فهم فناوری‌های رسانه‌ای به عنوان امتداد وجود زنانه / رسانه تخیل زن و مدیریت بدن را تعریف می کند

رئیس پژوهشکده مطالعات اجتماعی و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در نخستین همایش زنان و زندگی شهری گفت: ما روشنفکرها و دانشگاهیان باید در گوش قدرت، رسانه‌ها، نظام‌های سیاسی، حقوقی و اقتصادی زمزمه کنیم که بیدار باشند که دیر یا زود، زن شهری شده معاصر، خودش را به جامعه اثبات می کند و اگر ساختارها و سیستم‌ها آمادگی نداشته باشند که زن کلان‌شهری را بپذیرند با مشکل روبرو می‌شوند.

به گزارش عطنا، هفته گذشته همایش«زنان، فرهنگ شهری و فناوری‌های نوین ارتباطی» با حضور رئیس پژوهشکده مطالعات اجتماعی و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، رئیس واحد ارتباطات و هنرهای خلاق دانشگاه «پوردو» آمریکا، رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و رئیس دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در وزارت ارشاد برگزار شد.

نعمت‌الله فاضلی، رئیس پژوهشکده مطالعات اجتماعی و پژوهشگاه علوم انسانی سخنانش را با یک سوال آغاز کرد و گفت: سوالی که من می‌خواهم به آن پاسخ دهم این است که جایگاه زن در شهر به معنای امروزی در ایران معاصر چیست؟

فاضلی به سه گسست ‌که زن معاصر ایرانی از پیشامعاصر با آن مواجه شده است پرداخت و افزود: سه گسست در سه بعد برای زن ایرانی وجود دارد که یک بعد، «بدن زن و مدیریت بدن زنانه» است؛ چرا که بدن زنانه معاصر متمایز از بدن زنانه پیشامعاصر است و همچنین بعد دیگر «آگاهی زنانه» است که نوع آگاهی زنانه معاصر متمایز از آگاهی زنانه پیشامعاصر است و بعد سوم «زمینه زندگی روزمره زنان» است که متمایز از زندگی روزمره پیشا معاصر است.

رئیس پژوهشکده مطالعات اجتماعی و پژوهشگاه علوم انسانی در بیان این‌که چه چیزی باعث شده‌است که این سه گسست به وجود بیاید، عنوان کرد: گسست در فرهنگ، گسست در آگاهی و گسست در زندگی مجموعه‌ای از عوامل گوناگونی هستند که همان فرهنگ‌هایی را تشکیل می‌دهند که کل زندگی را مانند شبکه‌ای شدن، رسانه ای شدن و ارتباطی‌شدن را تشکیل می‌دهند.

به بیان فاضلی آن‌چه که این سه گسست را تحت تاثیر قرار داده‌است ساختار رسانه‌ای معاصر همراه با عوامل دیگری مانند صنعتی شدن، گسترش دانش، دانش‌محور شدن، دموکراتیک شدن، فردگرا شدن، مصرفی شدن، تجاری شدن است که تاثیر مهمی هم در جنسیت و مفهوم زنانگی داشته‌است.

او به برآیند این سه گسست پرداخت و ادامه داد: همان چیزی که زن شهری شده امروز ما را تشکیل می‌دهد، برآیند این سه گسست است و باید دقت کرد زن شهری شده حاصل سه گسست معرفتی، اجتماعی و جسمانی است.

او افزود: زمانی که بحث از این می‌شودکه بدن زنانه، معنای پیشامعاصری و سنتی خود را ندارد از دلالت‌هایی بحث می‌کنیم که جسم تولید می‌کنند؛ یعنی بدنی که یک رسانه می‌شود و می‌اندیشد و به تعبیر «پیتربرگر» شکلی از اگاهی و موجد اگاهی است که برای جامعه ایران پدیده جدیدی است .

این استاد دانشگاه در ادامه نشست با اظهار این‌که کشور ایران در یک موقعیت شهری و کلان شهری پرتاب شده‌است گفت: دلیل این پرتاب شدن این است که ایران کمتر از 40 سال است که 50 درصد جمعیت آن شهری شده‌است و نیز کمتر از 10 سال است که فرایند کلان‌شهری شدن را تجربه می‌کند.

او با اشاره به این‌که نوعی اگاهی شهری در حال ظهور است ابراز کرد:  اگر تاریخ کشور را 24 ساعت در نظر بگیریم در کمتر از 5 ثانیه از این 24 ساعت در حال شهری شدن هستیم که همان آگاهی و وجدان شهری شده‌ای که در حال شکل‌گیری مسئله جنسیت را از نو شکل می‌دهدکه البته این آگاهی هنوز به تمامیت خودش نرسیده‌است.

به گفته این استاد دانشگاه مسئله اصلی این است که آگاهی شهری، مسئله جنسیت و زنانگی را در فضای ایران بازتعریف می‌کند و پدیده جدیدی به نام زن شهری را ایجاد می‌کند.

او در ادامه، مولفه‌های این آگاهی شهری‌شده را این‌گونه بیان کرد و افزود: فردیت را شکل می‌دهد و زن شهری شده می‌خواهد براساس خاستگاه و نیازهاش و یگانگی وجود خودش زندگی کند که این یگانگی و منحصر به فرد بودن با جایگزین‌هایی؛ یعنی زن عشایری یا زن روستایی یک تقابل خشونت‌باری را ایجاد می‌کند چون در تخیل ذهنی مرد ایرانی زن، زن روستایی و عشایری است.

او همچنین بیان داشت: زنی که در روستا زندگی می‌کند در حال شهری شدن است، چرا که دیگر مکان مهم نیست، زیرا رسانه‌ها هستند که تخیل زن را بدون محدودیت جغرافیایی شکل می‌دهد و نیز مدیریت بدن و مفهوم زیبایی را رسانه تعریف می‌کند.

به بیان فاضلی «مسئله این نیست که چگونه زنان را توانمند کنیم بلکه موضوع این است که جامعه، مردان و سیستم‌ها را توانمند کنیم که توانایی مواجه واقع‌بینانه با زن شهری‌شده را پیدا کند».`

او در ادامه گفت: سیستم‌های حقوقی، اقتصادی و اجتماعی براساس زن روستایی و عشایری طراحی شده‌اند اما نظام‌های ارزشی که بر پایه زن شهری شده طراحی نشده است با یک واقعیت رادیکال روبرو می‌شود.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش به این موضوع پرداخت که زن شهری‌شده با میانجی رسانه‌ها و با ساختار و فضای رسانه‌ای جدید در حال هماهنگ شدن است و رسانه‌ها زن شهری شده را در کلیت خود پذیرفته‌اند.

او همچنین یادآوری کرد: کاری که فناوری‌های نوین اطلاعاتی انجام می‌دهد که در یک ساختار زن به عنوان یک مولفه وجودی خود را تعریف کند.

فاضلی فناوری‌های رسانه‌ای را به عنوان امتداد وجود زنانه فهم می‌کند؛ زیرا که مسئله جنسیت و زنانگی در آن حضور پررنگ دارد.

گفتنی است این نشست به صورت یک پنل تخصصی در همایش بین‌المللی زنان و زندگی شهری و در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد دوشنبه 22 آذر ماه با حضور محمدمهدی فرقانی، هادی خانیکی، یحیی کمالی پور، گیتا علی آبادی و نعمت الله فاضلی تشکیل شد.