اخلاق مسئولیت‌پذیری در محیط 360 درجه است / انسان اخلاق‌مدار دغدغه بهروری دارد

یک استاد دانشگاه تهران در هفته پژوهش گفت: اخلاق مسئولیت‌پذیری در قبال حقوق افراد دیگر در محیط 360 درجه است به این معنا که هر فردی در این محیط وجود دارد یک کنشگر بوده به این معنا که صاحب حق است.

به گزارش عطنا، نشست «اخلاق در پژوهش» با حضور دکتر احد فرامرز قراملکی استاد دانشگاه تهران و استادان هیئت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

احد فرامرز قراملکی، استاد دانشگاه تهران در سخنانی گفت: ما برای درمان معضلات اخلاقی به یک دانش توسعه یافته به نام اخلاق حرفه‌ای نیاز داریم و درتعریف اخلاق گفت: اخلاق سبک رفتار ارتباطی مبتنی بر رعایت حقوق طرف ارتباط است.

قراملکی در خصوص اخلاق گفت: اخلاق مسئولیت‌پذیری در قبال حقوق افراد دیگر در محیط 360 درجه است به این معنا که هر فردی در این محیط درجه وجود دارد یک کنشگر بوده به این معنا که صاحب حق است.

وی در ادامه داد: هر کسی که در این محیط 360 درجه از جمله حقوق شهروندان، رقبا، همسایه‌ها و... وجود دارد صاحب حق است و اخلاقی زیستن یعنی اینکه فرد حقوق خود را بشناسد و آن را تبدیل به وظیفه کند.

قراملکی با بیان اینکه دو دیدگاه در ارتباط با اخلاق علمی و پژوهشی، این دیدگاه‌ها را اخلاق فردگرایی و اخلاق اعضای محققان عنوان کرد و اظهار کرد: با اینکه دیدگاه فردگرایی در کشور ما بسیار رایج است دیدگاه دیگر یک نگرش سیستمی دارد.

این استاد دانشگاه با گریزی به مفهوم حرفه‌گرایی هم تصریح کرد: حرفه‌گرایی در دنیای قدیم فردگرایانه بوده است برای مثال، واژه «معماری» ساخته شده چون معماری به دوش فرد معمار بوده است اما امروزه این نقش به نام سازمان‌ها است و حرفه‌ها در حیطه سازمان‌ها قرار دارند، به‌طوری که تا سازمانی اخلاقی نباشد به صراحت نمی‌شود گفت که افراد اخلاقی هستند.

قراملکی درباره اشکلات اخلاق سازمانی اشاره کرد: پند و پیمانی شدن اخلاق به‌صورتی که مدام با افراد از اخلاق حرف بزنیم تبدیل به عکس آن می‌شود و دوم اینکه مگر سازمان بر افراد سلطه ندارد! در نگرش سیستمی کسی  که سازمان را به وجود آورده است باید یک‌بار در ترازوی اخلاق سنجیده شود.

چهار الگو در باب رشد اخلاقی

قراملکی در ارتباط با ضعف اخلاق موسسات پژوهشی در کشور هم خاطرنشان کرد: ما در کشور علی‌رغم تنوع سازمان‌ها چند عدد کتاب داریم؟ باید به‌طور صریح گفت که کشور ما در این زمینه توجه‌اش به اخلاق موسسات پژوهشی به‌شدت ضعیف بوده است.

این استاد دانشگاه در خصوص اخلاق در این‌باره به سه حوزه اشاره کرد و گفت: ما در اخلاق موسسه‌های پژوهشی سه حوزه متمایز و مرتبط داریم از جمله اخلاق در خدمات پژوهش، اخلاق در مدیریت پژوهش و اخلاق در فرایند پژوهش.

وی در خصوص اخلاق در خدمات پژوهش اظهار کرد: یکی از خدمات پژوهش خدمات کتابداری و اطلاع‌رسانی است، باید در این‌باره پرسید آیا ما در حوزه خدمات پژوهش نیاز به ترویج اخلاق داریم یا خیر؟

قراملکی فرایند پژوهش را این‌گونه شرح داد: پژوهش ابتدا از ایده شروع می‌شود، بعد ایده باید به نقشه تبدیل شود و برای آن که نقشه نیز اجرا شود به سراغ گردآوری داده‌ها می‌رویم و بعد از آن، داده‌ها به اطلاعات تبدیل شد ه و پس از پردازش این اطلاعات، تدوین و انتشار آن صورت می‌گیرد که باعث توسعه علم می‌شود.

استاد دانشگاه تهران درباره نگاه سازمانی به اخلاق پژوهش هم گفت: رشد اخلاقی موسسات پژوهشی مدل لازم دارد و ساده‌ترین و پیش پا افتاده‌ترین نوع آن این است که باید ابتدا در موسسه پژوهشی وضعیت موجود اخلاقی را در شعون مختلف بشناسیم که  این مرد نیاز به ارزیابی اخلاقی دارد.

او در ادامه به کتاب «احیاگر میراث» اشاره و بیان کرد: این کتاب را برای پاسداشت از دانشیار نسخه خطی تألیف کردم و این آقا زمانی که استخدام شد او را فرستادند که در ترم اول لیسانس منطق مظفر درس بدهد که از آن به بعد تا آخر عمر منطق مظفر درس داد و من نیز در کتاب آوده‌ام: «که سلطه سازمانی می‌تواند تهدیدی باشد که ما را گور کند و ما می‌توانیم این تهدید را تبدیل به فرصت کنیم».

قراملکی با اشاره به امانتداری در پژوهش، افزود: استفاده بهینه از تمام چیزهایی که در فرایند پژوهش در اختیار فرد است از جمله فرصت‌ها، داده‌ها، اطلاعات و... که یعنی اثر بخشی و کارآیی که دانشجویان مدیریت از آن به بهره‌وری نام می‌برند و اخلاق در این مفهوم به منزله بهره‌وری در کار است.

این استاد دانشگاه در پاسخ به پرسش دانشجوی دکتری که بحث امانتداری تنها در بهره‌وری خلاصه نمی‌شود گفت: من اخلاق پژوهش را به بهره‌وری خلاصه نکردم بلکه اخلاق پژوهش مسئولیت‌پذیری افراد در مقابل محیط 360 درجه است و آدم اخلاقی دغدغه بهره‌وری دارد یعنی نسبت به بهره‌وری کار خود حساسیت دارد.

وی در پاسخ به این مسئله که در مدلی که ارائه شده، اصلاح افراد مقدم بر اصلاح سیستم بیان شده است و خودانگیختگی مقدم بر بازمهندسی بوده است، تاکید کرد: در خصوص اینکه فرد مهمتر است یا سیستم، از زمانی که مفهموم رهبری متمایز از مدیریت به میان آمده است این امر شکل تعامل به خود گرفته است نه تقدم!

قراملکی درباره اینکه جامعه چگونه رشد اخلاقی می‌کند، اظهار کرد: درباره رشد اخلاقی جامعه چهار الگو یا تئوری وجود دارد. در تئوری اول جامعه از بالا به پایین رشد اخلاقی می‌کند و مخالفان آن می‌گویند اخلاقی اگر از بالا به پایین بیاید دیگر اخلاق نیست بلکه قانون است، تئوری دوم از پایین به بالا یعنی اینکه اخلاق باید مردم‌سالارانه رشد کند.

او با بیان اینکه الگوی سوم نگاه بینابینی  و دوطرفه بالا و پایین است، الگوی چهارم ار چنین بیان کرد: تئوری چهارم تعامل بین بالا و پایین است و تعامل در اینجا به‌معنای دیالکتیک است.

گفتنی است احد فرامرز قراملکی دارای دکتری فلسفه و کلام اسلامی، متولد خرداد ۱۳۴۰ در قراملک، محله‌ای معروف به باغ‌ها و مزارع حاصلخیز در تبریز، از مولفان شناخته شده حوزه اخلاق سازمانی است که در این مبحث کتاب‌های متعددی از جمله اخلاق کاربردی در ایران و اسلام، اخلاق سازمانی، نظریه اخلاقی زکریای رازی، ادوین پایان نامه(شیوه‌ها و مهارت‌ها) و دیگر آثار را در کارنامه خود دارد.

تصاویری از این نشست و اهدای تقدیرنامه: