فرصتی مغتنم برای شناخت افغانستان در ایران

نخستین همایش «گفت‌وگوی فرهنگی افغانستان و ایران» با همکاری «انستیتوی مطالعات استراتژیک افغانستان» و دانشگاه علامه طباطبائی 14 و 15 آذرماه سال جاری، با نشست‌ها و سخنرانی‌های صاحب‌نظران و استادان دو کشور ایران و افغانستان در حال برگزاری است.

به گزارش عطنا، دبیر علمی همایش در ابتدای سخنرانی خود با ابراز خرسندی از گفت‌وگوی دو ملت افغانستان و ایران گفت: گفت‌وگوی حضوری برای به اشتراک گذاشتن فرهنگ دو ملتی که گذشته و آینده‌ای جداناپذیر دارند، امری میمون و خجسته است.

دکتر فائز دین‌پرست هدف اصلی این نشست را فرصتی برای گفت‌وگوی صمیمانه، همدلانه و معطوف به زندگی دو ملت برای شناخت درونی خواند و گفت: این شناخت درونی به منظور درک و فهم مشترک از مسائل دو ملتی است که روح و تمدنی یگانه دارند.

او اضافه کرد: برای رسیدن به این منظور به گرامی‌داشت یاد و خاطره‌ها نمی‌پردازیم. این گفت‌وگوها صرفا برای افتخار به ریشه‌های مشترک نیست؛ بلکه به منظور سنجش ریشه‌ها برای بهزیستی امروز و چشم‌اندازی بهتر برای آینده است.

دین‌پرست با ابراز امیدواری از ایجاد دریچه‌ای جهت شناخت بهتر مردم ایران از افغانستان تصریح کرد: این همایش فرصتی مغتنم برای شناخت افغانستان در ایران است؛ شناختی که به مراتب کمتر از آشنایی مردم افغانستان با مردم ایران است.

او در پایان خاطرنشان کرد: گفت‌وگو برای شناخت افغانستان در نظام دانشگاهی ایران اهمیت بالایی دارد و امیدواریم با استمرار این همایش در سال‌های آینده نیز با گذر از موانع به سمت خلق فرصت‌ها و اثر بخش‌تر شدن همکاری‌ها پیش رویم.

تلاش برای شناخت خود و خلق نقشه راه

رئیس انستیتوی مطالعات استراتژیک افغانستان سخنران بعدی این همایش گفت: حوزه کار انستیتوی مطالعات استراتژیک افغانستان، کار بر روی جنگ، صلح و اتفاقات سیاسی منطقه است.

داوود مرادیان تصریح کرد: امروز اگر تنش‌های سیاسی در منطقه و افغانستان را واکاوی کنیم به خوبی در می‌یابیم که فرهنگ می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در پایان دادن به این منازعات داشته باشد. به این صورت که تنش‌ها با هویت‌های افراد در ارتباط است و این فرهنگ است که می‌تواند هویت افراد را شکل دهد.

او افزود: علاوه بر پیوند شاعران و نویسندگان با فرهنگ، مسائل روز نیز با فرهنگ پیوند خورده است و با توجه به اهمیت بالای فرهنگ، انستیتو تصمیم گرفت که در چنین میدانی پا بگذارد.

مرادیان با اشاره به نقش تنش‌های فرهنگی مابین افغانستان و پاکستان گفت: فرهنگ می‌تواند عاملی برای گسترش روابط در مسائل سیاسی باشد که با کار بر روی این موضوع می‌توان در مسائل سیاسی به دولت‌ها کمک کرد.

رئیس انستیتوی مطالعات استراتژیک افغانستان اضافه کرد: امروزه تمام کشورها با نقشه خود به ایران و افغانستان نگاه می‌کنند. داعش، ایران و افغانستان را بخشی از ولایت خراسان خود، چین بخشی از راه ابریشم و آمریکا نیز بخشی از طرح خاورمیانه بزرگ می‌داند.

وی ادامه داد: همه برای سرزمین ما طرح و نقشه دارند اما ما چه تعریفی برای خود داریم و نقشه ما کدام است؟ من امیدوار هستم با این سلسه همایش‌ها جایگاه خود را مشخص کنیم.

داوود مرادیان گفت: برای اجرایی شدن این نقشه سه مولفه وحود دارد. اولین آنها زبان فارسی است که می‌تواند بستری برای همکاری‌ها باشد و از دیرباز زبان محبت، سیاست و همکاری بین دو کشور و ملت بوده و امید است که از این ظرفیت‌های زبانی استفاده شود.

وی نوروز را به عنوان دومین مولفه خواند و ادامه داد: نوروز جایگاهی مشترک در این دو ملت داشته و می‌تواند علاوه بر جشن، مولفه‌ای برای همگرایی شود. علاوه بر این دو مولفه دموکراسی که در نظام مردم سالار دینی هر دو کشور وجود دارد نیز به اجرای این نقشه کمک خواهد کرد.

مرادیان در پایان خاطرنشان کرد: یکی از امتیازات ایران، رهبر جمهوری اسلامی ایران است که شناخت خوبی نسبت به افغانستان دارند. در دیدارهایی که به همراه مسئولان کشورمان با ایشان داشته‌ایم، متوجه شدیم که علی رغم مشغله‌های فراوانی که دارند در مورد شعر، داستان و ادبیات در افغانستان به حدی شناختد دارند که گاهی مردم کشورمان نیز این شناخت را ندارند.

بازیابی نقاط مشترک، برطرف کردن موانع و رسیدن به هم‌پیمایی مشترک

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی سخنران بعدی این همایش با اشاره به زمینه‌های مشترک در گفت‌وگوهای میان فرهنگی گفت: زمانی می‌توان به گفت‌وگوهای فرهنگی دو پیکره جدا از هم که گاه تعارضاتی نیز دارند، دست یافت که به دنبال پیدا کردن زمینه‌های مشترک برای گفت‌وگو باشیم.

حسین سلیمی ادامه داد: این گفت‌وگو به مانند گفت‌وگوی دو برادر است. دو ملتی که زمینه‌های مشترک فراوان دارند و به دنبال بازیابی این نقاط در زمینه فرهنگی هستند تا آنچه که در حوزه سیاست موجب جدایی آنها شده را بزدایند و به هم‌پیمایی مشترک برسند.

وی با اشاره به این که زبان مشترک یکی از نقاط مهم برای تعاملات فرهنگی است خاطر نشان کرد: اگر فرهنگ را نظام معنایی بدانیم وجود این نظام در حیطه زبان بروز می‌کند. اگر آثار هنری حوزه سینما، تئاتر و موسیقی ایران بر جامعه افغانستان تاثیر می‌گذارد، بخش مهمی از آن در اشتراکات زبانی و فرهنگ یگانه‌ای است که از این مشترکات زبانی برمی‌خیزد.

سلیمی از جهان دو قطبی به هنگام انقلاب‌های این دو کشور یاد کرد و افزود: اکنون اثری از جهان دوقطبی و کشور تعیین کننده نیست. قطب‌های قدرت در تلاش هستند با بازیابی موقعیت گذشته خود که امکان ناپذیر است، قدرت خود را به دولت‌ها و ملت‌ها تحمیل کنند. گاه روح ملت‌ها در میان این تعاملات سیاسی گم شده است.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به تعاملات دانشگاهی و دانشجویی مابین این دو کشور بیان کرد: رسانه، موسیقی، سینما و دستاوردهای فرهنگی جای خود را در جامعه طرف مقابل باز کرده‌اند. دانشگاه نیز از این قائده مستثنی نیست.

وی افزود: باتوجه به گستردگی زمینه تعامل بین دانشگاه‌های ایران و افغانستان از سه سال گذشته با شکل‌گیری دفتر روابط بین‌الملل در دانشگاه علامه، تلاش بر این بوده که تعاملات دانشگاهی افزایش یابد. در طول این سه سال هیئت‌های فراوانی از دانشگاه علامه با دانشگاه‌های افغانستان در ارتباط بوده‌اند و از وجود استعداد و تلاش برای شناخت ایران و گفت‌وگوهای سودمند خبر داده‌اند.

دکتر سلیمی با علام آمادگی دانشگاه علامه برای اعطای بورسیه به دانشجویان دکتری و استادان دانشگاه‌های افغانستان خاطرنشان کرد: آرامش کنونی جامعه مرهون افزایش تعداد تحصیلکرده‌های جامعه است.

وی در پایان با ابراز امیدواری کرد: امیدوار هستیم که با افزایش تعامل میان دانشگاه‌های ایران و افغانستان، به بهبود صلح و آرامش افغانستان کمک شود.

بهار دوستی خزان نمی‌گردد/ گل همیشه بهار است آشنایی ما

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با اشاره به ظهور پدیده سیاسی-اجتماعی-فرهنگی مدرنیته در منطقه گفت: چشم‌های کشورهای منطقه ما و نیز دو کشور افغانستان و ایران به غرب خیره مانده و این غفلت ملت‌های شرقی از یکدیگر را سبب شده است. اکنون فرصتی است تا در این رفتار تجدید نظر صورت بگیرد.

غلامعلی حداد عادل افزود: ما و افغانستان زمینه‌های مشترک فراوانی داریم. تاریخ، دین، زبان، ادبیات، فرهنگ و سنت‌ها مشترکات میان این دو ملت هستند. همزبانی این دو ملت نیز سرمایه بزرگی است که کلید کارهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است؛ زیرا در ارتباطات نیازمند مترجم و آموختن زبان متقابل نیستند که این خود نکته مهمی است.

وی درباره مشکلات مشترک این دو ملت گفت: گاه هر دو کشور درگیر مشکلات و مصائب یکسانی بوده‌اند و در گذر از تاریخ اشک‌ها و لبخندهایشان به دلیل مشترکی رغم خورده است. افغانستان به دلیل هم مرزی با هندوستان که مستعمره انگلیس بود، همیشه در نگاه این کشور دریچه‌ای برای نگهداشتن مستعمره خود بود. ایران نیز در دوران گذشته از این نگاه استعماری لطمه خورده است؛ پس این دردهای مشترک دو ملت را به سوی ارزش‌های مشترکی رهنمون ساخته است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در ادامه گفت: دین اسلام همیشه در دو کشور باعث ایجاد رویکردهای مشترک در حوادث بوده است. جنگ‌هایی که این دوملت در این 4 دهه با آنها دست و پنجه نرم کرده‌اند، نشان‌دهنده رشادت‌ها و فداکاری‌های مردم این دو کشور است.

وی افزود: این برگ زرینی است که هر دو کشور به هیچ قدرتی اجازه تسلط بیگانه بر کشورشان را نداده‌اند و این نشان‌دهنده حس مشترک این دو کشور است که باعث می‌شود قدرت‌های سلطه‌گر تلاش کنند تا مانع اتحاد این دو ملت با یکدیگر شوند.

حداد عادل ادامه داد: بلندگوهای تبلیغاتی استعماری اتفاقات کوچک را بزرگ جلوه می‌کنند و به همکاری‌ها اهمیت نمی‌دهند. هدف آنها بدبین کردن ملت‌ها نسبت به هم است. این بیگانگان با پروژه ایران هراسی سعی در ترساندن همسایگان ما و ایجاد وحشت در آنها را دارند که تمام این کارها به هدف ایجاد تفرقه بین دو ملت بوده است.

وی در پایان از تمایل فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی برای همکاری با پژوهشگران افغانستانی خبر داد و گفت: بنیاد سعدی نیز تمایل دارد که مدخل‌های بررسی شده و در دست کار دانشنامه جهان اسلام این بنیاد را در اختیار دوستان افغانستانی قرار دهد تا با مطالعه و تحقیق شخصیت‌های علمی و تاریخی افغانستان نیز شناخته شوند.

بازگشت به جایگاه استادی فرهنگ

سفیر جمهوری اسلامی افغانستان در ایران در سخنانش با اشاره به رسالت تاریخی این دو کشور هم ریشه و هم پیشینه بیان داشت: ما میراث بزرگانی چون عطار، مولانا و سعدی را داریم که سخنان آنها درمان دردها و رنج‌های خودمان و فرامنطقه بوده است.

دکتر نصیر احمدنور افزود: ما بایستی رسالت تاریخی خود را دوباره به جریان بیندازیم و پیام‌ها و آموزه‌هایی را که روح احادیث و قرآن است به دنیا برسانیم تا دنیا بداند آنچه که به عنوان اسلام از سوی داعش و دیگر کشورها گفته می‌شود ارتباطی با اسلام ندارد. همدلی ستیزی و مردم ستیزی در اسلام جایگاهی ندارند؛ همانگونه که این گروه‌ها با تخریب آثار تاریخی ماهیت غیر دینی خود را بروز داده‌اند.

وی با اشاره به شتراکات دو ملت گفت: تاریخ، گذشته، سرنوشت و چالش‌های مشترک این دو ملت به خوبی نشان می‌دهد که ما در عرصه فرهنگ در دنیا یکه تاز بوده‌ایم. باید با این اشتراکات بنای محکم همکاری گذاشته شود. ما بایستی همانگونه که در قدیم نقش استادی داشته‌ایم و حتی لشکرگشایان و جهان سوزان در نهایت در برابر این فرهنگ، زانوی شاگردی می‌زده‌اند، به جایگاه استادی خود در عرصه فرهنگ بازگردیم.

احمدنور به عنایات رهبر معظم انقلاب در مورد مهاجران اشاره کرد و گفت: خوشبختانه با عنایات و توجه رهبری در قبال مهاجرین افغانستانی، دروازه‌های دانش آموزی برای فرزندان آنها باز است و هم اکنون حدود 400 هزار دانش آموز دختر و پسر مهاجر افغانستانی در ایران مشغول تحصیل هستند.

وی همچنین درباره تحصیل مهاجران غیرقانونی افغانستانی افزود: با دستور رهبری از سال گذشته حتی فرزندان مهاجرین غیر قانونی نیز در مدارس پذیرفته شده‌اند که بیش از 50 هزار نفر هستند و این حکایت از دید بلند رهبری و شناخت از مردم، گذشته و اهمیت حال و آینده افغانستان دارد.

سفیر افغانستان در ایران با ابراز امیدواری از آینده‌ روشن پیش روی دو ملت، تاکید کرد: امیدوار هستیم این دو کشور با داشتن موقعیت، ظرفیت و سرمایه‌های طبیعی فراوان بتوانند برای تعالی و سعادت خود تلاش کرده و فرهنگ قابل اتکای منطقه شوند.

نگاه عاطفی-عقلانی در روابط بین دو کشور

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بیان نگاه عقلانی در ارتباطات بین کشورها گفت: در ارتباط بین کشورها نگاه عقلانی حاکم است یعنی سود و زیان‌ها سنجیده می‌شود اما در مورد دو کشور افغانستان و ایران به دلیل وجود لبخندها و اشک‌های مشترکی که در سبقه تاریخی این دو کشور وجود دارد، نوعی نگاهی عاشقانه نیز دیده می‌شود.

ابوذر ابراهیمی ترکمان تصریح کرد: در گفت‌وگو بایستی به جای زبان اثباتی که ممکن است به دل دو ملت راه نیابد از اغنا استفاده شود زیرا منجر به درک می‌شود. بایستی بی خبری را از بین ببریم و با توسعه نگاه‌های مثبت‌اندیشانه به همدیگر، به سیاستمداران نیز انتقال دهیم.

وی خاطرنشان کرد: ما دشمن و دغدغه‌های مشترکی داریم و می‌توانیم با شناخت این دغدغه‌ها و مشکلات از بروز بحران جلوگیری کنیم؛ زیرا آسیای مرکزی تنها منطقه‌ای است که چندین کشور مهم را در بردارد و غفلت از چالش‌هایمان، منجر به بروز بحران جبران ناشدنی می‌شود.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در پایان گفت: ما بایستی قضاوت‌های خطی را جایگزین قضاوت‌های نقطه‌ای کنیم و توجه داشته باشیم که این دو کشور پیشینه‌ای مشترک دارند و با اشتباهای کوچک تمام رابطه‌ها نباید از بین برود زیرا این دو کشور در آینده نیز با هم اتفاقات مشترک خواهند داشت.

گزارش تصویری این همایش را با هم می‌بینیم؛