قوانین مهریه قدیمی است و باید بازنگری شود/ تعیین مهریه باید مبتنی بر عقل و واقعیت باشد

عطنا - یک حقوقدان معتقد است: «مقرراتی که در حوزه حقوق خانواده و به‌ویژه مهریه وجود دارد برای زمان‌های بسیار دور است و با گذشت زمان این مقررات دچار تغییر و تحول اساسی نشده‌اند.»
 
پس از دی‌ماه ۹۹ که جمعی از محکومان مهریه و خانواده‌هایشان در مقابل مجلس شورای اسلامی تجمع کرده و خواستار تغییر قوانین مهریه شدند، تجمع ۲۷ مهر امسال، دومین تجمعی است که حاضران آن با در دست داشتن پلاکاردهایی خواستار بررسی مسائلی از جمله «کاهش تعداد پرداخت سکه‌های مهریه که منجر به حبس می‌شود»، بودند. طی یک سال گذشته اخباری مبنی بر حذف زندان برای بدهکاران مهریه و یا تعیین سقفی برای پرداخت آن اعلام شده که آخرین آن نیز به خبر تعیین سقف ۱۴ سکه برای مهریه باز می‌گردد که از سوی کمیسیون اجتماعی مجلس رد شد و هنوز تغییراتی که مجلس در پی اعمال آن بر قوانین مهریه است به طور کامل مشخص نیست.
 
آیا قوانین مربوط به مهریه نیاز به بازنگری دارند؟
 
در این باره دکتر علی تقی زاده استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا با بیان اینکه در نظام حقوقی به تبعیت از مباحث فقهی، وجود مهریه در ازدواج الزامی است، تصریح کرد: «در گذشته وجه نقد در جامعه به عنوان مهریه مرسوم بود، اما با گذشت زمان و با وجود تورم‌هایی که در اقتصاد وجود داشت، مقدار تعیین شده دیگر دارای ارزش کافی نبود.»
 
وی ادامه داد: «بر همین اساس یک قانونی به تبصره 1082 اضافه شد که مهریه وجه نقد بر اساس نرخ تورم و شاخص‌های بانک مرکزی تقریباً به‌روز شود و این امر تا حدودی معقول و منطقی بود. البته با تورم‌هایی که وجود دارد این موضوع خیلی کارساز نبوده و باید فکری اساسی‌تر کرد.»
 
تعیین مهریه باید مبتنی بر عقل و واقعیت باشد
این حقوقدان با تأکید بر اینکه در حال حاضر تعیین میزان مهریه باید مبتنی بر عقل و واقعیت‌های زندگی فرد باشد، گفت: «جمله معروف «مهریه را کی داده و کی گرفته»، تصوری کاملاً غلط است. وقتی مهریه عندالمطالبه باشد یعنی به محض ازدواج زن می‌تواند آن را طلب کند و حق آن است.»
 
تقی زاده اظهار کرد: «مسائل مربوط به حوزه خانواده دستوری نیست و این‌گونه موضوعات دارای پیچیدگی خاصی هستند که حاکمیت باید تدابیری درست با هم‌فکری و نظر حقوقدان‌ها، جامعه‌شناسان، روانشناس‌ها و فقها اتخاذ کند.»
 
وی در خصوص پرداخت مهریه بعد از فوت زن عنوان کرد: «اگر کسی به فردی بدهکار است با فوت وی بدهی از بین نمی‌رود و به وراث منتقل می‌شود. مهریه دینی بر عهده‌ی مرد است و تا زمانی که پرداخت نشده باشد، جزء بدهی مرد باقی می‌ماند، بنابراین با فوت زن از بین نمی‌رود و قابل انتقال به وراث است »

قوانین مربوط به مهریه به‌روز نیست
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اگر ایرادی در قانون مهریه وجود دارد مربوط به مبانی است و اگر راهکاری وجود دارد باید از طریق مبانی اصلاح شود، افزود: «مقرراتی که در حوزه حقوق خانواده وجود دارد به ویژه مهریه که ذیل این مقوله است برای زمان‌های بسیار دور بوده و با گذشت زمان این مقررات دچار تغییر و تحول اساسی نشده است. باید یک بازنگری اساسی متناسب با اقتضائات زمان و مکان صورت بگیرد.»
 
تقی زاده ادامه داد: «به عنوان مثال، ماده 1075 قانون مدنی ضمانت اجرای بسیار سفت و سختی را برای مهریه در نظر گرفته است؛ در این ماده آمده است تا زن کل مهریه را نگرفته، می‌تواند از شروع زندگی مشترک امتناع کند. وقتی مهریه نامعقول است و شوهر یک کارمند یا دانشجو است قطعاً نمی‌تواند با تورمی که وجود دارد تعداد سکه بالایی تهیه کند.»
 
مهریه مقوله‌ای چند بُعدی است
وی با بیان اینکه ایده تعیین سقف برای مهریه جدید نیست و یک‌زمانی تعیین سقف 110 سکه هم تصویب شد، گفت: «با وجود تصویب قانون اما در واقعیت این موضوع موفق ظاهر نشد. تعیین سقف می‌تواند به عنوان یک ایده باشد اما مقوله مهریه بُعد جامعه‌شناختی، فقهی، حقوقی، روان‌شناختی و کیفری دارد؛ بنابراین نیاز به هم‌نظری و راهکار اساسی دارد.»

قوانین و فرهنگ حاکم بر جامعه مشکلات اساسی دارد
این حقوقدان با اشاره به اینکه در نظام حقوقی حق طلاق یک‌طرفه نیست ولی در عمل مشکلاتی وجود دارد، گفت: «به لحاظ تئوریک با توجه به ماده 1933 قانون مدنی آمده است که مرد و زن هر دو می‌توانند متقاضی طلاق باشند و این دادگاه است که باید رسیدگی کند.»
 
وی ادامه داد: «متأسفانه در دادگاه‌ها وقتی مرد متقاضی باشد معمولا طلاق را می‌پذیرند ولی وقتی زن متقاضی باشد تقاضا را به راحتی مورد پذیرش قرار نمی‌دهند و این اقدام دادگاه‌ها درست نیست و شاید خلاف قانون هم باشد.»
 
قوانین نباید یک‌طرفه باشد
تقی زاده با بیان اینکه ازدواج باید دارای یکسری مقررات باشد که شخصیت حقوقی خانواده پاس داشته شود و یک‌طرفه نباشد، گفت: «مهریه حق زن بوده و مرد مکلف به پرداخت آن است؛ در عمل بعضی وقت‌ها خانم‌ها برای گرفتن مهریه با دشواری‌هایی روبه‌رو هستند اما به لحاظ تئوریک قطعاً مقررات مهریه به نفع خانم‌ها است.»

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام