهش وجود دارد اظهار کرد: متأسفانه در کشور پشتوانه نیرومندی برای کارهای تحقیقیاتی نداریم و منابع موجود کتابخانه و منابع ترجمه‌ شده ضعیف است و استاد راهنما و مشاوره خوب که بتواند به ما کمک کند، اندک است.

وی با بیان این‌که رساله‌اش بر اساس «کیس‌استادی» (نمونه‌های موردی) است، عنوان کرد: این روش بدین معناست که برای تجزیه و تحلیل یک سیستم، جنبه‌های سیاسی، فناوری و اقتصادی را باید مطالعه کرد نیز بر اساس این فرمول، وزارت ارشاد، وزارت علوم و تحقیقات و وزارت ارتباطات را انتخاب و روی آن مطالعه کردیم.

او درباره نحوه روش‌ بررسی رساله‌اش ابراز کرد: نخست روش به این صورت بوده است که نحوه شکل‌گیری سازمان و روابط‌عمومی موردنظر را بررسی و بعد ساختار تشکیلات سازمانی و ساختار انسانی آن را بررسی کنیم.

قدیمی دلیل انتخاب موضوع رساله‌اش را پاسخ دادن به پرسش‌هایی از جمله این‌که چرا ما روابط‌عمومی حرفه‌ای نداریم و چرا زمانی که از روابط‌عمومی سخن می‌گویند از ضعف‌های آن صحبت می‌شود، عنوان کرد.

به بیان قدیمی باید روابط‌عمومی را سیستمی فهمید و رویکرد مورد استفاده در این مطالعه سیستمی بوده است.

این پژوهشگر و استاد دانشگاه درباره این‌که نگاه به روابط عمومی باید سیستمی باشد، تاکید کرد: روابط‌عمومی یک خرده سیستم است که کار آن مدیریت راهبردی ارتباطات سازمانی است که بنا به آن است که منافع دوسویه سازمان ذی‌نفع را تأمین کند؛ چرا که این خرده سیستم در یک سیستم معنا پیدا می‌کند.

او درباره نتیجه این پژوهش‌ها گفت: این سازمان‌ها و موسسه‌ها احساس نیاز به روابط‌عمومی نمی‌کنند و از طرف دیگر راوبط‌عمومی‌های حرفه‌ای وجود ندارد؛ پس اشکال دو طرفه است و باید سیستم از اساس اصلاح شود.

او در اشاره به ساختارهای سازمانی در کشور عنوان کرد: زمینه شکل‌گیری روابط‌عمومی حرفه‌ای وجود ندارد و ساختارهای دولتی نیازمند روابط‌عمومی نیستند در حالی که روابط‌عمومی مدافع افکار‌عمومی است.

به گفته قدیمی در این تحقیق نتیجه‌ای که بدست آمد این بود که هیچ کدام از وزارت‌خانه‌ها ساختار سازمانی درستی از روابط عمومی نداشتند.

این پژوهشگر و استاد دانشگاه در ارتباط با مسئول‌های سازمان و موسسه‌ها افزود: اکثر این مسئول‌ها کارشناس این رشته نیستند و با وجود غیر متخصص بودن سر کار خود هستند.

به بیان اسماعیل قدیمی در هیچ یک از سازمان‌های روابط‌عمومی هیچ اولویتی برای آن قائل نیستند و از طرف دیگر مطبوعات و رسانه‌های همگانی با روابط عمومی هماهنگ نیستند.

او در ارتباط با راه‌حل مشکلات روابط‌عمومی گفت: نظام‌های آموزشی باید از بنیان اصلاح شوند و روابط عمومی را باید مبنی بر خصوصی‌سازی تنظیم کرد و باید گروه روابط‌عمومی را تجدید ساختار کرد.

او در بخشی دیگر از این نشست با اشاره به کتاب توسعه و تضاد «شهید بهشتی» گفت: شهید بهشتی در مقدمه این کتاب تمام ریل‎‌های علمی در ایران را غلط می‌داند که باید به اصلاح فرایندها، رویکردها و جهت‌گیری‌ها پرداخت.

این استاد دانشگاه در خصوص هفته پژوهش هم گفت: ما در ایران منابع پژوهشی علمی حرفه‌ای آکادمیک نداریم، ما زیرساخت‌های پژوهشی سیستماتیک، نهادینه شده، حرفه‌ای، نقد شده و بهبود یافته که بتوانیم به آن اتکا کنیم در کشور نداریم.

قدیمی ادامه داد: نخست نظام جامع پژوهش در کشور باید اصلاح شود؛ یعنی این‌‌‌‌که ما باید در کلاس‌های درس ضعف‌های روابط‌عمومی کشور خودمان را بیان کنیم و دیگری در نظر گرفتن بعد نظارتی که باید مدام تحت نظارت باشد نیز تعهد و التزام عملی را ایجاد کنیم و در دانشکده‌ها باید کرسی‌های نظریه‌پردازی برگزار شود.

این استاد دانشگاه در پایان سخنانش در پاسخ این پرسش که آیا فقط ساختار اصلاح شود کافی است، اظهار کرد: باید زیرساخت‌ها، تولید محتوا و به طور کلی تمام ابعاد و زاویه‌های روابط عمومی اصلاح شود و نگاه ما باید سیستماتیک و جامعه‌نگارانه باشد.

گفتنی است مهدی محسنیان‌راد به عنوان استاد راهنما، حسینعلی افخمی و مهدوخت بروجردی هم به عنوان استاد مشاوره رساله دکتری اسماعیل قدیمی، وی را به قول خودش «در این مسیر دشوار بسیار کمک کردند.»

فایل صوتی سخنرانی دکتر اسماعیل قدیمی:

لزوم اهمیت ارتباطات درون‌سازمانی

در ادامه این نشست، حسینعلی افخمی، مدیر گروه روابط‌عمومی دانشگاه علامه به مشکلاتی که در روابط عمومی وجود دارد اشاره کرد و یادآور شد: ما در روابط‌عمومی‌ها گاهی افت‌و‌خیز داشته‌ایم برای مثال چند وقت پیش دانشگاه «لستر» با هزار و پنجاه مقاله علمی و پژوهشی پنجاهمین سال تأسیش را جشن گرفت درحالی که ما هم سال آینده پنجاه سالگی تأسیس دانشکده ارتباطات را جشن می‌گیریم اما چه چیزی برای ارائه و رونمایی داریم.

در بخشی دیگری از نشست پژوهش در روابط عمومی، گزارشی از پایان‌نامه‌ای که با موضوع «نقش روابط عمومی در ارتباطات درون سازمانی» به آسیب‌های این حرفه پرداخته بود، ارائه شد.

مهدی عبدالله‎زاده از فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد دانشکده علوم ارتباطات در گزارش خود در تشریح اهمیت فراوان ارتباطات درون سازمانی در حفظ حیات و پیشبرد اهداف سازمان‎ها، گفت: ارتباطات سازمانی را می‌توان به کوه یخی شناور در آب تشبیه کرد که قله آن که از آب نمایان است و ارتباطات درون سازمانی  قسمت عظیم دامنه آن در زیر آب است که این بخش عظیم با این‌که کمتر قابل لمس و مشاهده است اما اساس و پایه ارتباطات برون سازمانی را تشکیل می‎دهد.

عبدالله‎زاده با اشاره به این‌که در این پژوهش با بررسی عمیق، دقیق و کاربردی مفهوم ارتباطات درون سازمانی به دنبال شناخت نقش و کارکرد روابط‌عمومی در این نوع ارتباط بوده است گفت: برای رسیدن به این هدف اقدام به شناسایی و تعریف 16 شاخص و متغیر اصلی کردیم سپس اقدام به دسته بندی فعالیت‌های مختلف و متنوع روابط‎عمومی در زیرمجموعه هر یک از آن کردیم و براساس آن، گویه‌های پرسشنامه را ساختیم و از این طریق نگرش کارکنان اداره مرکزی بانک‌ها را سنجیدیم.

او با اشاره به نتایج به دست آمده ضمن امیدوارکننده خواندن فعالیت روابط‌عمومی‌ها در ارتباطات درون سازمانی گفت: با این وجود بین انتظار پاسخگویان و عملکرد روابط عمومی اختلاف وجود دارد و پیشنهاد می‌کنم که روابط‌عمومی ها با مطالعه عمیق و دقیق ارتباطات درون سازمانی با شناخت بهتر شاخص‌های آن و همچنین نتایج مفید آن در عملکرد سازمان‌ها، خود را برای مشارکت آگاهانه در این فرآیند بسیار مهم مدیریتی و سازمانی آماده کند.

عکس: ایوب قادری