لازمه توسعه پایدار تحقق جریان آزاد اطلاعات است

رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی گفت: دولت‌ها باید بدانند لازمه دستیابی به توسعه پایدار با نقد فعالیت آنها توسط مردم اتفاق می افتد و اگر کمک و مشارکتی از طرف مردم نباشد این امر میسر نخواهد شد که لازمه این جریان تحقق جریان آزاد اطلاعات است.

به گزارش عطنا به نقل از شفقنا، فرقانی در نشست روز بین‌المللی دسترسی جهانی به اطلاعات با تشکر از کمیسیون ملی یونسکو برای برگزاری این مراسم گفت: برپایی چنین مراسم‌هایی یک اصل بسیار مهم برای رسانه و اهالی مطبوعات است ولی در ابتدای همین مراسم، مسئله‌ای برایم آزار دهنده بود، چراکه جای خالی بسیاری از رسانه‌ها در این نشست حس می‌شود و این حضور کمرنگ نگران کننده است.

این مدرس ارتباطات با اشاره به نقش رسانه‌ها در فرهنگ سازی برای حق دسترسی به اطلاعات گفت: انتشار مباحث این گرامیداشت در رسانه‌ها می‌تواند به فرهنگ سازی این حق کمک کند. به همین خاطر  اگر بخواهیم این را به گفتمان عمومی تبدیل کنیم باید در رسانه‌های همگانی اینها منتشر کنیم هرچند این امر سال‌ها طول می‌کشد.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه‌طباطبائی ادامه داد:  با دیدی خوش‌بینانه به حق دسترسی آزاد به اطلاعات در سازمان یونسکو باید بگویم این سازمان در پیشبرد جامعه اطلاعاتی، پیشبرد اطلاعات و دسترسی همگانی و جامعه دانش بنیان خیلی فعال بوده و تلاش کرده تا موفقیت‌های خوبی را در کشورهای مختلف به دست آورده است.

او  ادامه داد: مسئله‌ی دسترسی به اطلاعات حداقل از زمان پیدایش اینترنت و بویژه دسترسی به امکانات گوشی‌های هوشمند با دور زدن دولت‌ها در سطح بین‌الملل اتفاق افتاده است  ولی به صورت غیر رسمی و درباره‌ی آنچه به فضای عمومی مربوط می‌شود. در حالی که درباره‌ی دولت‌ها و اطلاعات موجود در دیوان‌سالاری‌ها آن طور که باید و شاید این اتفاق نیفتاده است. اگرچه ابزار ارزشمندی برای توانمندی  زنان، جوانان، اقلیت‌های قومی، مذهبی یا نژادی بوده و تمام کسانی بوده که  تا کنون تریبونی برای طرح دیدگاه‌های خود نداشتند.

این روزنامه‌نگار با اشاره به اهمیت حمایت دولت‌ها از آزادی اطلاعات گفت: با توجه به این که یونسکو بر آزادی اطلاعات تأکید زیادی دارد ولی من می‌خواهم بر وجه مهم‌تری از این دسترسی یعنی آزادی عقاید تأکید کنم که بسیار مهم‌تر و دشوارتر از اطلاعات است و اگر دولت‌ها عمیق‌تر فکر کنند و مردمی‌تر باشند یعنی بر آمده از آرای مردم باشند، قطعا به جریان آزادی اطلاعات و عقاید توجه خاص‌تری خواهند داشت و از آن حمایت می‌کنند.

فرقانی ادامه داد:  با حمایت دولت از جریان آزادی اطلاعات به یقین ما مردمی آگاه خواهیم داشت که همین ملت، دولت خود را نقد می‌کند و از طرفی دیگر دولت را برای دستیابی به توسعه پایدار کمک و پشتیبانی می‌کند. در مقابل ملتی که آگاهی از جنس اطلاعات نداشته باشد، باید سعی کند دانش را از راه‌های مختلف به فرهنگ عمومی تبدیل کند تا  توسعه پایدار ایجاد شود و این نیازمند فعالیت کمیسیون‌های ملی یونسکو در سطح کشور است.

او ادامه داد: یونسکو باید در فرایند قانون‌گذاری فعال‌تر عمل کند. با مسئولان مذاکرات و نشست‌های مختلفی را برگزار کند و آنها را متقاعد کند تا قبل از همه چیز قانونگذاری درست صورت بگیرد. به طور مثال ما در کشور خود قانون انتشار آزادی اطلاعات را داریم و این اصل بسیار مهمی است که در کشور ما چنین قانونی برای اولین بار تصویب شده است اما به اعتقاد من این قانون کمک چندانی به روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها نمی‌کند.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات ادامه داد: این قانون بیشتر به حوزه حقوق شهروندی مربوط است و اگر شهروندی نیاز به اطلاعات داشته باشد، می‌تواند از دستگاه‌های دیوان سالار درخواست اطلاعات کند و آنها موظف هستند ظرف 10 روز پاسخ این درخواست را بدهند. به همین خاطر این قانون نقش چندانی در چرخش اطلاعات ندارد که رسانه‌ها به طور روزمره به آن نیازمند هستند. در اینجا ما نیاز به قانون جامع‌تری برای دسترسی رسانه‌ها به منابع داریم.

فرقانی گفت: در این میان باید به اهمیت زیرساخت‌ها هم پی برد که اگر زیرساخت‌ها فراهم نشود همه این فعالیت‌ها و صحبت‌ها در حد بزرگداشت و شعار باقی خواهد ماند.

او ادامه داد: در کنار تلاش‌های صادقانه یونسکو در این سال‌ها باید گفت از دهه 70 به بعد شعارهای مربوط به دسترسی آزاد به اطلاعات شکل‌های مختلفی به خود گرفته است اما محتوا تغییری نکرده است.

این مدرس روزنامه‌نگاری تأکید کرد: به رغم شعارهای زیبایی که یونسکو در خصوص حق دسترسی همه شهروندان به اطلاعات می‌دهد چگونه می‌توان قبول کرد ایرانی‌ها از تحصیل در برخی دانشگاه‌ها محروم شده‌اند؟ این خود یک تجاوز به حق دسترسی آزاد به اطلاعات است یا این که چرا برخی نشریات ISI امکان چاپ مقالات دانشمندان  ایرانی را محدود کرده که این مصداقی دیگر از تجاوز به حق دسترسی آزاد به اطلاعات است.  به همین خاطر ما به عنوان یک شهروند جهانی متعلق به یک کشور در حال توسعه موارد بسیاری از نقض این شعارها را مشاهده می‌کنیم.

فرقانی در پایان صحبت‌های خود با مهم دانستن احتیاط در حرکت برای دستیابی به حق دسترسی آزاد به اطلاعات گفت: با تکریم و بزرگداشت این روزها باید تلاش کنیم این امر را فراتر از این مراسم ها پیش ببریم اما در عین حال باید آن نیم نگاه انتقادی را داشته باشیم و خیلی هم خوشبینانه فکر نکنیم که کشور ما فقط درگیر این مشکلات و محدودیت هاست و کشورهای دیگر فضا خیلی باز و عالی است. هر چند در این میان یونسکو می‌تواند یک استثناء باشد و تلاش‌های زیادی برای فرهنگ‌سازی این امر کرده باشد و در مقابل قدرت‌های غربی جانانه مقابله کرده است اما ما کشورهای در حال توسعه بیش از آن که شیفته شعار شویم باید واقع بینانه حرکت کنیم.