توسعه از تک تک افراد آغاز می‌شود/ اجتماعات محلی باید قدرتمند شوند

دانشيار برنامه‌ريزی و طراحی شهری و منطقه‌ای دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه توسعه از تک تک افراد آغاز می‌شود، گفت: سیستم همان اجزای مرتبط با یکدیگر است و با تغییر در این اجزاء تغییر در سیستم ایجاد می‌شود؛ باید پایه‌های فکری ما تغییر کند تا الگوی توسعه اصلاح شود، همچنین باید به اجتماعات محلی توجه کنیم.

به گزارش خبرنگار عطنا، نشست «حکمروایی و توسعه پایدار سکونتگاه‌ها» به همت انجمن علمی برنامه‌ریزی شهری و توسعه منطقه‌ای دانشگاه علامه طباطبائی و انجمن علمی آمایش سرزمین دانشگاه تربیت مدرس،  با حضور دکتر محمود جمعه‌پور، استاد برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر عبدالرضا رکن‌الدین‌افتخاری، دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تربیت مدرس، دکتر مظفر صرافی، دانشیار برنامه‌ريزی و طراحی شهری و منطقه‌ای دانشگاه شهید بهشتی سه‌شنبه، 28 فروردین در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

مظفر صرافی، دانشیار برنامه‌ريزی و طراحی شهری و منطقه‌ای دانشگاه شهید بهشتی در بخشی از این نشست گفت: با توجه به پایداری و حکمروایی که در جهان ایجاد شده است توسعه ایران ناپایدار است، برای اینکه پایدار شود به تغییر قدرت نیاز داریم، قدرت در تصمیم‌گیری‌ها باید تغییر کند و این کار توسط اجتماعات محلی امکان‌پذیر است و قواعد آن نیز باید حکمروایی باشد.

دانشیار برنامه‌ريزی و طراحی شهری و منطقه‌ای دانشگاه شهید بهشتی توسعه کنونی جهان را تهدید حیاتی و دغدغه اخلاقی خواند و اظهار کرد: گروه‌های عظیمی از مردم محروم و در جنگ هستند و از نظر حیاتی روند تهی‌سازی، تخریب و تنزل محیط و منابع را نمی‌توان ادامه داد.

صرافی با اشاره به ناپایداری توسعه کنونی در وجه اجتماعی با استناد به سخنان توما پیکتی گفت: بررسی‌ کشورهای غربی در سال 1380 نشان می‌دهد که سرمایه در حال موروثی شدن است و فاصله فقر و شکاف اجتماعی بیشتر شده است، او در کتاب خود نشان می‌دهد که نرخ سرمایه از نرخ تولید ناخالص داخلی کشورها بیشتر است، پول پول می‌آورد اما تولید متناسب با آن انجام نمی‌شود، واقعیت این است که امروزه کسی که وارد بازار کار آمریکا می‌شود به قیمت سال 1980 به او حقوق داده نمی‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با توجه به جمعیت جهان اظهار کرد: ساکنان محلات فرودست شهری روز به روز بیشتر می‌شوند، در ایران نیز نه تنها فقر کاهش پیدا نکرده بلکه افزایش پیدا کرده است، در قسمت اکولوژیک و بوم‌شناسی نیز با ضعف روبه‌رو هستیم، تعداد بلایای طبیعی سالیانه بالا رفته است.

صرافی افزود: انتشار گازهای گلخانه‌ای که در صدر آن گازهای کربونیک ناشی از سوخت‌های انرژی فسیلی هستند، بالا آمدن سطح آب‌های دریا، گرمایش زمین که بیماری‌های زیادی را به همراه دارد و... نیز نشان از توسعه ناپایدار است که اگر همینطور پیش رود تا سال 2050 به 3 کره زمین نیاز داریم تا بتوان زندگی را ادامه داد.

برای پایبند کردن سرمایه به مکان باید اجتماعات محلی قدرتمند شوند.

وی اظهار کرد: این موضوع که بعضی جوامع دچار خوشبختی اغراق‌آمیز هستند یک انحراف است، گفت: رضایت با افزایش درآمد بالا می‌رود اما از جایی به بعد دیگر این رضایت بالا نمی‌رود زیرا به مصرف‌گرایی تبدیل می‌شود و این بدین معناست که پول بیشتر شادی بیشتر نمی‌آورد مگر اینکه در درجه اول فقیر باشید.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، شهر را آوردگاهی برای پایداری معرفی کرد و با استناد به سخن دبیر کل سازمان ملل که گفته است «پیروزی یا شکست در نبرد برای پایداری، در شهرها رقم می‌خورد»، گفت: شهر جایگاه مدنیت و تمدن و عالی‌ترین زیستگاه بشر است، شهر سازمان اجتماعی پیشرفته‌ای است که سرآمد فرهنگ و تجلی اجتماع در آن اتفاق میفتد، شهری که در آن مدنیت نباشد شهریت ندارد.

شهر راه‌حلی برای پایدای است

صرافی درباره این موضوع تصریح کرد: در حال حاضر شهرها مثل گذشته آزادساز نیستند بلکه بنده‌ساز مصرفند، در صورتی که ما در شهر جمع شده‌ایم تا قدرت جمعی را برای حق تعیین سرنوشت خود افزایش دهیم، دنباله‌روهای قدرت سرمایه شده‌ایم و شهر نیز به کانون ناپایداری تبدیل شده است که در این شهر با توجه به نمودارها اگرچه 50 درصد جمعیت در شهر وجود دارد 70 درصد پسماند، 70درصد گازهای گلخانه‌ای، 60 درصد انرژی است و 70 درصد تولید ناخالص داخلی.

وی بر اساس خرد کارشناسی جهان در آرمان یازدهم که ایجاد شهرهای در برگیرنده را یک وظیفه می‌داند، گفت: در برگیرندگی یکی از مسائل جهانی دوگانگی و شکاف است و از همین شکاف داعش و مشکلات نظیر آن پدید می‌آیند، درست است که اینها توطئه نامیده می‌شود اما باید توجه کرد که زمینه شکل‌گیری این توطئه‌ها چیست؟ گروهی تردشدگان و کنارماندگان از الگوی توسعه در جهان وجود دارند که هیچ امیدی برای دستیابی به توسعه ندارند و ما جنایت آنها می‌فهمیم اما توجیه نمی‌کنیم، این الگو توسعه نئولیبرال سرمایه‌محوری است که تبلیغ می‌کند و هر کشوری که می‌خواهد پیشرفت کند آرزو دارد که مانند آنها شود.

صرافی با بیان اینکه شهرهای ایران که به جهانی شدن دست پیدا کرده‌اند، از فوائد الگوی نئولیبرال استفاده نمی‌کنند و تنها از شلوغی‌ها و مصرف آن استفاده می‌کنند، خاطر نشان کرد: از سال 1905 تا سال 2005 تراکم شهر روز به روز کمتر شده است و در مقابل کاهش این تراکم مصرف بنزین و خودرومحوری افزایش یافته است، آلودگی تهران، دمای تهران و مرگ و میر رو به افزایش است و ما در حال تبدیل شدن به انسان‌هایی فردمحور، مصرف‌گرا، کوته‌بین در منافع اقتصادی شده‌ایم.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه شهر آوردگاه پایداری است، گفت: سرانه انتشار دی اکسید کربن از سرانه کشور کمتر است، پس شهرهایی نیز وجود دارند که بتوان فناوری‌های نوین، حمل و نقل پایدار و ساختمان سبز را در آنجا انجام داد، پس شهر فقط مسئله نیست بلکه راه‌حلی برای پایداری نیز هست.

وی با اشاره به سابقه کشور ایران که بعد از چندین سال در یک فلات و محیطی که محیط اکونولوژیک شکننده‌ای داشته است و محل گذر هر قوم وحشی و غیر وحشی بوده است، اظهار کرد: این نشان دهنده فرهنگ غنایی است، این حکمت قواعدی داشته است که در حال حاضر در حال از دست دادن آن هستیم، زمانی خود را باختیم و نسبت به حکمت ایرانی احساس حقارت کردیم که وقتی قدرت نفت را داشتیم هر چه نیاز بود خریدیم و به طبیعت مادر نگاه نکردیم تا متناسب با طبیعت خود زندگی کنیم بنابراین به نفت وابسته شده‌ایم.

صرافی با بیان اینکه بعضی‌ها معتقدند که تا سیستم تغییر نکند هیچ چیز تغییر نمی‌کند، گفت: «خسته‌ای پرسید رستگاریمان کو و عبث قله کوهی را نشانش دادند و کسی نبود بگوید رستگاری قدمی است که ز جا برکندد»، اهداف دراز بلند مدت و سیستم همان اجزای مرتبط با یکدیگر است و با تغییر در این اجزاء تغییر در سیستم ایجاد می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی بسیاری از پایه‌های فکری که حاصل آن الگوی توسعه است را نیازمند بازبینی دانست و گفت: باید به اجتماعات محلی توجه کنیم و متناسب با جمعیت و تعداد خود اقتصاد را جلو بریم و زندگی کنیم، برای پایبند کردن سرمایه به مکان باید اجتماعات محلی قدرتمند شوند.

وی با بیان اینکه واحد حکمروایی باید اجتماعات محلی باشد، گفت: کلانشهر از اجتماعات تشکیل شده است، تمام محلات قدرت خود را دارند، هر کدام منابع خود را کنترل می‌کنند و خود را توانمند می‌کنند تا به حکمروایی قوی برسند.

صرافی الگوی کنونی که در حال اتفاق افتادن است الگوی توسعه ناپایدار دانست و گفت: باید در الگو توسعه‌ای که برای ما جا افتاده است دگرگونی ایجاد شود و شهرها نیز قلب این نوآوری‌ها و دگرگونی‌ها هستند؛ باید به سراغ اجتماعات محلی رفت.

مظفر صرافی، دانشیار برنامه‌ريزی و طراحی شهری و منطقه‌ای دانشگاه شهید بهشتی با سرودن بخشی از شعر فریدون مشیری به سخنان خود پایان داد.

«سرانجام بشر را این زمان اندیشناکم، سخت، بیش از پیش که می‌لرزم به خود از وحشت این یاد.»