انتشار کتاب روزنامه‌نگاری در جهان معاصر به قلم دکتر عباس اسدی

فصل اول حاوی یک مقاله بنیادی و نظری است، که به ارائه یک دیدگاه جدید در زمینه روزنامه‌نگاری به خصوص در روزنامه‌نگاری بین‌المللی می پردازد. این مقاله در قالب کرسی‌های نظریه پردازی در دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی ارائه شده است.

در این مقاله، تلاش شده تا فرایند زایش و تکامل گفتمان‌ها و همین طور نحوه قبض و بسط آنها ارائه شود. این مقاله مدعی است که، هر گفتمانی حاصل رابطه رویدادها و تفسیرهاست. بدین معنی که هر گفتمانی هویت خود را در بستر تفسیرها کسب می کند. از آنجایی که تفسیرها بر محور استدلال عقلایی و مباحثه انتقادی استوار بوده و یکی از اشکال انعکاس آگاهی‌های اجتماعی به شمار می آیند، در نتیجه میدانی برای برخورد افکار و عقاید بوجود می آورند، که منجر به ایجاد دیالوگ میان روزنامه‌نگاری و جامعه می شود.

در واقع، روزنامه‌نگاری از طریق تفسیر، با رویدادها وارد مباحثه می شود و پرسش هایی را پیش روی آنها می نهد و در هندسه و مفاد آنها دگرگونی می افکند و این امر سرانجام منجر به زایش گفتمان می شود. در واقع، بسياري از مسائلي كه در یک جامعه به صورت گفتمان در می آیند، مسائلي‌ هستند كه از سوی رسانه‌ها مورد تحليل و تفسيرهای مكرر قرار می گیرند.

این مقاله، با رویکرد تحلیلی ــ توصیفی، می خواهد به این سئوال پاسخ دهد که تفسیر به عنوان یک ژانر مهم روزنامه‌نگاری چگونه در تولید گفتمان‌ها عمل می‌کند و چگونه گفتمان‌ها دچار قبض و بسط می شوند و این وضعیت در سطح روزنامه‌نگاری بین‌المللی چگونه اتفاق می‌افتد؟

مقاله نخست این فصل دوم به جایگاه روزنامه نگاران بین‌المللی در روابط بین‌المللی پرداخته است. چنان که می دانیم روزنامه نگاران بین المللی، از ناظران وبازیگران بسیار موثر در عرصه‌های بین‌المللی شناخته می شوند. مطبوعات و رسانه‌های بزرگ بین‌المللی هر روز دو یا چند صفحه، را وقف مسائل بین‌المللی می کنند و اخبار و عقاید روزانه مربوط به آن را تحلیل می کنند و از آن مبنایی برای داوری به دست می دهند و بدین ترتیب، بر روابط دولت‌ها و مذاکرات مقامات تاثیر می گذارند.

این در حالی است که، كشور ما در حال حاضر فاقد روزنامه‌نگارانی متخصص و مجرب در حوزه‌های خاص بین‌المللی است. این مقاله، با رویکرد تاریخی و تحلیلی، می خواهد ضمن بررسی نقش روزنامه‌نگاری بین‌المللی در معادلات بین المللی، به این سئوال پاسخ دهد که چرا روزنامه نگاران ایران در این معادلات هنوز جایگاهی کسب نکرده اند؟

مقاله دوم فصل دوم به جایگاه حقوقی روزنامه نگاران آزاد در فرانسه و ایران می پردازد و وضعیت حرفه ایی آنها را با تاکید بر وضعیت روزنامه نگاران آزاد در فرانسه و درمقایسه با وضعیت روزنامه نگاران ثابت مورد بررسی قرار می دهد. به طور کلی این مقاله دو هدف عمده را دنبال می کند. نخست، بهتر و بیشترشناساندن حرفه روزنامه‌نگاری آزاد در ایران و تبیین جایگاه اجتماعی و تعریف حقوق حرفه ایی این بخش از روزنامه‌نگاری و متحد کردن روزنامه نگاران آزاد و دوم آگاه کردن جامعه حرفه‌ای روزنامه‌نگاری از تبعیض‌های رو به رشد نسبت به روز نامه نگاران آزاد و راه‌های مقابله با این تبعیض‌ها.

مقاله سوم این فصل نیز رسانه‌های فرانسه را به طور تحلیلی مورد بررسی قرار می دهد. با مطالعه این مقاله یک شناخت نسبتا جامع از رسانه‌های این کشور و کارکرد آنها بدست می آید.

فصل سوم هم حاوی دو مقاله است. مقاله نخست به بررسی پوشش خبري جنبش وال استريت در رسانه هاي خبري پرداخته است. با مطالعه این مقاله متوجه می شویم که جنبش وال استریت نشان داد که امروز اقلیتی کوچک یک درصدی، در تمام مصادر قانونی، اجرایی، قضایی و مالی آمریکا رسوب کرده و توان دخالت مردم آمریکا در سایر امور را نیز مسدود و غیرقابل عبور ساخته است؛ این اقلیت کم شمار با استفاده از فعالیت‌های رسانه‌ای و عصر ارتباطات نه تنها هر روز اولویت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مردم آمریکا را تعیین می کند، بلکه سبک و روش زندگی دلخواه خود را بر اکثریت ۹۹ درصد تحمیل کرده است.

همچنین جنبش وال استریت نشان داد که رسانه‌های آمریکایی از همان ابتدای شکل گیری این جنبش، همزمان دو استراتژی را دنبال کرده اند؛ نخست، سانسور خبری و جلوگیری از انتشار این وقایع و رویدادها، دوم، سرایت اعتراض به مسائل دیگر؛ بدین ترتیب می توان گفت که، نهاد‌های رسانه‌ای این کشور، رابطه نزدیک با نظام سیاسی، امنیتی و نظامی دارند و در جریان این جنبش، مسایل را از زوایای نگاه مقامات و مسئولان آمریکایی منعکس کرده و می کنند. در واقع، این رسانه‌ها در روایت ابعاد مختلف این جنبش، به صورت تک صدای و تک آوایی عمل کرده و می کنند. در این مقاله کوشش شده تا به این سئوال پاسخ داده شود که رسانه‌های آمریکایی اخبار جنبش وال استریت را چگونه پوشش داده و می دهند؟

مقاله دوم این فصل درباره نقش رسانه‌های آمریکا در انتخابات ریاست جمهوری است. در این مقاله کوشش شده تا به این سئوال پاسخ داده شود که رسانه‌های آمریکا چقدر و چگونه در تعیین سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری این کشور تاثیر می گذارند؟

فصل چهارم نیز در برگیرنده دو مقاله است. مقاله نخست به چالش‌های روزنامه‌نگاری درکشورهای در حال توسعه می پردازد. در این مقاله، نویسنده درصدد بررسی و تجزیه و تحلیل وضعیت و دغدغه‌های روزنامه نگاری، در کشورهای در حال توسعه است.

در مقاله دوم فصل چهارم، نگارنده درصدد یافتن پاسخ این پرسش است که خبرگزاری اینترپرس سرویس به عنوان یک خبرگزاری برای کشورهای جهان سوم، چگونه توانسته سلطه خبری خبرگزاری‌های بزرگ کشورهای غربی را تعدیل کند و به صورت یک رقیب جدی در برابر آنها ظاهر شود؟ نتایج این پژوهش نشان می دهند که خبرگزاری اینترپرس سرویس به عنوان یک خبرگزاری مهم جهان سومی، توانسته نقش عمده ای، در جریان بین‌المللی اخبار و گفتمان غالب بر این جریان، ایفا کند و به زبان و صدای تبدیل شود که بیانگر آرزوها، آرمان ها، ایده ها، خواست ها، مطالبات و تلاش‌های کشورهای جهان سوم است.

برای فصل پنجم دو مقاله در نظر گرفته شده است که نخستین مقاله آن به نظام حقوقی خبرگزاری‌ها و شبه خبرگزاری‌ها در ایران می پردازد. این مقاله، به ارزیابی جایگاه حقوقی خبرگزاری‌ها در ایران پرداخته که هدف آن، کوشش برای دستیابی به یک تعریف علمی و حقوقی از خبرگزاری‌ها و تبیین جایگاه و کارکرد حرفه ایی و حقوقی آنها و بررسی میزان استقلال و آزادی فعالیت‌های حرفه‌ای خبرگزاری‌ها بوده است.

در مقاله دوم این فصل با عنوان وضعیت روزنامه‌نگاری دانشجویی در ایران و جهان یک مقایسه تحلیلی صورت گرفته و ضمن بررسی نقاط ضعف و قوت روزنامه‌نگاری دانشجویی در ایران، راهکارهای مناسب برای ارتقاء این نوع روزنامه‌نگاری ارائه گردیده است.

در فصل ششم نیز دو مقاله ارائه شده اند. در مقاله نخست نقش روزنامه‌نگاری تحقیقی در گسترش رفاه اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله که رویکرد نظری ـ عملی دارد، به دنبال یافتن پاسخ این سئوال است که روزنامه‌نگاری تحقیقی چگونه می تواند با فساد به عنوان یکی از موانع رفاه اجتماعی مبارزه کند؟

مقاله دوم این فصل با عنوان پرتره؛ ژانر جدید روزنامه‌نگاری می کوشد به معرفی یک ژانر جدید روزنامه‌نگاری و تشریح ویژگی‌ها و شیوه‌های نگارش آن بپردازد. پرتره، ژانر جدید روزنامه‌نگاری است که به تجزیه و تحلیل همه جانبه یک شخصیت معروف یا گمنام تاثیرگذار در یک زمان خاص می پردازد، تا او را در جهت شناخت خود و شناساندن او به دیگران یاری دهد. بنابراین، مقاله حاضر می‌کوشد تا با معرفی و تشریح ویژگی‌های پرتره و آموزش آن، به تقسیمات ژانرهای روزنامه‌نگاری بیافزاید و آغازگر راهی باشد، تا به دانش حرفه ایی روزنامه نگاران کشورمان بیافزاید و کیفیت فعالیت حرفه‌ای آنها را ارتقا دهد.