دخالت دولت در بحث مهریه موفقیت آمیز نخواهد بود/ دریغ کردن حداقل‌ها برای زنان بی‌پشتوانگی ایجاد می‌کند

عطنا - یک حقوقدان معتقد است: «در حدود چندین سال است که مهریه به عنوان تضمینی برای زندگی به زنان داده شده که گرفتن این حق به صلاح جامعه نیست. تا زمانی که احساس امنیت اقتصادی وجود نداشته باشد، زن از مهریه به عنوان این امنیت و پشتوانه استفاده می‌کند.»
 
تجمع مردان معترض به وضعیت مهریه در اواخر ماه گذشته نگاه بسیاری را به خود جلب کرد؛ مردانی که خواستار تغییر قانون مهریه شده و روبروی مجلس شورای اسلامی مطالبه خود را تکرار کردند. از جمله درخواست‌های آنها که با پلاکارد‌هایی بر آن تأکید داشتند از این قرار بود: «قیمت سکه در زمان انعقاد عقد + نرخ تورم سالانه بانک مرکزی»، «طبق قانون حمایت از خانواده، زن‌ها در عدم تمکین و انحلال کانون خانواده آزادی مطلق دارند»، «قوانین فمینیسم نمی‌خواهیم»، «طبق نظر فقها حبس مردان به دلیل عدم پرداخت نفقه و مهریه شرعاً جایز نیست.» این اعتراضات باعث شد حجت الاسلام «محمدتقی نقدعلی» عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس از برنامه کمیسیون متبوع خود برای اصلاح شرایط و رویه های نامتعارف مهریه خبر دهد و بگوید: «در پیشنهاداتی که در طرح جمعیت و تعالی خانواده مطرح شده، قرار است مالیات بر مهریه بسته شود.»
 
آیا قوانین مربوط به مهریه باید تغییر کند؟
 
در این باره دکتر علی اسلامی پناه عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفتگو با رسانه تحلیلی دانشگاه علامه طباطبائی (عطنا) با بیان اینکه مهریه قراردادی جدا از عقد نکاح است، گفت: «اگر مهریه تعیین نشده باشد باز هم نکاح درست است و مهریه مهرالمثل حساب می‌شود. مهرالمثل اساساً زمانی مطرح می‌شود که مهریه به طور کلی تعیین نشده و این عدم تعیین می‌تواند به هر دلیلی باشد.»
 
وی ادامه داد: «در نکاح دائم تعیین مهریه مشخص و معلوم الزامی نیست و بدون تعیین مهریه نیز می‌توان نکاح دائم را جاری ساخت اما بعد از وقوع نزدیکی می‌بینیم که زن مستحق دریافت مهریه است و میزان این نوع مهریه‌ای که از قبل تعیین نشده باشد همان مهرالمثل است.»
 
جامعه زنان عدم دریافت مهریه را قبول نخواهد کرد
اسلامی پناه با اشاره به اینکه مهریه سکه باید به هر تعدادی که ذکر شده و عین آن داده شود مگر آنکه در قرارداد موضوعی دیگر ذکر شود، عنوان کرد: «معمولا زنان به خاطر نوسانات بازار است که درخواست سکه می‌کنند وگرنه همان ریال را درخواست می‌کردند. تعیین سکه برای مهریه به خاطر تأمین آینده یا پشتوانه مالی است.»
 
وی با بیان اینکه اگر کاری کنیم که زن مهریه نگیرد، جامعه قبول نخواهد کرد چون زنان پشتوانه خود را از دست می‌دهند، افزود: «اینکه دولت در بحث مهریه زنان مداخله کند، موفقیت‌آمیز نخواهد بود چون جامعه و زنان نمی‌پذیرند. سیاست ورود قانون‌گذار برای تعیین میزان سکه در امر نکاح درست نیست.»
 
اگر در جامعه‌ای زنان به خاطر مهریه ازدواج کنند سقوط اخلاق رخ داده است
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اگر در جامعه زنی به خاطر گرفتن مهریه ازدواج کند و به فکر سرکیسه کردن باشد سقوط اخلاقی در آن جامعه رخ داده است. اگر از این مورد در جامعه زیاد باشد یعنی اخلاق در جامعه آسیب دیده است.»
 
این عضو عیات علمی گروه حقوق خصوصی دانشگاه تهران با بیان اینکه قانون این حق را به زنان داده که همان ابتدای زندگی، مهریه خود را طلب کنند و این موضوع مشکلی ندارد، تصریح کرد: «امروزه با توجه به اینکه وضعیت اقتصادی به سامان نیست و معمولا مردان توان پرداخت مهریه را ندارند، ممکن است زنان از مهریه به عنوان یک اهرم استفاده کنند.»
 
گرفتن مهریه حتی در ابتدای زندگی حقی است که خود جامعه داده است
اسلامی پناه با اشاره به اینکه در جامعه ما اگر زنی در زندگی مهریه خود را طلب کند دیگر آن خانواده مستحکم نخواهد بود، گفت: «بهتر است مرد خودش مهریه را پرداخت کند ولی اگر زنی در زندگی مهریه خود را مطالبه کند، جامعه ما این موضوع را این‌گونه برداشت می‌کند که زن می‌خواهد سوءاستفاده ‌کند اما این در حالی است که خود جامعه این حق را به او داده است.»
 
این حقوقدان ادامه داد: «از یک طرف حق گرفتن مهریه را به زن می‌دهیم، از طرفی این حق را قبول نداریم. اگر واقعاً جامعه به زن حق گرفتن مهریه را داده، دیگر طلب آن معنای سوءاستفاده پیدا نمی‌کند.»
 
از بین بردن تضمین‌ها برای زنان، رغبت به ازدواج را پایین می‌آورد
وی با تأکید بر اینکه اگر جامعه بخواهد این تضمین‌ها را از زنان بگیرد، با توجه به سیاست جمعیتی همین مقدار رغبتی که به ازدواج در زنان وجود دارد هم از بین می‌رود، افزود: «در حدود چندین سال است که مهریه به عنوان تضمینی برای ادامه زندگی به زنان داده شده است که گرفتن آن به صلاح جامعه نیست و حتی می‌تواند مانعی برای ازدواج هم بشود.»
 
اسلامی پناه در خصوص طلب کردن مهریه توسط وراث زن اظهار کرد: «مهریه یک طلب از شوهر است، اگر زن در زمان حیات آن را نخواست این طلب از بین نمی‌رود و وراث می‌توانند آن را درخواست کنند مگر اینکه قانون‌گذار تعیین کند که مهریه مخصوص زمان حیات زن است. ممکن است این کار هم باعث شود زنان ترغیب شوند تا زمانی که زنده هستند این طلب را وصول کنند.»
 
در مسئله مهریه و پشتوانه مالی، تأمین اجتماعی می‌تواند مؤثر باشد
این استاد دانشگاه با بیان اینکه معمولا مهریه همانند پشتوانه مالی در قبال حق طلاق مرد است، گفت: «مهریه نمی‌تواند خانواده را حفظ کند. اگر تأمین اجتماعی ورود کند و مثلاً تا حدود 15 سال زن را تحت پوشش قرار دهد و مبلغی به عنوان حقوق یا کمک پرداخت کند، ممکن است باعث شود مهریه خودبه‌خود کمرنگ ‌شود.»
 
بیمه کردن مهریه شاید نگرانی جامعه را کم کند
وی با اشاره به اینکه مهریه باید بیمه شود تا بتواند کارکرد خود را داشته باشد، افزود: «به عنوان مثال بیمه 5 تا 10 درصد مهریه را از مرد بگیرد و زمانی که زن مهریه خود را خواست، از بیمه آن را طلب کند، شاید این موضوع بتواند نگرانی که در جامعه است را کمتر کند. زندانی کردن انسان‌ها به خاطر بدهکاری مالی در بسیاری از کشورها منسوخ شده است.»
 
این حقوقدان با بیان اینکه در قرآن به تعیین سقف در مهریه اشاره نشده و مهریه می‌تواند کم یا زیاد باشد، عنوان کرد: «پیرامون این موضوع فقها و بزرگان دین باید بحث و گفتگو داشته باشند تا شاید به نتیجه‌ای برسند. زنان جامعه ما باید احساس امنیت و پشتوانه اقتصادی داشته باشند.»
 
دریغ کردن حداقل‌ها برای زنان بی‌پشتوانگی ایجاد می‌کند
وی با اشاره به اینکه در جامعه ما حداقل‌هایی به عنوان حمایت برای زنان تأیید و مطرح شده که دریغ کردن آن باعث می‌شود زنان احساس بی‌پشتوانگی کنند، افزود: «باید آن‌قدر شرایط برابری اقتصادی و تأمین اجتماعی را بالا ببریم که مسئله مهریه خودبه‌خود از جامعه حذف شود. تا زمانی که برای زن احساس امنیت اقتصادی وجود نداشته باشد، از مهریه به عنوان امنیت و پشتوانه استفاده می‌کند.»

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام