دخالت نظامی ایران در پنجشیر کار اشتباهی است/ ممکن است برای ایران دام پهن کرده باشند

عطنا - يك کارشناس مسائل افغانستان معتقد است: «وضعیت افغانستان پیچیده است و به همین سادگی که می‌بینیم نیست. ایران نباید تمام تخم‌مرغ‌هایش را در سبد طالبان و پنجشیر بگذارد، بلکه باید تلاش کند یک سیاست متوازن داشته باشد.»
 
اوضاع در ولایت پنجشیر افغانستان بحرانی است. برخی اخبار از «محاکمه صحرایی» نظامیان و حتی غیرنظامیان توسط نیروهای طالبان خبر می دهند. در این میان و در حالی که جبهه مقاومت افغانستان در پنجشیر همچنان در حال جنگ با طالبان است، در ایران دو دستگی به وجود آمده است. برخی‌ها خواهان حمایت از احمد مسعود هستند و عده‌ای هم می‌گویند این موضوع ارتباطی به ایران ندارد و مشکل خود افغان ها است. آیا ایران باید همانطور که به دفاع از مظلومان یمنی، سوری، عراقی و سال ها قبل لبنانی پرداخته بود، اکنون نیز به حمایت و دفاع از شیعیان و نیروهای مقاومت افغان در برابر طالبان قد علم کند؟
 
در این باره پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل افغانستان و شبه‌قاره در گفتگو با رسانه تحلیلی دانشگاه علامه طباطبائی (عطنا)، با بیان اینکه دخالت نظامی در پنجشیر کار اشتباهی است، گفت: «منطقه پنجشیر به‌گونه‌ای نیست که بتوان دخالت نظامی انجام داد و این دخالت نظامی برای ایران مشکلاتی ایجاد می‌کند و حتی ممکن است برای ایران دام پهن کرده باشند.»
 
وی با اشاره به اینکه ایران باید یک سیاست متوازن بر اساس منافع ملی و امنیتی خود در پیش بگیرد، افزود: «ایران با افغانستان همسایه است و مرز مشترک دارد و طالبان در افغانستان قدرت را به دست گرفته که این گروه رادیکال قطعاً در آینده با ایران مشکل خواهد داشت؛ ولی ما نباید زودتر خود را با این مشکل روبه‌رو کنیم. ایران نباید تمام تخم‌مرغ‌هایش را در سبد طالبان و پنجشیر بگذارد، بلکه باید تلاش کند یک سیاست متوازن داشته باشد.»
 
این کارشناس مسائل شبه‌قاره ادامه داد: «ممکن است طالبان انحصار قدرت را قطعی کند. انحصارطلبی، سایر گروه‌های قومی و مذهبی را از قدرت حذف می‌کند و این خطر وجود دارد جنگ داخلی رخ دهد، چون در افغانستان سلاح زیاد است.»
 
بدترین گزینه برای افغانستان جنگ داخلی است
ملازهی با تأکید بر اینکه بدترین گزینه برای افغانستان جنگ داخلی است، تصریح کرد: «اگر این اتفاق رخ دهد ایران در موضع سختی قرار می‌گیرد. کسانی که در این جنگ مقاومت می‌کنند شیعیانی هستند که با ایران رابطه نزدیک دارند و ایران با توجه به شعارهایی که داده آیا می‌تواند این افراد را نادیده بگیرد و از آن‌ها عبور کند؟»
 
ایران نباید تسلیم جوسازی شود
وی با اشاره به اینکه ایران نباید تسلیم جوسازی شود، افزود: «به نظر می‌آید ایران مثل هر کشور دیگری باید بر اساس منافع ملی خودش حرکت کند. البته شاید مقداری هم اشتباه صورت گرفته چون رفتن به ‌طرف طالبان ممکن است در کوتاه‌مدت پاسخ دهد، اما در بلندمدت باعث دردسر می‌شود.»
 
ایران باید تکلیف خود را روشن کند و یک طرف را انتخاب کند
این کارشناس مسائل شبه‌قاره با بیان اینکه ایران باید تکلیف خود را روشن کند و یک‌طرف را انتخاب کند، عنوان کرد: «طالبان در نهایت امارت اسلامی که مدنظر دارد را پیاده می‌کند و این نمی‌تواند با تفکر سیاسی ایران همخوانی داشته باشد و در این رابطه ایران باید فکر اساسی کند؛ چراکه در پنجشیر به غیر از حمایت نظامی می‌توان حمایت‌های دیگری هم انجام داد.»
 
ملازهی ادامه داد: «قدرت طالبان تا حدودی دست پاکستان است و این کشور برنامه دقیق و یک ارتش قدرتمند و همین‌طور نیروی‌های متفکر نظامی دارد که برنامه‌ریزی می‌کنند. به احتمال قوی ادغام پاکستان و افغانستان شکل بگیرد بنابراین پنجشیر به تنهایی نمی‌تواند کاری انجام دهد مگر اینکه یک قیام عمومی شکل بگیرد و همه قومیت‌ها شرکت کنند، البته قیام باید مورد حمایت دنیا قرار بگیرد وگرنه سرکوب می‌شود.»
 
طالبان همه ماجرا نیست
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر تقریباً می‌توان گفت ایران در کنار طالبان است، تصریح کرد: «بحث‌ها و تبلیغات در ایران نشان می‌دهد که جهت‌گیری‌هایی به نفع طالبان وجود دارد اما همه ماجرا طالبان نیست و بخش مهمی از این موضوع مربوط به پاکستان است. وضعیت افغانستان پیچیده است و به همین سادگی که می‌بینیم نیست.»
 
این کارشناس مسائل شبه‌قاره افزود: «چینی‌ها می‌خواهند در مسئله افغانستان ورود کنند چون در حدود 3 هزار میلیارد دلار ذخایر زیرزمینی وجود دارد که چین به آن چشم دوخته است. در اینجا روابط آمریکا و چین و همین‌طور روابط آمریکا و روسیه هم مطرح است و اینها بهم گره‌ خورده اند.»
 
دلیل ایران برای جهت گیری به سمت طالبان
ملازهی با بیان اینکه به هرحال طالبان ایدئولوژی شیعه را قبول ندارد و در آینده شیعیان افغان را مورد آزار و تهدید قرار می‌دهد، تصریح کرد: «حتی معتدل‌ترین افراد طالبان هم شیعه را به عنوان بخشی از اسلام قبول ندارند. شاید یکی از دلایلی که ایران به طالبان نزدیک شده این است که بتواند آزار، تهدید و فشارها علیه شیعیان افغانستان را کمتر کند؛ ولی ما نتوانستیم این موضوع را به مردم افغانستان بفهمانیم. طالبان گروهی یکدست نیست و همیشه جنایت‌هایی در راستای از بین بردن شیعیان انجام داده است.»
 
ماجرای سوریه با افغانستان متفاوت است
وی با اشاره به اینکه ماجرای سوریه با افغانستان متفاوت است، اظهار کرد: «در ماجرای سوریه اگرچه ایران ورود کرد اما در یک نگاه واقع‌بینانه و غیراحساسی می‌توان گفت تقریباً سود آن را روس‌ها بردند. ایران منافع مشترکی با روسیه و حکومت اسد پیدا کرد ولی در نهایت روس‌ها برنده شدند چون توانستند دو پایگاه مهم نظامی در سوریه را به دست بیاورند.»

این مطالب را هم بخوانید

♦ ترکیه باید در مورد طالبان محتاطانه عمل کند

♦ طالبان با افغانستان چه خواهد کرد؟

این کارشناس مسائل شبه‌قاره با اشاره به اینکه آن چیزی که در پنجشیر می‌گذرد در آینده تاجیکستان، ازبکستان و روسیه را هم وارد خواهد کرد، عنوان کرد: «زمانی که روس‌ها به پنجشیر بروند و ایران از پنجشیر حمایت کند، افرادی خواهند گفت که ایران وابسته به روس‌ها است در حالی که این موضوع واقعیت ندارد و ما به دنبال منافع ملی خودمان هستیم و تا آنجایی که امکان‌پذیر باشد از مردم شیعه افغانستان حمایت می‌کنیم.»
 
ممکن است چین، افغانستان را از چنگ غرب خارج کند
وی اظهار کرد: «چین می‌خواهد افغانستان را به قرارداد 25 ساله ایران ملحق کند و قرارداد انحصاری برای استخراج معادنی که در این کشور وجود دارد با شرکت‌های پاکستانی ببندد و این مسئله مهمی است که می‌تواند افغانستان را از چنگ غرب خارج کند.»
 
پراکندگی و چند دستگی در ایران در خصوص طالبان خوب نیست
ملازهی با بیان اینکه در ایران باید کار کارشناسی‌ و بحث‌هایی انجام بشود و بعد یک تصمیم‌گیری نهایی اعلام شود، بیان کرد: «در حال حاضر می‌توان گفت نوعی پراکندگی در جریان‌های فکری و سیاسی ایران وجود دارد و این چنددستگی خوب نیست. در پاکستان یک حرف وجود دارد و هر فردی نمی‌تواند یک نظر بدهد، باید یک کانونی باشد که همه نظارت‌ها در آنجا بررسی شود و یک نفر سخنگو باشد.»
 
طالبان قومیت های دیگر را در قدرت شریک نمی‌کند
وی با بیان اینکه نگاه ایدئولوژیک مشکلاتی به همراه دارد، عنوان کرد: «تا اینجا که طالبان در شرایط سختی قرار داشته حاضر نشده دیگران را شریک خود کند، لذا وقتی که کاملاً بر اوضاع مسلط بشود بعید است دیگران را هم در قدرت سهیم کند.»
 
این کارشناس مسائل شبه‌قاره ادامه داد: «ممکن است افراد تکنوکراتی از قومیت‌های دیگر را بپذیرند چون نیاز به کارشناس دارند؛ ولی در سطح تصمیم‌گیری بعید است از شیعه‌مذهب‌ها وزیر انتخاب کنند، همان‌طور که ایران هم همچین کاری نکرده و وزیر سنی نداشته است؛ نگاه ایدئولوژیک این مشکلات را به همراه دارد.»
 
ملازهی با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد طالبان با آمریکا در دوحه معامله کرده است، گفت: «اینکه طالبان تا آخر پای معامله با آمریکا وفادار بماند جای شک دارد چون اگر قدرت دیگری مانند چین جایگزین بشود، طالبان تغییر موضع می‌دهد و به طرف چین سوق پیدا می‌کند.»

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام