نشست «هم‌اندیشی سینما و مطالعات پسااستعماری» + تصاویر

استادان ارتباطات و سینما در نشست «هم‌اندیشی سینما و مطالعات پسااستعماری» در دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی درمورد منشأ نظریه پسااستعماری، سرچشمه‌های نئولیبرالیسم، نئورئالیسم اروپایی، سینمای موج نو ایتالیا، نئورئالیسم در سینمای ایران و اندیشمندان این حوزه‌های فکری، صحبت و گفت‌و‌گو کردند.

به گزارش عطنا، نشست «هم‌اندیشی سینما و مطالعات پسااستعماری» در پی  سلسله نشست‌های دانشگاهی به مناسبت سی‌و‌ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر، 5 اردیبهشت‌ماه در دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه‌طباطبائی برگزار شد.

در این نشست محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه ‌علامه‌طباطبائی، حسین پاینده، استاد نظریه و نقد ادبی این دانشگاه، دکتر شهاب اسفندیاری، سرپرست دانشگاه صدا و سیما، یووانی اسپانیولتی، کارگردان ایتالیایی، استاد سینما و نقد دانشگاه تورورگاتا رم و داور بخش مسابقه بین‌الملل سی‌و‌ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر و لوسیا نجیب، استاد رشته سینما دانشگاه ریدینگ انگلستان به سخنرانی پرداختند.

در ابتدای این نشست، حسین پاینده، استاد نظریه و نقد ادبی دانشگاه ‌علامه‌طباطبائی به نگاه روان‌کاوانه در مورد سینما پرداخت و گفت: سینما به افراد حالت جنینی می‌دهد زیرا افراد روی صندلی‌های راحت هستند و تخیلات خود را بر روی صفحه تاریک می‌بینند. این مانند حالت رویا دیدن و خواب است و همزادپنداری بین مخاطبان و شخصیت‌های فیلم ریشه در همان تاریکی دارد.

وی ادامه داد: حتی کافه‌هایی که جوانان حضور پیدا می‌کنند؛ همین خیال‌پردازی‌ها را تقویت می‌کند و سینما به تخیلات افراد میدان می‌دهد و به آن قدرت می‌بخشد.

استاد نظریه و نقد ادبی دانشگاه ‌علامه‌طباطبائی درباره منشأ نظریه پسااستعماری در اندیشه‌های ادوارد سعید، متفکر فلسطینی مطلبی ارائه و این نظریه را به عنوان مبنای مهمی در مطالعات فیلم و سینما مطرح کرد.

پاینده در انتها به سینمای ایران و مطالعات پسااستعماری اشاره کرد و در این خصوص اظهار داشت: سینمای ایران به سمت مطالعات پسااستعماری نرفته است و سینمای ایران در این حوزه قوی نیست، علت آن هم این است که ایران هرگز مستعمره نبوده است.

لوسیا نجیب، استاد رشته سینما دانشگاه ریدینگ در ادامه این نشست در خصوص نئولیبرالیسم ایتالیا که یکی از سرچشمه‌های نئولیبرالیسم در کشورهای دیگر است به بحث پرداخت و  گفت: سینمای جهان با نئورئالیسم اروپایی و با رویکرد مستند به واقعیت و با پشت کردن به فانتزی ‌هالیوودی آغاز می‌شود. این سینما به ارائه تصویری از سینمای بعد از جنگ جهانی دوم می‌پردازد، بنابراین سینما در اروپا در سال 1940 شروع به کار کرد و رویکردی مستند به تصاویری که ارائه می‌داد، داشت.

وی به بیان نظریه بازن در مورد فیلم‌های نئورئالیست پرداخت و گفت: چیزی که بازن در مورد فیلم‌های نئورئالیسم به آن اشاره می‌کند این است که اینها از لوکیشن‌های واقعی استفاده می کند.

نجیب سپس قسمت‌هایی از فیلم‌ها را پخش کرد و در این زمینه گفت: چهار فیلم را مورد بررسی قرار دادم و فیلم‌هایی که من انتخاب کردم دنیایی را به تصویر می‌کشد که در آن دیگری وجود ندارد و یافتن شباهت‌ها مانند یافتن تفاوت‌هاست و این فیلم‌ها دنیای واقعی را نشان می‌دهد.

این استاد دانشگاه در ادامه به تحلیل مفهوم بازنمایی شده در این فیلم‌ها و موقعیت افراد در آنها پرداخت و گفت: تلاش کردم در این انتخاب رویکرد ایجابی داشته باشم، بیشتر به تاریخچه کشور و جوامعی که فیلم از آنجا آمده بپردازم و این فیلم‌ها را از آن نگاه منفی‌گرایانه دور کنم.

جیووانی اسپانیولتی، کارگردان ایتالیایی، استاد سینما و نقد دانشگاه تور ورگاتا در رم و داور بخش مسابقه بین‌الملل سی‌و‌ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر در ادامه این نشست به مطالعات پسااستعماری پرداخت و گفت: در کشور ایتالیا چیزی به اسم مطالعات پسا‌استعماری وجود ندارد و این مطالعات ریشه انگلیسی و آنگلوساکسون دارد.

وی ادامه داد: دانشگاه‌های ایتالیا از سال 1990 مفاد درسی سینما را وارد دانشگاه کردند که این یک تجربه بزرگ بود و از این زمان سینما در این موقع به عنوان یک هنر مطرح شد.

جیواانی افزود: در یک دوره، سینمای جهانی تغیییرات شگرفی را پیش رو داشت و این دوره از خاکستر نئورئالیسم موج نوی ایتالیا به وجود آمد. پس از آن از نئورئالیسم شاخه‌های متفاوتی تشکیل شد و نئورئالیسم به مرحله جدیدی رسید و پس این یک سینمای واقع‌گرای صرف نیست بلکه در آن سینما با شعر و رویا تنیده شده است٫

در انتهای این مراسم به مناسبت تولد خانم نجیب، کیک تولد بین حضار تقسیم و به رسم یادبود قالیچه‌ای ایرانی به او هدیه داده شد.