در مراسمی که به پاس قدردانی از یک عمر تلاش و خدمت استاد نخبه علم ژنتیک در دانشگاه علامه طباطبائی تدارک دیده شده بود، اعضای جامعه علوم پزشکی کشور در سخنانی از ویژگیهای این استاد گرانقدر گفتند و این راه دشوار استاد شدن و بی همتا شدن را مرور کردند. مراسمی که با بخشهای جالبی همراه بود و شور و شوق یاران قدیمی در ذهن حاضران ماندگار ماند.
سارا رحیمی- عطنا؛ مراسم بزرگداشت پروفسور داریوش فرهود، استاد نخبه علم ژنتیک ایران و جهان (گزارش تصویری اول و دوم) با حضور استادان رشتههای مختلف، پنجشنبه، ۳۰ فروردین به همت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران، فرهنگستان علوم پزشکی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی، انستیتو پاستور، انجمن هماندیشان ایران فرهنگی و جمعی از دوستداران وی در سالن آمفی تئاتر دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.
در ابتدای این نشست، حمید علیزاده، مدیرگروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی دانشگاه علامه طباطبائی ضمن خوشامدگویی به حاضران مراسم، گفت: اولین ملاقات من با آقای دکتر فرهود به سال 84 در جلسات علمی برمیگردد که من در همان جلسه، شیفته ظرافت، صداقت و علم ایشان شدم.
او ادامه داد: خط مشی دکتر فرهود به دوستان طبق سه اصل گفتار نیک، پندار نیک و کردار نیک است. سالها پیش در کتاب روانشناسی یادگیری از پاولف، فیزیولوژیست روسیهای مطلبی را دیدم که به شاگردانش گفته بود «علم همه عمر شما را میخواهد» و من میبینم که آقای دکتر همه عمر را با عشق صرف علم کردهاند.
علیزاده به ویژگیهای برجسته فرهود اشاره کرد و گفت: دکتر به عنوان معلم بزرگ اخلاق، چیزهای زیادی را به ما یاد دادند، همانند آرش کمانگیر که در شاهنامه فردوسی آمده است، مرز ایران را صداقت، ایمان و صمیمت تعیین میکند. آقای دکتر عمر خود را برای رشد جامعه علمی ما صرف کردند و ما قدردان زحمات او هستیم.
او در پایان شعری از حضرت سعدی قرائت کرد: «دولت جاوید یافت هر که نکونام زیست/ کز عقبش ذکر خیر زنده کند نام را/ وصف تو را گر کنند ور نکنند اهل فضل/ حاجت مشاطه نیست روی دلارام را».
همچنین مسلم بهادری، رئیس گروه علوم پایه فرهنگستان علوم پزشکی ایران با بیان اینکه دکتر فرهود نیم قرن تمام خود را از همه لحاظ در اختیار جامعه ایران قرار داده است، گفت: شوق خدمت به وطن استاد باعث شد که بعد از تحصیلات عالی در کشور آلمان به ایران برگردد.
او ادامه داد: پزشکی در ایران فراز و فرود بسیار داشته است، ما قرنها عقبمانده بودیم که در بین این عقبماندگیها رشته پزشکی رشد نکرد اما به تدریج کسانی پیدا شدند که این جامعه را تغییر دادند. بیشترین عقبماندگی ما در پزشکی در زمینه علوم ژنتیک بود که با همت استادانی چون دکتر فرهود به عنوان بنیانگذار این رشته بسیار رشد کرد.
بهادری با بیان اینکه آشنایی من با دکتر فرهود به زمان عضویت استاد در گروه فرهنگستان علوم پایه برمیگردد، اظهار کرد: استاد در اکثر گروههای فرهنگستان علوم پایه خدمت میکند علاوه بر این استاد عضو فرهنگستان جهان اسلام نیز هستند.
او اضافه کرد: معلومات استاد بسیار چشمگیر است، او در همه علوم وارد است از جمله اینکه به عنوان عضوی از گروه علوم پایه در همه زمینهها صاحبنظر هستند. او زمان را از دست نمیدهد و سعی میکند استاد زمان باشد.
رئیس گروه علوم پایه فرهنگستان علوم پزشکی ایران در پایان به فعالیتهای چشمگیر دکتر فرهود اشاره کرد و گفت: «عمر به خشنودی دلها گذار/ تا ز تو خشنود شود کردگار».
در ادامه، آریا الستی، معاون فرهنگی بنیاد ملی نخبگان و رئیس ستاد اجراییسازی سند راهبردی کشور در امور نخبگان با اشاره به اینکه دکتر فرهود نمونه بارز یک نخبه ایرانی است، گفت: فرد نخبه دارای چهار ویژگی است از جمله اینکه دارای استعدادی ویژه در یکی از زمینههای مختلف علم و فناوری، هنر و ادب و مدیریت کشور باشد.
او ادامه داد: رسیدن به قلههای تخصص و آمادگی با استفاده از زحمات بدست آمده و به عمل درآمدن آن تخصص و خبرگی که دارای اثر پیرامونی باشد از جمله ویژگیهای دیگر یک فرد نخبه است اما به غیر از این سه ویژگی که در سطح جهانی مطرح است، ویژگی چهارم محلی است یعنی تخصص و عمل و خدمات یک فرد نخبه در راستای اهداف ملی باشد.
الستی افزود: این جلسات باید جلسات یادگیری باشند، نخبگانی مانند دکتر فرهود نیازی به تشکر لفظی ندارند بلکه این ما هستیم که نیاز داریم تا درک کنیم که چه جیزی موجب شده تا امثال دکتر 50 سال خدمت کنند.
ارجنامه سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان در ادامه قرائت شد:
«استاد ارجمند، جناب آقای دکتر داریوش فرهود؛ انسانهای بزرگ صاحب آثار بزرگی هستند که با خلق آنها موجبات رشد و تعالی جامعه را فراهم میآورند، ایشان با تألیف مکتوبات ارزشمند، تربیت شاگردان ممتاز، ایجاد مراکز مطالعات تحقیقاتی و مطالعاتی اثرگذار و امثال آن در صحن ملی و بینالمللی، خدمات ارزندهای را عرضه میدارند که هر یک در جای خود ارزشمند و مثمرثمر است.
در همین راستا جای بسی افتخار است که کشور عزیز ما ایران در همیشه تاریخ از وجود و حضور افرادی این چنین اثرگذار و مفید عاری نبوده و نخواهد بود؛ جنابعالی از جمله این افراد هستید که با تألیف کتب و مقالات علمی فراوان، کمک در ایجاد مقاطع مختلف تحصیلی دانشگاهی در علم ژنتیک انسانی و تأسیس مراکز پژوهشی و مطالعاتی مختلف، اثرهای فراوان در حوزههای مختلفی از علوم مانند ژنتیک، روانشناسی و انسانشناسی داشتهاید و با ارائه این خدمات شایسته نام خود را در مام وطن جاودانه کردهاید.
اینجانب ضمن اهدای لوح ارجنامه حاضر، توجه جامعه و نخبگان کشور را به شناخت هرچه بیشتر آثار برجای مانده از جنابعالی جلب نموده و از آنها میخواهم که با مطالعه آثار علمی و سلوک افلاکی و رفتاری بزرگان علم و فرهنگ کشور و تداوم راه ایشان، دین خود را به میهن اسلامی ادا نمایند؛ شاد و سرافراز و کامیاب باشید.»
همچنین علی اکبری ساری، رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران از دیگر سخنرانان این مراسم با بیان اینکه دکتر فرهود در پنجمین سال تولد دانشکده بهداشت وارد این دانشکده میشود و به تدریج نقش فعال خود را شروع میکند، گفت: دکتر فرهود سال 52 بخش ژنتیک را در این دانشکده تشکیل میدهد.
علیرضا بیگلری، رئیس انستیتو پاستور ایران نیز در ادامه گفت: سابقه آشنایی من با دکتر به سال 1374 برمیگردد که به من پیشنهاد ادامه درس ژنتیک در خارج از کشور داده شده بود و به همین دلیل به خدمت دکتر رسیدم.
او ادامه داد: بیشترین کلمهای که در وصف خصائص شخصی دکتر فرهود تکرار میشود، کلمههای عشق و محبت است. محبت مسلماً اوج انسانیت است، برای افرادی که به خدمت استاد میرسند و از راهنماییهای او منتفع میشوند این بالاترین محبت است.
بیگلری افزود: من از استاد آموختم که مهربانی بسیار بالاتر از دانایی است، او نه تنها سخنانی دلپذیر دارد بلکه دلی به شدت سخنپذیر نیز دارد.
در ادامه نجفقلی حبیبی، قائم مقام هیئت مدیره انجمن اخلاق در علوم و فناوری، اظهار کرد: دکتر فرهود از مصادیق عالمان برجسته است که در خدمت مردم و جامعه بوده است، او با این مقام شاخص علمی، بسیار مقید به مسائل اخلاقی است همچنین شخصیت فرهنگی او و دغدغهاش برای مسائل فرهنگی ایران بسیار بارز است.
فرزین فرزانه، استاد برجسته در رشته ژنتیک از دانشگاه کینگز کالج لندن از دیگر سخنرانان مراسم، اظهار کرد: دکتر فرهود از آن رده دانشمندان ایرانی است که در گذشته تاریخ ما از او بسیار یاد میشود، دکتر فرهود نه تنها یک دانشمند ژنتیک است بلکه در زمینههای دیگر از جمله فرهنگ وارد است و کتاب ایران فرهنگی را تألیف میکند. او همچنین در مورد اخلاق و بهداشت در سطح جامعه نوشته مینویسد.
سیامک صالحی، استاد برجسته در رشته ژنتیک از دانشگاه کینگز کالج لندن نیز در مورد دکتر فرهود گفت: دکتر خود را به یک اقیانوس کمعمق تشبیه میکند به این معنا که کمعمق اما با وسعت زیاد هستند تا بتوانند دامنههای بسیاری را پوشش دهند. از مهمترین کارهای استاد، نقشهبرداری ژنتیک کشور ارتباط دادن علم و اخلاق با ادبیات بود.
همچنین فاطمه راکعی، مشاور شهردار تهران در امور بانوان با بیان اینکه دکتر فرهود بنیانگذار بسیاری از نامهنگاریهای پژوهشی در زمینه علم ژنتیک کشور هستند، گفت: استاد در زمینه کارهای نوعدوستانه و خیرخواهانه نیز بسیار فعالیت دارند.
او ادامه داد: فکر عمیق اجتماعی و سیاسی دکتر فرهود بر مبنای اخلاق و معنویت بوده است؛ او یک مجموعه شگرف از اخلاق، علم، تعهد، مسئولیت اجتماعی، فرهنگ و ادب است. عشق، راهنما و راهبر او در تمام مسیر زندگی بوده است.
در ادامه این مراسم، پروفسور داریوش فرهود، استاد نخبه علم ژنتیک ایران و جهان از استادان اخلاق خود سخن گفت و اظهار کرد: اخلاق اول را از مرحوم پدرم گرفتم، اخلاقی که از او در عمل و زندگی آموختم، شوق خدمتگزاری را در من ایجاد کرد ضمن اینکه استادان دیگر من حضرت سعدی و حضرت مولانا بودهاند.
او با اشاره به اینکه امروزه ژن بخشندگی و مهربانی در جامعه ما به سمت کمیابی میرود، گفت: بخشندگی و مهربانی به قدری مهم است که در قرآن کریم، آغازکننده همه سورهها است ضمن اینکه خدمتگزاری به مردم (باید همراه با دانش باشد) به عنوان اولین اصل در جامعه و اخلاق نیز از جمله مسائل بسیار مهم دیگر هستند.
فرهود ادامه داد: اگر جامعهای میخواهد مهربان و سازنده باشد، باید مدیریت را به خانمها واگذار کند، خانمها مدیرهای بسیار لایقی هستند که در ابتدا فرزندان و سپس همسر خود را به خوبی تربیت و مدیریت میکنند بنابراین باید به آنها فرصت بیشتری داده شود چراکه آنها قطبهای مهربانی هستند.
او افزود: وزرای دفاع در پنج کشور اروپایی ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، انگلستان و آلمان، زن هستند، این کشورها میخواهند نشان دهند که جو اروپا جو جنگ نیست بلکه جو مهربانی است، در همین دولت قرار بر این بود تا 30 درصد از مدیریت مسائل مملکتی را به خانمها بسپارند که متاسفانه به سه درصد هم نرسید.
استاد نخبه علم ژنتیک ایران و جهان با بیان اینکه مادرها نقش بسیار بزرگی در تربیت فرزندان صالح و مهربان دارند، گفت: هر کسی در خانمها وجود مادر عزیز خود را حس میکند و همین منجر میشود تا به او احترام بگذارد.
او ادامه داد: اعتقاد من بر این است که برای اصلاح یک جامعه باید در ابتدا از دبیرستان دخترانه شروع کرد چون این دختران، همان مادرانی هستند که نسل بعدی را تربیت میکنند و این نیازمند فرهنگسازی است؛ همانطور که بهشت زیرپای مادران است، جهنم هم زیرپای مادران است؛ داستان تخم مرغ دزد، شتردزد می شود در کشور ما در حال گسترش است و از کارهای کوچک معاونت شروع میشود تا به سمتهای بالاتر میرسد.
فرهود خاطرنشان کرد: تشویقها و حمایتهای اطرافیان و حاضران نشان میدهد که من راه درست را آمدهام و دیگران هم در این راه قدم گذارند.
استاد نخبه علم ژنتیک ایران و جهان به بحرانهای موجود در جامعه اشاره کرد و گفت: سبک زندگی (سرگشتگی بین سبک زندگی اروپایی و عادات ایرانی) غلط پایه بسیاری از بیماریها است به گونهای که اکنون 80 درصد از بیماریها از جمله سرطان، مشکلات قلبی و عروقی، دیابت، چاقی و مواردی از این قبیل ناشی از سبک زندگی نادرست است.
او ادامه داد: بحران دیگر، بحران مهربانی است که امروزه جای خود را به خشونت داده است، مهربانی با تظاهر نیست بلکه با عمل است به طور مثال مهربانی این است که نباید ماشین خود را در وسط پیادهرو پارک کنم؛ مهربانی تنها زبانی است که همه مردم جهان حتی جانوران آن را میفهمند.
فرهود افزود: حمایت از محیط زیست که اکنون با نادانی در حال از بین بردن آن هستیم و اصلاح نظام آموزشی از جمله بحرانهای دیگر است، نظام آموزشی ما در حال حاضر یک نظام مدرسه است و بهترین دانشآموز آن است که حفظ کند و بدترین دانشآموز آن است که سوال کند.
او تصریح کرد: ما سوال احمقانه نداشته بلکه پاسخهای احمقانه داریم. من اگر 10 درصد از علمم را در دانشگاه یاد گرفته باشم 90 درصد دیگر را از دانشجو در دانشگاه یاد گرفتهام. نظام آموزشی ما دارای خلاقیت و نوآوری نیست.
استاد نخبه علم ژنتیک ایران و جهان سایر بحرانها را اینچنین برشمرد: توجه به همگرایی در علوم، آب، اعتیاد (مسائل خانوادگی و اعتیاد رابطه متقابل دارند)، خانواده (از همگسیختگی و طلاقهای عاطفی و سپس بحران سالمندی) و بحران اخلاق به عنوان مادر همه بحرانها.
او در پایان سخنانش با فرستادن درود به همه اقوام و گروههای مذهبی در ایران پهناور، داشتن یک ایران همبسته، همفکر و همکلام را آرزو کرد.
گفتنی است در این مراسم، بنیاد فرهنگی فرهود توسط مریم مالمیر، مسئول برگزاری همایش، معرفی و همچنین از سردیس پروفسور داریوش فرهود رونمایی شد.