مرکز گفت‌وگوهای ایرانی ـ عربی راه‌اندازی شود

علی اکبر دارینی، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای دانشگاه علامه طباطبائی، پیشنهاد این دانشگاه مبنی بر راه‌اندازی مرکز گفت‌وگوهای ایرانی ـ عربی را در نشست بررسی مسائل امنیت منطقه خلیج فارس در قطر ارائه کرد.

به گزارش عطنا، این نشست دو روزه با عنوان «به سوی نظم نوین امنیت خلیج: کنار گذاشتن رویکردهای با حاصل جمع صفر» در دانشگاه قطر در دوحه برگزار شد.

در این نشست، که به همت «مرکز مطالعات الجزیره»، «مرکز مطالعات خلیج» و «دانشگاه قطر» برگزار شد، سخنرانان به بررسی دلایل و ریشه‌های افزایش تنش در منطقه خلیج فارس پرداخته و راهکارهایی برای برون رفت از این شرایط را پیشنهاد کردند.

دارینی در سخنرانی خود رقابت‌های شدید و تنش بالا را از ویژگی‌های روابط میان کشورهای منطقه خلیج فارس، به ویژه ایران و عربستان، دانست و گفت این الگوی روابط نشان از نگرانی‌های عمیق امنیتی و فضای رقابتی در منطقه دارد. به گفته وی، تفکر غالب در منطقه خلیج فارس «رئالیسم تهاجمی» است یعنی برد یک دولت باخت دولت رقیب است و باخت آن دولت برد رقیب آن به شمار می‌رود و دولت‌ها می‌کوشند بقای خود را با افزایش قدرت خود و تضعیف رقیب تضمین کنند.

از نگاه دارینی، شکاف‌های هویتی ـ مانند عرب و فارس ـ اختلافات مذهبی ـ همچون شیعه و سنی ـ همراه با رقابت استراتژیک میان کشورهای منطقه ـ به ویژه ایران و عربستان ـ برای برتری و همچنین حضور نیروهای نظامی بیگانه در منطقه خلیج فارس مهمترین دلایل الگوی روابط رقابتی و تنش آمیز در این گوشه از جهان است.

وی گفت: منطقه خلیج فارس ناامن است چون دولت‌های این منطقه رویکرد با حاصل جمع صفر را دنبال می‌کنند و تا زمانی که کشورهای منطقه به جای اولویت دادن به «امنیت گروهی» به «امنیت تک دولت» خود بها می‌دهند، امنیت در منطقه خلیج فارس برقرار نخواهد شد.

دارینی افزود: عربستان امنیت خود را در ناامنی ایران می‌بیند و شورای همکاری خلیج فارس با هدف تقابل با جمهوری اسلامی تاسیس شد. وی سپس پرسید: چگونه این شورا انتظار دارد به مقابله با همسایه دیوار به دیوار خود برخیزد و انتظار موفقیت داشته باشد؟ چگونه شورا انتظار دارد که دو بازیگر بزرگ و مهم منطقه یعنی ایران و عراق را از مجموعه امنیت منطقه‌ای کنار بگذارد و بتواند امنیت برقرار کند؟ امنیت زمانی برقرار می‌شود که همه کشورهای منطقه احساس امنیت کنند و ایجاد مجموعه امنیت منطقه‌ای علیه بازیگران محلی آن منطقه نباشد.

او تاکید کرد: به جای رویکرد برد ـ باخت که تا کنون نامنی بیشتر به بار آورده است، راهکار خردمندانه رویکرد برد ـ برد است که با اقدامات کوچک اعتمادساز می‌توان به آن اعتبار بخشید.

دارینی افزایش گفت‌وگوهای آکادمیک، گسترش پروژه های علمی مشترک میان ایران و کشورهای عرب خلیج فارس، جایگزین ساختن رویکردهای اقتصادی ـ بازرگانی به جای رویکردهای امنیتی ـ نظامی، افزایش مبادلات بازرگانی و گسترش توریسم را راهکارهای موثر در کاهش تنش و گام گذاشتن در مسیر همگرایی در منطقه دانست و گفت: «نبود گفت‌وگو میان ایران و کشورهای عرب منطقه باعث افزایش شکاف شده که متاسفانه به بدبینی و سوء تفاهم میان آنها دامن زده است. اینجانب به نیابت از دانشگاه علامه طباطبایی مایلم تاسیس یک مرکز مشترک گفت‌وگوهای ایرانی ـ عربی را پیشنها کنم تا از شکاف به وجود آمده بکاهیم.»

وی اذعان کرد: «دولت‌ها تغییر می‌کنند. آنها با رویکردهای گوناگون می‌آیند و می‌روند اما نهادها به ویژه نهادهای علمی و دانشگاه می‌مانند و این نهادها هستند که راه حل‌های پایدار ارائه می‌دهند.

دارینی در سخنرانی خود از اتحادهای نوین در منطقه خلیج فارس نیز سخن به میان آورد و محور ایران ـ قطر ـ ترکیه ـ عمان را در برابر محور عربستان ـ بحرین ـ امارات ـ مصر و همچنین برگزاری رزمایش مشترک ایران ـ چین ـ روسیه در شمال اقیانوس هند در ماه گذشته را نمونه‌ای از این اتحادها دانست که چشم انداز امنیتی در منطقه خلیج فارس را دگرگون ساخته‌اند.

او افزود: «اگر دولت‌های منطقه رویکرد برد ـ برد را دنبال نکنند، واقعیت‌های روی زمین و اتحادهای نوینی که در حال شکل گیری هستند خود را بر منطقه خلیج فارس تحمیل خواهند کرد و ایجاد یک مجموعه امنیت منطقه‌ای را بیش از پیش پیچیده‌تر خواهند ساخت.