ضعف ارتباطی و تعاملی در آموزش‌های مجازی دانشجویان/ طراحی ۱۱ گزینه برای شیوه برگزاری امتحانات

رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به مشارکت حداکثری دانشجویان و استادان در آموزش‌های مجازی، گفت: با وجود مشارکت بالای این آموزش‌ها، اما طبیعتاً آموزش‌های حضوری مزایایی دارد و ما نمی‌توانیم آموزش‌های مجازی را جایگزین آن کنیم.

به گزارش عطنا و به نقل از ایسنا، دکتر محمدمهدی فرقانی ضمن بیان این مطلب به تشریح مزایا و معایب آموزش مجازی دانشجویان پرداخت و اظهار کرد: هر بحرانی می‌تواند هم تهدید بالقوه و هم فرصت‌هایی را در برداشته باشد. یکی از فرصت‌هایی که به نظر من کرونا برای دانشگاه‌ها ایجاد کرد، راه‌اندازی سیستم آموزش مجازی بود که تحت شرایط اضطرار و اجبار ایجاد شد. علیرغم فرصت بسیار کم و فشردگی زمان، اکثر دانشگاه‌ها نسبت به تهیه زیرساخت برای راه‌اندازی این سیستم اقدام کردند و در مجموع نتایج کار فراتر از حد پیش‌بینی و انتظار شد.

وی تصریح کرد: درست است که به دلیل فقر پاره‌ای از زیرساخت‌ها یا فقر بودجه‌ای، امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برخی دانشگاه‌ها، ممکن است سیستم آموزش مجازی کارآمدی 100 درصدی نداشته باشد، اما در مجموع یک طرح موفق بود و این سطح آمادگی و کارآمدی، دانشگاه‌ها را به شدت ارتقا داد و یک افق رو به آینده را برای دانشجویان، استادان و جامعه دانشگاهی باز کرد.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی خاطر نشان کرد: بر اساس آخرین آماری که در اختیار داریم، بیش از ۹۴ درصد کلاس‌های دانشگاه علامه با موفقیت به صورت آنلاین برگزار شده است و اگر در ابتدای کار پاره‌ای از اختلالات هم وجود داشت، به مرور این مشکلات کاهش پیدا کرده است و معدودی از استادان به دلایل مختلف ممکن است هنوز موفق نشده باشند که با این سیستم همراهی کنند که ما امیدواریم این وفق ایجاد شود تا بتوانیم از ظرفیت سامانه‌های آموزشی به خوبی استفاده کنیم.

فرقانی خاطر نشان کرد: در مجموع هم اکثریت قریب به اتفاق استادان در دانشگاه علامه طباطبائی از راه‌اندازی سیستم آموزش مجازی و برگزاری کلاس‌ها اظهار رضایت دارند، البته تأکید می‌شد به هر حال اختلالات محدودی که وجود دارد، رفع شود.

به گفته وی، اغلب این اختلالات آموزش‌های مجازی ساختاری است و استادان با مواردی نظیر قطع صدا، قطع و وصل تصویر (که به دلیل تراکم و ترافیک سامانه در ساعاتی که پیک برگزاری کلاس‌ها است، پیش می‌آید) مواجه شده‌اند که این مشکل نیز با هماهنگی بین استادان و دانشجویان و ساعات کلاس‌ها اغلب برطرف می‌شود. بنابراین مجدداً تأکید می‌کنم راه‌اندازی آموزش مجازی اتفاق مبارکی برای دانشگاه‌ها است که ظرفیت علمی و لجستیکی این مراکز را ارتقا بخشیده است و شاید پیش درآمدی باشد که بتوانیم بخشی از نارسایی‌های نظام آموزشی را از این طریق حل و فصل کنیم.

وی خاطر نشان کرد: آموزش مجازی به عنوان یک فرصت از دل بحران فعلی بیرون آمد و بسیار هم مغتنم است؛ البته به این معنا نیست که آموزش مجازی می‌تواند به طور کلی جای آموزش حضوری را بگیرد، چون اصولاً ساختار آموزش آکادمیک حتی در مدارس نیز فقط به انتقال محتوا و مطالب درسی از طریق استادان به دانشجو و طرح سوال از دانشجویان و حتی پاره‌ای بحث و گفت‌وگوها محدود نمی‌شود.

فرقانی تاکید کرد: ما در نظام حضوری یک محیط و فضای ارتباطی و علمی و تربیتی را داریم، به این معنا که در فضای دانشگاه مواردی نظیر انواع تعامل‌ها، رفت و آمدها، بازخورد استادان در کلاس‌های حضوری حتی بدون رد و بدل‌ شدن کلام‌ها، منش و روش استاد مابین مباحث آموزشی که بر اساس مشاهدات و... شکل می‌گیرد، مطرح است. در آموزش مجازی بخشی از محیط تعاملی خواه یا ناخواه غایب است؛ بنابراین نمی‌توانیم بگوییم آموزش مجازی می‌تواند جایگزین آموزش حضوری شود.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی خاطر نشان کرد: ما با تجربه کوتاهی که از آموزش مجازی پشت سر گذاشتیم، اگرچه تجربه مفیدی هست و باید در آینده توسعه پیدا کند، اما در عین حال بیشتر به ارزش آموزش حضوری و کلاس‌های حضوری پی می‌بریم؛ چرا که محیط ارتباطی که در آموزش حضوری شکل می‌گیرد، در آموزش مجازی وجود ندارد. بنابراین کماکان سیستم آموزش حضوری، قوت‌ها و ظرفیت‌های بالای خود را دارد و باید به عنوان محور آموزش ارج نهاده شود، منتها از سیستم آموزش مجازی می‌توان به عنوان جایگزین در مواردی که ضرورت پیدا می‌کند و به عنوان روش‌های مکمل و موازی نیز استفاده کرد.

فرقانی همچنین در خصوص میزان مشارکت دانشجویان برای حضور در کلاس‌های مجازی نیز گفت: این میزان فراتر از حد انتظار بود. ما حتی در کلاس‌های حضوری نیز معمولاً تعدادی غایب داریم و دانشجویان به دلایلی امکان حضور نداشتند؛ اما میزان حضور در کلاس‌های مجازی عملاً از کلاس‌های حضوری نیز بیشتر بوده است و طبیعی است به دلیل پاره‌ای از ضعف‌های ساختاری و زیرساختی برخی دانشجویان با توجه به بُعد مسافت و عدم دسترسی به اینترنت پرسرعت بعضا با مشکلات و یا گلایه‌هایی مواجه شدند یا برخی از دانشجویان خارجی دانشگاه که در این فرصت به کشور خود بازگشتند، ممکن است با مشکلات ارتباطی و زیرساختی روبرو باشند؛ اما در مجموع آنچه که تجربه ما نشان داده است، کلاس‌های مجازی با حداکثر ظرفیت و با بیشترین تعداد مشارکت‌کننده همراه بوده است.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی همچنین به نحوه ارزیابی نمره پایان ترم دانشجویان در آموزش مجازی اشاره کرد و گفت: ما هفته گذشته در شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه موارد و مباحثی را در خصوص آزمون‌ها مطرح کردیم که به‌زودی آیین‌نامه شیوه ارزیابی دانشجویان منتشر می‌شود. با توجه به اینکه سه هفته به طول آموزش ترم جاری اضافه شده است تا وقفه آموزش اسفندماه را جبران کند، امتحانات ما نیز به همین نسبت به تعویق افتاده است؛ اما سامانه خاصی طراحی شده است که در آن حدود ۱۱ گزینه برای شیوه برگزاری امتحانات طراحی شده است تا استادان با توجه به ماهیت و شرایط کلاس خود یک یا دو گزینه را برای ارزیابی دانشجویان و ثبت نمره پایان ترم آن‌ها پیاده کنند که ارزیابی تفسیری، آزمون تستی، تشریحی، واگذاری کار مطالعاتی، پژوهشی برای دانشجویان و برخی موارد دیگر از جمله روش‌های ارزیابی دانشجویان ذکر شده است.

وی افزود: مطمئناً امتحانات دانشجویان نیز متناسب با شرایط فعلی تغییر خواهد کرد و توصیه ما به همه دانشجویان این است که اصلاً نگران نباشند؛ چرا که هم مدیریت دانشگاه‌ها و هم استادان ملاحظات پیش آمده را در نظر خواهند داشت و متناسب با آن آزمون‌های پایان ترم را به گونه‌ای برگزار خواهند کرد که دانشجویان با مشکل مواجه نشوند.

وی در پایان تأکید کرد: پیشنهاد من این است که دولت، وزارت ارتباطات و وزارت علوم همکاری بیشتری کنند. امکانات ارتباطی دانشجویان در سراسر کشور پراکنده هستند و زیرساخت‌های ارتباطی دانشگاه‌ها توسعه پیدا کند و اختلالات محدودی که در حال حاضر برای آموزش مجازی وجود دارد، برطرف شود؛ چرا که احتمال داده می‌شود با توجه به اعلام مراجع پزشکی و ذی‌صلاح ما در مهر آینده نیز با شیوع کرونا ویروس مواجه شویم؛ بنابراین امکانات برگزاری آموزش‌های حضوری وجود ندارد و تابستان باید فرصتی باشد تا زیرساخت‌های دانشگاه‌ها در این زمینه تکمیل شود.