انجمن‌های علمی به دنبال تخصص‌محوری در مدارس هستند

• طاهره رضایت

چندی پیش از سوی وزارت آموزش و پرورش اعلام شد که طلاب سطح ۲ و ۳ حوزه‌های علمیه به عنوان دبیر تاریخ و علوم اجتماعی در دبیرستان‌های کشور استخدام می‌شوند. این موضوع حساسیت‌ برخی نهادهای مربوط را برانگیخت. در ادامه‌ی واکنش‌ها، روسای هفت انجمن تخصصی علوم اجتماعی و تاریخی، با انتشار نامه‌ای خطاب به وزیر آموزش و پرورش اعتراض خود را به این تصمیم اعلام کردند.

 

هر رشته یک تخصص است

«سیدحسن موسوی چلک»، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفت‌و‌گو با عطنا درباره این تصمیم وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: «مهم‌ترین نکته این است که بپذیریم هر رشته یک تخصص است، اگر این طور نیست چرا یک رشته تا مقطع دکتری ادامه می‌یابد؟ با گذشت سال‌ها هم‌چنان بزرگ‌ترین مشکل کشور ما این است که انسان‌ها در جایگاه مناسب خود نیستند».

او  با اشاره به این که در آن سوی ماجرا در حوزه علمیه هم همین طور است و طبیعتا هر کسی نمی‌تواند مبلغ و مفسر دینی شود، اضافه می‌کند که «قرار گرفتن در این جایگاه نیاز به علم گسترده در این حوزه و تخصص دارد». تدریس تخصصی در مدارس و اهمیت دادن به این موضوع مهم‌ترین اعتراض نویسندگان این نامه به وزارت آموزش و پرورش است، با این حال لازم است وضعیت فعلی محتوای کتابهای درسی و تدریس افراد غیرمتخصص را نیز مد نظر قرار داد.

موسوی چلک معتقد است: «محتوای کتاب‌های درسی در هر رشته و دانشگاهی باید به‌روز و با نگاه به آینده باشد، اگر اینچنین نباشد محتوا اساساً کاربردی ندارد. به همین دلیل است که هر چند وقت یک بار محتوای کتاب‌های درسی و بعضی رشته‌های دانشگاهی بازنگری می‌شود، اما نکته این است که در این بازبینی‌ها تغییرات چندانی رخ نمی‌دهد. برای مثال در رشته مددکاری اجتماعی که رشته‌ی من است مدتی پیش تغییراتی اعمال شد، اما با صراحت می‌توانم بگویم اگر بازنگری نمی‌شد هم اتفاقی نمی‌افتاد و مسئله این است که تدوین‌کنندگان این محتواها نیاز مددکاری اجتماعی را نمی‌شناسند».

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در پایان با ذکر این نکته که محتوای بازنگری شده درنهایت باید بتواند مشکلی از امروز را با نگاه به آینده حل کند، می‌گوید: «موضوعات اجتماعی موضوعاتی سیال‌اند و تولیدات علمی باید به تناسب همین سیالیت تدوین شود. نیازهای اجتماعی همواره در حال تغییر است، هم‌چنین به طور مدام نیز دیدگاه‌های جدیدی در نحوه تبیین مسائل مطرح می‌شود و به تبع این تغییرات، محتوا نیز باید تغییر کند که این نیازمند بازنگری‌ اساسی در محتواهاست».

 

اصلی‌ترین مسئله، اهمیت دادن به آموزش‌ تخصصی دانشگاهی در فرایند آموزش‌ مدارس است

سیدحسین سراج زاده، رئیس انجمن جامعه شناسی ایران نیز درباره بیانیه هفت انجمن علوم انسانی با عطنا گفت‌و‌گو می‌کند. او می‌گوید: «وزیر علوم به طلاب اجازه تدریس کتاب‌هایی را داده‌اند که در دانشگاه‌های کشور برای آن‌ کتاب‌ها رشته‌های تخصصی وجود دارد و طبیعتا کسانی اصلح به تدریس هستند که این دوره‌ها را گذرانده باشند». به اعتقاد سراج‌زاده دانش‌آموختگان حوزوی ممکن است چند واحد از دروس مرتبط با این رشته‌ها را  گذرانده‌باشند، اما به اعتبار این چند واحد نمی‌شود تدریس و تربیت دانش‌آموزان را به آنان واگذار کرد. درواقع اصلی‌ترین مسئله اهمیت دادن به آموزش‌ تخصصی دانشگاهی در فرایند آموزش‌ مدارس است و معلم باید اشراف کاملی به موضوع داشته‌باشد تا بتواند به خوبی به پرسش دانش‌آموزان پاسخ دهد به ویژه دانش‌آموزان این روزگار که مجراهای اطلاعاتی زیادی دارند.

«اگر دانش‌آموختگان حوزوی تحصیلات دانشگاهی رشته‌های مختلف را داشته‌باشند مانعی برای تدریس آنان وجود ندارد» سراج‌زاده این جمله را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «اما این به اعتبار تحصیلات دانشگاهی آنان است نه تحصیلات حوزوی. حوزه علمیه قطعاً توانمندی‌های دیگری ایجاد می‌کند که در جایگاه خودش مناسب است، مثلاً دانش‌آموختگان حوزه می‌توانند به آسانی به تدریس دروس معارف اسلامی و عربی بپردازند». رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران با ذکر این نکته که محتوای کتاب‌های درسی در تمام دوره‌ها مورد انتقاد متخصصان این دروس بوده و همواره سعی شده به گوش مسئولان برسد، می‌گوید: «آن‌چه در این کتب تدریس می‌شود، آن چیزی نیست که برای مثال دانش‌آموخته تاریخ و یا علوم اجتماعی باید بداند».

سراج‌زاده با اشاره به این که هنوز پاسخی رسمی از وزات علوم دریافت نشده‌است می‌گوید: «سعادت‌مندی تمام نهادهای مربوط در اهتمام ورزیدن به خواست انجمن‌هاست؛ از سویی حرکت در جهت آموزش تخصصی به سود نظام آموزش پرورش و آموزش عالی کشور است، از سویی دیگر برای دانش‌آموختگان دانشگاهی خوشایند است که به رشته‌ای که در آن تدریس کرده‌اند اهمیت داده‌شود و در آخر، خیر حوزه و دانش‌آموختگان آن در این است که به جایگاهی که در آن تخصص ندارند ورود نکنند و اجازه ندهند که اعتبار اجتماعی و اخلاقی حوزه پایین بیاید».

اکنون که متخصصان رشته‌های علوم انسانی در کشور نسبت به مسائلی از این دست احساس وظیفه می‌کنند و واکنش نشان می‌دهند، به نظر می‌رسد وزارت آموزش و پرورش نیز می‌تواند با اهمیت دادن به فضای تعامل و گفت‌وگو، راه و نگاه جدیدی را رقم بزند.