فضای سایبر، بزرگراه انتخاب همسر/ اینترنت حاضری غایبان را می‌زند

در این نشست تخصصی مسائل مهمی در باب فضای مجازی و ازدواج‌های ناشی از آن مطرح شد از جمله اینکه فضای مجازی بزرگراه انتخاب همسر است و علاوه بر اینکه جایی برای شفاف‌سازی مسائل جامعه است، فضایی برای بروز همجنسگرایان است و حاضری غایبان را می‌زند.

به گزارش عطنا، نشست «فضای مجازی و نقش آن در همسرگزینی» با حضور سهیلا صادقی دانشگاه تهران، مجید اظهری استاد دانشگاه شهید بهشتی، حسین اسکندری دانشیار روانشناسی دانشگاه علامه و مدیر جلسه محمد زاهدی ‌اصل، مدیر گروه مددکاری اجتماعی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

وقتی داشتن ویدئو جرم بود!

محمد زاهدی اصل، مدیرگروه مددکاری اجتماعی در خصوص شکل­ گیری نهاد خانواده، گفت: خانواده اصلی‌ترین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است اولین نهادی است که همگی ما در آن عضویت پیدا کرده‌ایم در زمان‌های گذشته همسر آینده فرد را والدین وی انتخاب می‌کردند و اکثر زوج‌ها تنها در شب عروسی برای اولین بار همدیگر را می­‌دیدند و هر چه زمان به سمت جلو در حرکت بود بستر اجتماعی شرایطی را فراهم آورد که نقش والدین در انتخاب همسر فرزندان خود کمرنگ­‌تر شده است.

زاهدی اصل در مورد فضای مجازی اذعان کرد: در اوایل انقلاب اگر فردی ویدئویی همراه خود داشت او را به عنوان مجرم مجازات می ­کردند و اکنون فضای مجازی فضاهای که از قبل وجود داشته را در هم شکسته است و تبدیل به یک آسیب اجتماعی تبدیل شده آسیبی که شاید تخریبش کمتر از مواد مخدر نباشد و براساس آمار به‌دست آمده و همچنین آمار رسمی در مقابل هر پنج ازدواج یک مورد به طلاق منجر می‌شود.

وی در راستای سخنانش به جمله‌ای از امام خمینی(ر‌ه) اشاره کرد و یادآور شد: امام خمینی در اوایل انقلاب اشاره می‌کند که ما با ورود سینما مخالف نیستیم بلکه آن نحوه استفاده از این ابزار است که آن را برای ما مثبت یا منفی می‌کند و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم فضای مجازی تأثیر خودش را می‌گذارد، بنابراین چکار باید کرد که بهترین تأثیر را بگذارد؟

فرهنگ چارچوب کلی ازدواج را مشخص می‌کند

در ادامه سهیلا صادقی، استاد دانشگاه تهران درباره ازدواج و تشکیل نهاد خانواده طی سخنانی اظهار کرد: بحث ازدواج در نظام خلقت به‌صورت تکوینی نهادینه شده است و تشکیل خانواده نه تنها در بین شرقی­‌ها حتی در بین غربی‌ها همواره بحث مهمی بوده است، مثلا در قرن  17 در اروپا تشکیل خانواده و ازدواج یک دینداری عام بوده است.

صادقی به گفته‌ای از ویل دورانت اشاره و بیان کرد: ازدواج و خانواده نه تنها باعث کم شدن نارسایی ­ها می‌شود بلکه در واقع انسان­‌ها از عزلت و انزوا رهایی پیدا می­ کنند.

این استاد دانشگاه با اشاره به شیوه­ های همسرگزینی گفت: این شیوه­ ها همواره تابع هنجارها و سازمان اجتماعی بوده است به طور مثال وقتی سازمان جامعه سنتی باشد نحوه و شیوه انتخاب همسرگزینی از آن سازمان سنتی تبعیت می‌کند و در کل این فرهنگ است که روند و چارچوب­ های کلی را مشخص می‌کند.­

وی در مورد انواع شیوه­ های همسرگزینی، هم تصریح کرد: در تاریخ همواره با انواع ازدواج مانند ازدواج‌های مبادله­ ای، ربایشی، اجباری و شیوه‌های همسرگزینی خودسرانه و یا خودخواسته مواجه بوده‌ایم.

او افزود: مفهوم خودسرانه با خودخواسته متفاوت است و ازدواج در گذر زمان از لحاظ دوام به به دو نوع دائمی و موقت دسته‌بندی می‌شوند.

اختیار و تناسب دو بعد همسرگزینی

صادقی با بیان اینکه فرایند همسرگزینی ابعاد مختلفی دارد ادامه داد: مورد نخست بحث اختیار است که در دایره چارچوب هنجاری معنا پیدا می‌کند و مورد دوم تناسب است که براساس زمینه و فرهنگ اجتماع می‌توان تعریف کرد مانند تناسب ظاهری، فیزیکی، هوشی و خواستگاه ­های طبقاتی است و چهارم تنها بلوغ اقتصادی نیست که فرد درآمدی داشته باشد تا از عهده خانواده­اش برآید بلکه بلوغ فکری و اجتماعی هم وجود دارد که بخشی از این بلوغ به سن و بخش دیگر به سبک زندگی انسان­ ها و سرمایه­ های اجتماعی و فرهنگی مربوط می‌شوند.

در بخشی دیگر از این نشست مجید اظهری استاد دانشگاه شهیدبهشتی درباره آسیب‌های ارکان خانواده عنوان کرد: یکی از آسیب‌های که امروزه ارکان خانواده را موریانه‌وار مورد تهاجم قرار داده است بحث طلاق است که از هر پنج ازدواج در تهران یکی به طلاق منجر می‌شود.

از هر پنج ازدواج در تهران یکی به طلاق منجر می‌شود

اظهری در مورد آسیب‌هایی مانند طلاق گفت: همسرگزینی نامناسب طوری که انتخابی انجام شده براساس بلوغ نبوده است و شاید از نظر جسمی و اقتصادی به بلوغ رسیده باشند اما به لحاظ رشد فکری و فرهنگی به بلوغ اجتماعی نرسیده باشند.

او افزود: اکنون ازدواج دختران با مردان سن بالا و پسران جوان با خانم‌های سن بالا بصورت یک مد و عرف اجتماعی رایج شده است که باید آن را در آسیب اجتماعی مدنظر قرار داد.

این استاد دانشگاه در ارتباط با ازدواج آنلاین گفت: در زمان گذشته ازدواج فرزند بر اساس انتخاب و دستورهای والدین بوده است درحالی‌که اکنون نیز ازدواج‌ها براساس آنلاین است که هویت مجهول بهم می‌دهند و افراد یکدیگر را نمی‌بینند.

اظهری درباره ازدواج‌های آنلاین و سایت‌های همسرگزینی آنلاین خاطرنشان کرد: دختر و پسر امروز جایی برای دیدن همدیگر ندارند درحالی‌که چند دهه گذشته افراد در مهمانی‌هایی مانند عروسی و مراسم عزاداری به هم معرفی می‌شدند و حال دختر و پسر جز محیط دانشگاه فرصتی برای آشنا شدن و انتخاب ندارند که به سایت‌های آنلاین  رو آورده‌اند.

فضای سایبر، بزرگراه انتخاب همسر

این استاد دانشگاه به نتایج حاصل از طلاق و خانواده‌های متشنج اشاره کرد و خاطرنشان کرد: امروزه 65 درصد فرزندان آسیب دیده معتاد، بزهکار و فراری حاصل خانواده‌های طلاق و متشنج هستند و نیز تضاد و شکافی که میان نسل جدید و قدیم بوجود آمده است باعث می‌شود که فرزندان خود به سمت انتخاب همسر بروند که فضای سایبری بزرگترین وسیله‌ای است که در اختیار دارند.

در ادامه این نشست حسین اسکندری دانشیار روانشناسی دانشگاه علامه در ارتباط با تأثیرات فضای مجازی در همسرگزینی اظهار کرد: ما قبل از دنیای مجازی پنهان‌کاری و دروغ  هم داشته‌ایم و زمانی که یک چیز جدید به دنیا اضافه می‌شود قطعا ما را دچار شک می‌کند.

اسکندری درباره موضوع نشست بیان داشت: موضوع نشست مشکل همسرگزینی نیست بلکه این است که دنیای مجازی چه سهمی در این مشکل دارد و آیا این مشکل را آشکار یا عمیق کرده است که فضای مجازی این ارتباط را ایجاد کرده است.

تناقض شفاف‌سازی دنیای مجازی با پنهان‌کاری‌هایی سطح جامعه

او با اشاره به وجود شفافیت در دنیای مجازی گفت: اعتراض در دنیای مجازی پنهان نمی‌شود، مثال رقم‌های نجومی و خیلی از اسراری که صدا ‌و ‌سیما و مطبوعات به طور واضح به آن نمی‌پردازند، در این فضا رو می‌شود که این شفاف سازی دنیای مجازی با پنهان‌کاری‌هایی که در سطح جامعه روی می‌دهد، در تناقض است.

او به آسیب‌های دنیای سایبری اشاره کرد و ابراز کرد: ما هم در همسرگزینی و دنیای مجازی بسیار مشکل داریم و باید به بررسی همسرگزینی به عنوان یک رویداد مهم در زندگی که کجا بهم مدد و آسیب رسانده‌اند بپردازیم.

او در ادامه درباره آمار مفاسد دنیای سایبری، گفت: ما هیچ آمار رسمی که نشان دهد دنیای مجازی، طلاق و فساد را زیاد کرده است، نداریم.

زاهدی‌اصل در جمع‌بندی این بخش گفت: تشکیل خانوده به نوعی یک دینداری محسوب می‌شود و شیوه‌های همسرگزینی تابع هنجارها و سازمان‌های اجتماعی است و بر ازدواج‌های خودخواسته تاکید می‌کنم.

زاهدی‌اصل در ادامه سخنان اظهری گفت: اظهری در مورد چگونگی همسرگزینی در بروز و ظهور طلاق پرداخت و به این مسئله که در دنیای سایبری هویت مجهول است اشاره کرد و اذعان کرد که دختر و پسر جایی برای آشنا سازی ندارند به همین دلیل به آنلاین پناه می‌برند.

 فضای مجازی جایی برای شفاف سازی مسائل جامعه

او در جمع‌بندی سخنان اسکندری گفت: او به این موضوع اشاره کرده که اتفاق‌هایی که امروزه در دنیای مجازی به وجود آمده است در دنیای سنتی نیز وجود داشته است و هر پدیده‌ی که دنیای ماه راه پیدا می‌کند یک شک با خود به همراه دارد و مواجه درست با یک پدیده جدید هم اصل ماجرا است و فضای مجازی، فضای شفاف سازی مسائل موجود در جامعه است.

در بخش دوم این نشست سهیلا صادقی در ارتباط به سخنان حسین اسکندری گفت: شکی در این نیست که هر پدیده جدید ویژگی‌های مثبت و منفی دارد و در بحث جهانی شدن دنبال یک فرهنگ جهانی هستند که در آن تفاوت‌ها برداشته شود و آدم‌ها کم و بیش مثل همدیگر شوند.

صادقی افزود: در عمل به جهانی شدن رویکردهای مختلفی وجود دارد که هم خوشبینانه و ساده‌انگارنه است که همه فرهنگ‌ها در یک خط افقی در کنار هم تعریف می‌شوند و هر فرهنگی در کنار فرهنگ دیگر اهمیت خاص خود را دارد درحالی‌که چیزی که در جهانی شدن اهمیت دارد بحث غربی شدن است.

این استاد دانشگاه در اشاره به غربی شدن اظهار کرد: در 116  کشور جهان بیش از 30هزار شعبه «مک دونالد» وجود دارد و زمانی که «ریتزر» در این مورد اشاره می‌کند: ما داریم دنیا را مک دونالدی می‌کنیم که با ورودش یک فرهنگ خاصی را می‌آورد که با فرهنگ ما هیچ سنخیت و نزدیکی ندارد.

این استاد دانشگاه در اشاره به کارکرد اینترنت گفت: زمانی که از اینترنت و دنیای مجازی بحث می‌کنیم باید گذشته و زمینه آن را ببینیم مانند روز ولنتاین که هیچ ربطی به فرهنگ ما ندارد.

فضایی افسارگسیخته برای همسرگزینی

او به تاریخچه اینترنت اشاره کرد و ابراز داشت: از سال 1990 استفاده از اینترنت رایج شد و قرار و ملاقات آنلاین از آن زمان ایجاد شد و هدف از فضا مجازی ایجاد یک فضای افکار گسیخته‌ای برای همسرگزینی بود.

صادقی در ادامه در ارتباط با ازدواج‌های آنلاین به دو مطالعه انضمامی ایران و غرب اشاره کرد: مورد نخست مرز بین زمان و مکان  است که شکسته شده است و زمان و مکان منابع هویت ساز انسان‌ها هستند که در دنیای مجازی هویت انسان‌ها به چالش کشیده شده است.

او به تحقیقی که در غرب انجام شده اشاره کرد و گفت: در آن تحقیق از پاسخ دهنده‌ها در مورد توقع در ازدواج آنلاین پرسیده شد  که پاسخ‌های آن‌ها تفریح، همراهی با افراد ناهمدل و ناآشنا، رفع تنهایی، برقراری روابط و از جمله چیزهای مهم در فضای سایبری سکس بود که  تعداد کمی گفته‌اند که هدفشان ازدواج است.

صادقی به تحقیقی که زینب شفیعی در دانشگاه تهران در سایت طوبی انجام داده اشاره کرد و بیان داشت: تا سال 1390 حدود 84 هزار پروفایل در آن وجود دارد که شامل مشخصات فردی آدم‌هاست در دو سالی که این سایت راه می‌افتد حدود 500 تا زوج ثبت شده داریم و بعد از آن دیگر هیچ ازدواج ثبت شده‌ای نداریم یعنی روابط آنلاین به سمت شهوت پیش رفته است.

او اضافه کرد: در این تحقیق چه ملاکی برای ازدواج دارید سوال شد که ملاک‌هایی مثل صداقت، وفاداری، ایمان و برای مردها زیبایی و بر ای زن‌ها بحث مالی جز اولویت هایشان بوده است.

این استاد دانشگاه با بیان تبعات منفی دنیای مجازی بیان داشت: نخستین آن عبور از اقتدار نهاد اجتماعی و ایستادن در برابر خانواده، شکل‌گیری روابط جنسی غیر متعارف، دامن زدن به عشق سیال و دروغ، ایجاد روابط خودسرانه، درهم ریختن روابط رو در رو و کنش متقابل و وجود افراد نابالغ است.

سهیلا صادقی به چند نکته مثبت روابط مجازی اشاره کرد عنوان کرد: روابط آنلاین برای دختران و مردان مجرد از سن گذشته که از تنهایی رنج می‌برند می‌تواند یک نکته مثبت باشد و برای اقلیت‌های جنسی که هنوز در کشور ما حقوق رسمی ندارند مانند همجنس‌گرایان که در دنیای واقعی نمی‌توانند رابطه برقرار کنند مکان مناسبی است.

او در ادامه گفت: روابط دنیای مجازی یک رابطه تصنعی و شکننده است و روابط باید از طرف خانواده با هم ادغام بشوند و راه‌کار این است که پروژه  هویت باید دوباره تأکید شود یعنی ما باید به مقاومت‌های محلی و منطقه‌ای برگردیم و بر پروژه‌ی هویت تأکید کنیم.

 همسرگزینی در دنیای مجازی روش مناسبی است اگر...

مجید اظهری در بخشی دیگر از این نشست گفت: هر فناوری و دستاورد علمی بدون بسترسازی فکری و آموزش وارد هر جامعه‌ی بشود فراتر از فایده باشد تبدیل به سم می‌شود و این فرزندان ما نیستند که در  بی‌مبادلاتی جنسی و بی‌اخلاقی مقصرند بلکه این ما  که مقصر هستیم.

اظهری در ادامه اشاره کرد: اگر فضای سایبری با آموزش‌های که ما 10 سال پیش توصیه کردیم وارد جامعه می‌شد این عوارض را نداشت که در جامعه ما مربیان مقصر هستند؛ چرا که آموزش درست استفاده کردن را نداده‌اند.

این استاد دانشگاه در اشاره به فضای مجازی گفت: جامعه مقصر نیست بلکه این مسئولان هستند که مقصرند به طور مثال هزینه‌ ازدواج معمولی در تهران 50 میلیون است پس دانشجو مجبور  به سکس مجازی و روابط فرا زناشویی می‌شود.

او در ادامه اذعان کرد: آموزش هنوز دیر نشده زمانی‌که گوشی به‌دست فرزندان خود می‌دهیم آموزش استفاده از آن نیز را به آنها بدهیم و همسرگزینی در دنیای مجازی اگر مدیریت بشود روش مناسبی است.

اینترنت حاضری غایبان را می‌زند

حسین اسکندری در ارتباط با دنیای سایبری گفت: یکی از مضرات اینترنت این بود که حضور را از ما گرفت و غیبت را به جای حضور گذاشت برای مثال در کلاس درس اگر چیزی را ندانیم توبیخ می‌شویم و راه فرار و جود ندارد اما در دنیای مجازی هر جا را که ندانیم بروی کلید دیگر کلیک می‌کنیم.

این استاد دانشگاه گفت: ما یک ذهن و دنیای بیرون داریم که ذهن خود را فیلتر می‌کنیم وآهسته با دنیای بیرون، خودمان را آشکار می‌کنیم که فضای مجازی ذهن ما را بیرونی کرده است که دو خصوصیت آن این است که خصوصی نیست بلکه عمومی است و دیگر اینکه خصوصیات درونی، بیرونی شده‌است.

اسکندری به دو کارکرد اینترنت اشاره و ابراز کرد: رویکرد اول قدرت آن را دارد که سنت‌های ما را تغییر دهد و از همه مهمتر تعریف ما را از زندگی عوض کند و رویکرد دوم ما هم در فضای مجازی و هم در دنیای بیرونی، واقعیت  داریم یعنی یک یواقعیت خارجی و یک واقعیت بیرونی که در آن واقعیت بیرونی مستحکم‌تر است با تمام کمبود‌هایش امام دنیای مجازی شکننده‌تر است.

زاهدی‌اصل در جمع‌بندی سخنات سهیلا صادقی گفت: موضوع جهانی شدن رویکردهای مختلفی دارد و یه این سادگی نیست که غرب به جهانی شدن دیگر کشورها ناقوس مرگ محلی و منطقه‌ای دیگر کشورها را بصدا درآورده است و نگاه به جهانی شدن از بالا به پایین است و این‌که در دنیای مجازی هویت ما به چالش کشیده شده و با فضایی به نام سایبر سکس مواجه هستیم.

زاهدی‌اصل در جمع‌بندی سخنان مجید اظهری اذعان کرد: هر فناوریی بدون بستر سازی مورد استفاده قرار گیرد مشکل آفرین می‌شود و هر چیزی که از آن منع شویم برای جست‌و‌جوی آن حریص‌تر می‌شویم ما مربیان است در بی‌مبالاتی سکسی مقصریم که باید نحوه استفاده از آن را به افراد آموزش داد.

زاهدی‌اصل در ادامه جمع‌بندی سخنان حسین اسکندری بیان کرد: مسئله را باید تعریف کرد به طوری که حضور را از ما گرفته و غیبت را به جای ما گذاشته است در حالی که فضای مجازی فرار از واقعیت است و فضای مجازی انسان را گستاخ و ذهن آدمیان را بیرونی می‌کند.

بپذیریم

زاهدی‌اصل نتیجه این نشست را این چنین تعریف کرد: ما از دنیای مجازی نمی‌توانیم فرار کنیم فضای مجازی خودش را به ما تحمیل کرده است و با پذیریش آن باید در فکر این باشیم که چگونه فضایی برای استفاده درست آن فراهم آوریم.

اظهری در پاسخ به این پرسش، چرا حجم بسیاری از چت‌های فضای مجازی در ایران را ازدواج تشکیل می‌دهد اذعان کرد: این چت‌ها، چت‌های ازدواج نیستند بلکه دوست‌یابی هستند بچه‌ها برای آنکه دیده شوند به جاهای وارد می‌شوند که مورد توجه قرار گیرند و شروع به درد دل می‌کنند و کم‌کم رابطه عاطفی شکل می‌گیرد و در آخر منجر به ازدواج می‌شود.

صادقی در پاسخ به این پرسش، که آیا تمام زوجین و افراد، تحت تأثیر آثار منفی فضای مجازی قرار می‌گیرند گفت: ما در مورد این قضیه هنوز علم آنچنانی نداریم در هرصورت تعداد بسیار کمی است که به ازدواج کشیده می‌شود با توجه به این نوع آشنایی و ناهمدلی کم پیش میاید که به ازدواج کشیده شود.

اسکندری با توجه به سوالی که پرسیده شده بود گفت: رابطه واقعی زن و مرد مثل الاکلنگ است هم‌وابسته و هم‌جهت نیست یعنی فرود یکی فراز دیگری می‌شود، آن چیزی که در زن و مرد باید مشترک باشد خصوصیاتشان نیست بلکه صداقت و باوری است که نسبت به همدیگر دارند.