کتابی به وسعت و پرباری «پیمایش جامعه و علم» ندیده‌ام

رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و علوم اجتماعی ایران درباره کتاب «پیدایش علم و جامعه» تالیف مرحوم قانعی‌راد اظهار کرد: تلاش قانعی‌راد در کتاب «پیمایش علم و جامعه؛ تجربه جهانی و اجرای نسخه ایرانی» جزء مثال‌های بسیار خوب و ارزشمند برای کارهای پیمایشی است. دغدغه‌ای در این اثر وجود دارد که طی آن رابطه علم و دین، درک عمومی از علم و ارتباطات اجتماعی علم را از منظر جامعه‌شناسی بررسی می‌کند.

به گزارش خبرنگار عطنا، نشست «بررسی کارنامه علمی محمد‌امین قانعی‌راد» روز سه شنبه ۱۹ تیر با حضور استادان، دوستان و آشنایان این مرحوم در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.(گزارش تصویری)

حسین میرزایی در ابتدای سخنان خود شعری از نیما یوشیج خواند و یاد استاد محمدامین قانعی‌راد را گرامی داشت:

«یاد بعضی نفرات روشنم می‌دارد

قوتم می‌بخشد

راه می‌اندازد و اجاق کهن سرد سرایم گرم می‌آید از گرمی عالی دمشان

نام بعضی نفرات رزق روحم شده است

وقت هر دلتنگی سویشان دارم دست

جرأتم می‌بخشد

روشنم می‌دارد...»

در ادامه رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و علوم اجتماعی ایران با بیان اینکه وجود آثار مرحوم قانعی‌راد به معنای حضور ایشان است، گفت: ساختار مدیریت علمی کشور، نظام علمی کشور در برنامه سوم توسعه، روابط علم و نظام‌های اجتماعی-اقتصادی در ایران، مشارکت سیاسی و اجتماعی نخبگان، جامعه‌شناسی کنشگران علمی در ایران، پیمایش علم و جامعه و الگوی چهار وجهی برای ارزیابی توسعه علوم انسانی تعدادی از آثار مرحوم قانعی‌‎راد است.

میرزایی با بیان اینکه ساحت جامعه‌شناسی علم و آموزش عالی و ساحت جامعه‌شناسی حوزه عمومی دو ساحت شخصیتی و علمی استاد قانعی‌راد بود، خاطرنشان کرد: این جامعه‌شناس در سیاست علمی کشور نقش‌آفرین بود و همزمان جامعه‌شناس حوزه عمومی هم بود و علم را برای جامعه می‌خواست.

میزرایی با یادآوری اینکه این دو ساحت باید همزمان وجود داشته باشد، گفت: حضور قانعی‌راد برای جامعه ارزشمند بود. در بحث جامعه‌شناسی آموزش عالی و علم شخص کم نظیری بود. البته مطمئناً استادانی همچون دکتر فراستخواه و دکتر فاضلی استادان ارزشمندی هستند و می‌توانند جای خالی دکتر قانعی‌راد را پر کنند، ولی واقعا جای او خالی است؛ هر چند آثار او باعث می‌شود راه او را ادامه بدهیم.

وی تصریح کرد: تلاش قانعی‌راد در کتاب «پیمایش علم و جامعه» جزء مثال‌های بسیار خوب و ارزشمند برای کارهای پیمایشی است. دغدغه‌ای در این اثر وجود دارد که طی آن رابطه علم و دین، درک عمومی از علم و ارتباطات اجتماعی علم را از منظر جامعه‌شناسی بررسی می‌کند.

رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و علوم اجتماعی ایران ادامه داد: دغدغه جامعه‌شناسی علم به نوعی به رابطه دوطرفه بین علم و جامعه می‌پردازد و تاثیر جامعه بر علم را بررسی می‌کند. آنچه در این اثر مورد بررسی قرار گرفته این است که جامعه چه درکی از علم دارد و مسائل را چگونه می‌بیند.

وی اضافه کرد: قانعی‌راد تجربه جهانی در این موضوع را از 1972 در بنیاد ملی علم آمریکا می‌داند. مباحثی مطرح شده است که آیا لازم است ما در علوم پایه بیشتر سرمایه‌گذاری کنیم و آنچه آن مرحوم در «پیمایش علم و جامعه» انجام داد بررسی این تجربه جهانی است.

 میرزایی با اشاره به اینکه دکتر قانعی‌راد شخص سخت‌گیری بود و این سخت‌گیری در آثار ایشان هم مشاهده می‌شود، گفت: کتاب «پیمایش علم و جامعه» بسیار کم نظیر و مهم است. ما در کشور نیاز به دانشمندانی داریم که همچون دکتر قانعی‌راد به هر دو ساحت توجه کنند؛ ماحصل این اثر، درک عمومی از علم و فناوری در کشور است.

رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و علوم اجتماعی در پایان از برگزاری همایشی با یادمان مرحوم قانعی‌راد خبر داد و گفت: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و علوم اجتماعی در ایران به‌همراه چند مرکز دیگر قرار است به‌زودی همایشی در حوزه مطالعات آموزش عالی، علم و فناوری برگزار کند. این همایش به‌نوعی یادمان مرحوم قانعی‌راد هم هست. فراخوان این همایش هنوز منتشر نشده ولی به‌زودی اطلاعات آن منتشر می‌شود.

گفتنی است انتشارات علمی و فرهنگی در آیین اختتامیه سومین جشنواره نشان دهخدا کتاب «پیمایش علم و جامعه؛ تجربه جهانی و اجرای نسخه ایرانی» نوشته محمدامین قانعی راد را شایسته تقدیر دانست.