پايان داعش با نزديكي ايران، روسيه و سوريه

استاد دانشگاه علامه طباطبائی عنوان کرد: اگر بشار اسد از سوريه برود، حتما چالش و بحران دروني درسوريه نهاديه و مزمن خواهد شد. به هرحال بشار اسد نماد سوريه است و حاكميت ملي كه شكل گرفته، اگر كنار برود، سوريه چند تكه شده و هميشه جنگ در اين كشور بين گروه‌هاي معارض نهادينه خواهد شد. 

به گزارش عطنا، محمد جواد ظريف در راستاي مذاكره و بررسي تحولات سوريه به مسكو سفركرد تا طي ديدار با همتايان روسي و سوري خود به راه‌حل درون گروهي بين خود برسند. نشست مسكو جهت نزديكي بيشتر و تحكيم مواضع ميان تهران، مسكو و دمشق مي‌تواند از اهميت بسياري برخوردار باشد. در حالي كه برخي بازيگران منطقه‌ای مانند عربستان سعودي خواهان عدم ورود ايران و روسيه به حل بحران سوريه هستند، اما ائتلاف بين‌المللي به رهبري ايالات متحده به اين باور رسيده كه حل بحران سوريه بدون حضور نمايندگان تهران و مسكو امكانپذير نيست. از اين رو در مذاكرات لوزان از اين دو كشور براي مذاكرات دعوت به‌عمل مي‌آيد. به بهانه سفر وزير امور خارجه ايران به مسكو «آرمان امروز» در ارتباط با مذاكرات مسكو، حل بحران سوريه و مسئله بودن يا نبودن بشار اسد در حاكميت ملي سوريه با حشمت الله فلاحت پيشه، عضو كميسيون امنيت ملي مجلس به گفت‌وگو پرداخته است كه مي‌خوانيد.

*سفروزير امور خارجه ايران به مسكو و نشست وي با همتايان سوري و روسي را چگونه ارزيابي مي‌نماييد؟

سفر آقاي ظريف به روسيه ونشستي كه با همتايان سوري و روسي خود دارد، به منظور بررسي راهبردي تحولات سوريه بعد از شكست‌هاي اخير داعش و سلسه تعاملاتي است كه ايران با روسيه و ديگر بازيگران داشت. فضاي سوريه وارد مرحله حساسي شده و آن اينكه عملا داعش در راستاي دستيابي به هدف خود با شكست جدي مواجه شده است. هدف داعش ايجاد يك دولت فراگير در عراق و سوريه بود كه با ناكامي آنها در اين دو كشور طرحشان با شكست روبه‌رو شده است اما پس از آن شرايط ديگري حاكم است. واقعيت اين است كه روس‌ها سعي كردند با آمريكا تعاملاتي را در قبال سوريه شكل دهند كه همگان شاهد بودند نتيجه اين تعاملات كارشكني و عمل عكس آمريكايي‌ها عليه دولت سوريه بود. اكنون ايران، روسيه و سوريه سعي دارند شرايط جديد بعد از شكست‌هاي داعش را بررسي كنند و مواضع خود را در چند مورد به يكديگر نزديك كنند. نكته اول تعاملاتي است كه با ساير بازيگران منطقه‌اي در سوريه دارند. آخرين موضع جان كري از اين قرار بود كه در سوريه واقعيت ديگري وجود دارد تحت عنوان ايران و روسيه كه ما بايد اين واقعيت را درك كنيم. اين جمله وي پاسخي بود به برخي بازيگران منطقه‌اي مانند عربستان و رژيم صهيونيستي كه آنها خواهان ايفاي نقش ايران و روسيه و پذيرش اين نقش توسط كشورهاي غربي درمنطقه نيستند. اين موضوعي است كه اگر ايران، روسيه و سوريه بتوانند مواضع خود را در آن به هم نزديك كنند، تاثير عملياتي‌تري در منطقه خواهد داشت. موضوع دومي كه مطرح است، نوع تعاملي است كه با گروه‌هاي مختلف در قالب جنگ در سوريه مي‌توان شكل داد. برخي از اين گروه‌ها مثل جبهه النصره شرايطي دارند، برخي مانند داعش متشكل از تروريست‌هاي خارجي هستند و برخي از گروه‌ها هم امكان كار دارند. من معتقدم اگر در اين ارتباط مواضع اين ۳ كشور به يكديگر نزديك شود، افسانه شكست ناپذيري داعش پايان خواهد يافت. اينكه طرفين چه تعاملاتي را در سوريه داشته باشند از اهدافي است كه در آنجا شكل خواهد گرفت. نكته سوم، سوريه پس از داعش است. مقدمات مذاكرات در اين باب در مسكو بين ايران، سوريه و روسيه شكل خواهد گرفت. گرچه مواضع اين ۳ كشور در تحولات راهبردي نزديك است، اما امكان دارد در تحولات آتي مسائلي رخ دهد كه منجر به تضعيف اين مناسبات شود.

بشار اسد بخشي از راه‌حل سوريه است

*هدف مشترك هر دوطرف درگير در بحران سوريه مقابله با داعش است، اما روش عملكرد هركدام متفاوت است. اين تفاوت چقدر مي‌تواند مانع رسيدن به هدف مشترك طرفين شود؟

تغيير راهبرد طرفين در قبال سوريه تا زماني كه دشمن مشترك دارند، سخت است. تازماني كه تهديد در سوريه ادامه دارد طبيعتا مانع نزديك است، اما براي پس از آن بايد سازوكاري چيده شود كه موضع ائتلاف ايران، روسيه وسوريه دچار مشكل نشود. آمريكا به دنبال همين معناست و هر روزنه‌اي را براي شكاف در اين ائتلاف برمي‌تابد.

اسد برود، جنگ در سوريه نهادينه مي‌شود

*بحث حضور يا عدم حضور بشار اسد در قدرت همچنان محل اختلاف بازيگران در سوريه است. ارزيابي شما از اين موضوع چيست؟

اگر بشار اسد از سوريه برود، حتما چالش و بحران دروني درسوريه نهاديه و مزمن خواهد شد. به هرحال بشار اسد نماد سوريه است و حاكميت ملي كه شكل گرفته، اگر كنار برود، سوريه چند تكه شده و هميشه جنگ در اين كشور بين گروه‌هاي معارض نهادينه خواهد شد. لذا هرچند کنار گذاشتن وي به عنوان مقدمه مذاكرات صلح با نگرش واگرايانه به هيچ‌وجه همخوان نيست، همين بحث باعث مي‌شود برخي كشورها مانند آمريكا مواضعشان در قبال بشار اسد تغيير كند. آن بخش از بازيگراني كه تئوري سوريه بدون اسد را دنبال مي‌نمودند، در حوزه نظامي با شكست مواجه شدند و به‌طور طبيعي موضع آنها در حوزه ديپلماسي نيز تضعيف مي‌شود. برخي بازيگران مانند برخي كشورهاي غربي و مرتجع عربي بشار اسد را بخشي از مشكل سوريه قلمداد كرده‌اند، اما واقعيت اين است كه اسد نه تنها بخشي از مشكل، بلكه راه‌حل سوريه است.