نظریۀ تبخیر انتظار معنا «مرگ مولف» را رد می‌کند

عباس اسدی، عضو هیئت علمی‌دانشکدۀ ارتباطات در توضیح نظریۀ خود گفت: نظریۀ تبخیر انتظار معنا سعی دارد که نظریۀ دریافت را به چالش بکشد و برای اثبات ادعای خود مبنی بر رد این نظریه تمام واکنش‌ها را به جان می‌خرد.

به گزارش عطنا، دومین کرسی علمی-ترویجی دانشکدۀ ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی دوشنبه ۱۷ آبان در سالن شهید همت دانشکدۀ ارتباطات برگزار شد. در این جلسه عباس اسدی به عنوان مبدع نظریۀ «تبخیر معنا» به طرح نظریۀ خود پرداخت.

در ابتدای جلسه رحمان سعیدی، عضو هیئت علمی‌دانشکدۀ ارتباطات به عنوان مدیر جلسه ضمن خیر مقدم و تشکر از اسدی؛ ارائه کننده مقاله، علی اصغر کیا؛ داور داخلی، و امیدعلی مسعودی؛ داور خارجی، توضیحاتی دربارۀ این کرسی‌ها و کرسی‌های آتی ارائه کرد.

عباس اسدی دربارۀ مقاله خود عنوان کرد: این مقاله سعی بر این دارد که به رد نظریۀ دریافت بپردازد و برای اثبات ادعای خود مبنی بر رد این نظریه تمام واکنش‌ها را به جان می‌خرد تا به ابطال این نظریه دست بزند.

عضو هیئت علمی‌دانشکدۀ ارتباطات با رد ایده «مرگ مؤلف» بیان کرد: از ارزش‌های این مقاله این است که به نفی ادعای حاکمیت خواننده بر اثر می‌پردازد، به عبارتی این مقاله در جستجوی هویت مؤلف است.

اسدی در نظریۀ خود مسائلی همچون انواع دریافت، انواع مخاطب، تفسیر ناب، بازپروری معنا و مهم‌ترین مسئله این نظریه که در عنوان آن نیز مشهود است، «تبخیر انتظار معنا» مورد بررسی قرار داده است.

در ادامه، امیدعلی مسعودی، استاد دانشگاه سوره به عنوان داور خارج از دانشگاه، با طرح این سوال که «آیا معنا در درون مخاطب شکل می‌گیرد یا در بازی معنایی بین مؤلف و مخاطب»، به نقد مسائل مطرح شده در نظریه ارائه شده توسط اسدی پرداخت.

مسعودی با بیان اینکه باید این موضوع که «مفسر نمی‌تواند بدون پیش‌زمینه‌های فرهنگی خود، دست به تفسیر بزند» گفت: آیا خبر آن چیزی است که صرفاً ما در پیش رو داریم یا خیر برای آن برنامه‌ریزی می‌شود؟

او با انتقاد از جدا کردن نظریۀ دریافت از رمزگذاری و بحث‌های مطرح شده از سوی استوارت ‌هال، به طرح سوالاتی در این‌باره پرداخت: آیا فعالیت‌های حسی تفسیر محرک‌هایی است که دلالت‌ها را برای ما نشانه‌گذاری می‌کند؟ آیا باید سراغ دال و مدلول برویم که در آن فرو ریختگی نشانه‌ها را مشاهده می‌کنیم یا باید ساختارشکنی را در نظر بگیریم یا اصلا باید به سراغ آنچه مؤلف برای خواننده ایجاد می‌کند برویم؟ آیا بر اساس آنچه در این نظریه مطرح شده است که وارد بازی زبانی می‌شود معناها قراردادهایی است که بین مؤلف و خواننده بسته می‌شود؟، آیا این با مرگ مؤلف تمام می‌شود یا نه؟ این معنای جدید بالاخره چگونه  ایجاد می‌شود، موضع خود را مشخص کنید؟

همچنین علی‌اصغر کیا، داور داخلی این کرسی، ضمن تشکر از عنوان و «جسارت دکتر اسدی» به طرح سوالات و انتقادات خود پرداخت.

عضو هیئت علمی‌دانشکدۀ ارتباطات با طرح مسائلی همچون، کم توجهی این مقاله به روزنامه‌نگاری، کم‌توجهی به ریشۀ نظریه دریافت که مسائل ادبی است و همچنین بی‌توجهی به عناصر اصلی پیام یعنی فرستنده، پیام و گیرنده به نقد این نظریه پرداخت.

در بخش بعدی این کرسی عباس اسدی، مبدع این نظریه به سوالات و انتقادات داوران و نقدهایشان پاسخ داد.

اسدی  ضمن قبول نقد داوران بر روش‌شناسی این نظریه، در پاسخ به نقد دکتر کیا مبنی بر کم اهمیتی به روزنامه‌نگاری گفت: اتفاقاً این مقاله با توجه ویژه به روزنامه‌نگاری به توضیح این نظریه پرداخته است و اگر دوستان به مسئله دریافت محدود و نامحدود توجه می‌کردند این ایرادها برطرف می‌شد.

نظریه‌ها وحی منزل نیستند

وی در توضیح و دفاع از نظر خود مبنی بر رد نظریۀ دریافت گفت: در هیچکدام از نظریه‌های دریافت به مسئله بازخورد توجهی نمی‌شود که من این موضوع را بررسی کردم که این از روش‌های جدیدی است که توانایی به چالش کشیدن نظریۀ دریافت را دارد.

اسدی در پاسخ به این انتقاد که «نمی‌شود نظریه‌ها را کنار گذاشت» گفت: اینکه ما نظریه‌های پیشین را وحی منزل بدانیم درست نیست و به هرحال، باید پذیرفت که هر نظریه‌ای احتمال باطل شدن دارد و نباید به دید کتاب مقدسی به آن نگاه کرد که به هیچ وجه نمی‌شود  آن را به چالش کشید.

در واکنش به این پاسخ اسدی، مسعودی با بیان این نکته که قوانین علمی ‌هستند که ابطال می‌شوند نه نظریه‌ها، گفت: نظریه‌ها قابل ابطال نیستند اما نظریه‌های دیگری که مطرح می‌شوند نظریه‌های گذشته را به چالش می‌کشند.

در انتهای این جلسه زمانی به پرسش و پاسخ اختصاص یافت و اسدی به سوالات حاضران پاسخ گفت.

گفتنی است کرسی‌های نظریه‌پردازی و کرسی‌های ترویجی حوزه ارتباطات با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی و دانشکده ارتباطات برگزار می‌شود که سایر کرسی‌ها متعاقبا طی بیانیه‌هایی اعلام می‌شود.