ضرورت اقتصاد مقاومتی تحول در روابط قدرت است/ قوانین مانع باید اصلاح شوند

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: دانشگاه‌ها به جای اینکه در کناری بنشینند و از اینکه به آنها توجه نمی‌شود انتقاد کنند و مدام بپرسند چرا نظر اساتید شنیده نمی‌شود و یا اینکه ما بیشتر از مسئولان اجرایی می‌دانیم، باید وارد میدان شوند؛ چرا که دوره این حرف‌ها گذشته است و هیچ مسئول واقعی وجود ندارد که علاقه‌‎مند به شنیدن راه‌حل‌های منطقی از طرف دانشگاه‌ها نباشد.

به گزارش خبرنگار عطنا، همایش «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال از منظر علم حقوق و سیاست» با حضور رئیس دانشگاه علامه طباطبائی و معاون پژوهشی این دانشگاه و استادان و پژوهشگران رشته‌های مختلف یکشنبه، ۲۹ بهمن در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

دکتر حسین سلیمی با بیان اینکه این همایش تبلیغاتی و نمایشی نیست بلکه هدف از آن ارائه نسخه‌‌های عملی به دستگاه‌های اجرایی کشور است، گفت: انگیزه این همایش‌ها در اجلاس 13 دانشگاه سطح یک کشور شکل گرفت. زمانی که رؤسای دانشگاه‌ها مطرح کردند که دانشگاه‌ها مدعی هستند که ما حرف‌های برای گفتن داریم که در دستگاه‌های اجرایی شنیده نمی‌شود. باید بتوانیم این حرف‌ها را مدون کنیم و به صورت منسجم به این دستگاه‌ها ارائه کنیم.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: دانشگاه‌ها به جای اینکه در کناری بنشینند و از اینکه به آنها توجه نمی‌شود انتقاد کنند و مدام بپرسند چرا نظر اساتید شنیده نمی‌شود و یا اینکه ما بیشتر از مسئولان اجرایی می‌دانیم، باید وارد میدان شوند؛ چرا که دوره این حرف‌ها گذشته است و اکنون ما باید در جهت تبیین مفهوم، راهکارها و راهبردهای اقتصاد مقاومتی به عنوان مسئله‌ای که در دو سال اخیر اهمیت بالایی یافته است گام برداریم.

وی افزود: شاید یکی از دلایل شنیده نشدن سخن دانشگاه‌ها هم همین باشد که ما خودمان خیلی رغبت نداریم یا حرفی برای گفتن نداریم و الا هیچ مسئول واقعی وجود ندارد که علاقه‌‎مند به شنیدن راه‌حل‌های منطقی از طرف دانشگاه‌ها نباشد.

سلیمی با تصریح اینکه کار ما مقاله‌خوانی نیست، یادآور شد: نتایج اجرایی حاصل از این مجموعه همایش، در جلساتی با اعضای ستاد اقتصاد مقاومتی مطرح خواهد شد و آنجا ما شاهد خواهیم بود که آیا دانشگاه‌ها می‌توانند در مسائل کلان کشور نقشی ایفا کنند یا باز باید در کناری بنشینند و نظریه‌پردازی کنند.

اقتصاد مقاومتی و دریای قوانین متناقض

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه اظهار کرد: اقتصاد مقاومتی مترادف با توسعه اقتصادی نیست و معمولا این اقتصاد را معادل اقتصاد تاب‌آور می‌دانند.

وی با بیان اینکه دو نوع نگاه به توسعه اقتصادی وجود دارد، گفت: یک نوع از توسعه اقتصادی، کشور کامل خود را در نظام جهانی ادغام می‌کند. در نوع دیگر، توسعه اقتصادی کشور وارد نظام جهانی می‌شود اما پایه‌های اقتصادی خود را حفظ می‌‎کند و اقتصاد مقاومتی از نوع دوم توسعه اقتصادی است.

سلیمی با این مقدمه پرسش‌های پیش روی دانشگاه را برشمرد و اظهار کرد: با این سیستم حقوقی رایج در جامعه‌ ما، نوع حضور و تعهدات ما در نظام حقوق بین‌الملل، ساختار قوانین و مقررات اداری ما، آیین‌نامه‌ها و...، آیا اصلا صحبت از اقتصاد مقاومتی و جهش به سمت آن ممکن است؟ اگر نه، کجای این دریای قوانینی که ما داریم را باید اصلاح کرد.

وی منظور خود از دریای قوانین را چنین عنوان کرد: آن‌قدر قوانین مختلف داریم که در یک مسئله می‌توان مشروعیت یک حقیقتی را هم اثبات و هم رد کرد. طوری که بحث از یک قانون به ذهن مفسر وابسته شده است. هرکسی هم که شان او بالاتر باشد تفسیر او پذیرفته می‌شود، البته باز هم آخر سر یک مرجع نظارتی دیگر می‌آید که نه سخن این استاد را قبول دارد و نه آن استاد را.

مدیری هم که به خاطر اجرای یک طرح توسعه‌ای دراز مدت باید چند سال پاسخگو شود، ترجیح می‌دهد آن کار را انجام ندهد.

وی افزود: پس سوال این است که آیا با این همه برداشت متناقض از قوانین آیا می‌توان گام مستحکمی برای اقتصاد مقاومتی برداشت؟

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به نمونه‌هایی اضافه کرد: ما در دانشگاه سیستم‌هایی را پیش‌بینی کردیم که در صورت بحران مالی دولت، دانشگاه بتواند به حیات جاری خود ادامه دهد اما در بسیاری از موارد مقررات اداری این اجازه را به ما نمی‌دهد. از بسیاری از طرح‌های منطقی با استناد به یک قانونی در فلان جا ممانعت می‌شود. مدیری هم که به خاطر اجرای یک طرح توسعه‌ای دراز مدت باید چند سال پاسخگو شود، ترجیح می‌دهد آن کار را انجام ندهد.

وی با کنایه‌ای افزود: دریای قوانین فقط دستاویزی می‌شود برای برخی وکیلان که ثروت‌اندوزی کنند. به هر حال یک وکیلی کشتی مسئله را از این دریا عبور می‌دهد و پول بیشتری می‌گیرد و یکی نمی‌دهد.

سلیمی سوال دوم را چنین عنوان کرد: آیا ما می‌توانیم بدون اینکه قوانین مبارزه با پول‌شویی را در نظام بانکی اعمال کنیم، اقتصاد مقاومتی داشته باشیم؟ الان به نام اقتصاد مقاومتی، از این صحبت می‌کنند که قوانین مبارزه با پول‌شویی تصویب نکنیم، چون این باعث اتصال اقتصاد ما به نظام بانک جهانی می‌شود!

آیا با شرایط پوپولیسم حاکم در تصمیم‌گیری‌ها امکان اقتصاد مقاومتی فراهم می‌شود؟

این استاد روابط بین‌الملل با پرسش از اینکه آیا اقتصاد مقاومتی به معنای انزوای ما از جامعه جهانی است؟ تصریح کرد: سیاست‌های اقتصاد مقاومتی اتفاقا مخالف این است و تاکید می‌کند ما باید درهای اقتصاد جهانی را با اتکا بر توان و ظرفیت داخلی بر روی خود باز کنیم.

وی اظهار کرد: اقتصاد مقاومتی به این معنا نیست که ما وارد نظام بانک جهانی نشویم و پول‌شویی کنیم و FATF  (گروه ویژه اقدام مالی از جمله مبارزه با پول‌شویی) برای ما تبدیل به تابو شود.

رئیس دانشگاه در ادامه پرسید: آیا اقتصاد مقاومتی این است که ما یک سیستم برای فروش نفت و گاز درست کنیم که فقط آن را بفروشیم و سریع در داخل کشور هزینه کنیم تا دچار تلاطم نشویم یا اینکه بهتر است یک خط لوله گاز از مسیر ترکیه و عراق به اروپا درست کنیم تا بخشی از بازار آنها را تامین کنیم که تنها وابسته به روسیه نباشند. آیا این دومی برای ما تاب‌آوری بیشتری ایجاد می‌کند یا سیستم اول.

وی همچنین گفت: آیا با وضعیت فعلی بودجه جاری، قوانین و نوع بودجه ریزی فعلی امکان عملی اقتصاد مقاومتی داریم؟. تا ده سال آینده کل درآمد دولت صرف حقوق و دستمزدها می‌شود. آیا در این شرایط بحث از اقتصاد مقاومتی ممکن است؟

ساختار روابط قدرت نیازمند بازنگری و هماهنگی

سلیمی مسئله مهمتر را در حوزه اقتصاد سیاسی دانست و اظهار کرد: همانطور که می‌دانید اقتصاد سیاسی کنش متقابل بین بازار و رقابت‌های قدرت سیاسی است و پرسش این است که شرایط فعلی اقتصاد کشور کدام روابط سیاسی را بازتولید می‌کند.

وی افزود: با توجه به این امر، ما نیازمند چه تحولی در روابط قدرت هستیم که بتواند ضامن اقتصاد مقاومتی باشد. چقدر ملاحظه کرده‌ایم که گام‌های بلندی که می‌توانست به سمت اقتصاد مقاومتی برداشته شود به دلیل ساختار روابط قدرت در ایران ناکام مانده است.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی اینگونه طرح مسئله کرد: آیا با شرایط پوپولیسم حاکم در تصمیم‌گیری‌ها امکان اقتصاد مقاومتی فراهم می‌شود؟ دولتی که نصف بودجه را برای دستمزدها، بخش بزرگی را برای پرداخت یارانه و بخشی را برای جبران هزینه صندوق‌های بازنشستگی، پرداخت زیان‌های شرکت‌های دولتی و سایر حقوق و دستمزدهای جاری می‌کند. چقدر بودجه برای‌ش می‌ماند که آن را صرف اصلاح ساختار و تقویت اقتصاد مقاومتی کند.

وی سخنان خود را اینگونه جمع بندی کرد:‌ در درون این چرخه یک ساختار اقتصاد سیاسی وجود دارد که تا فکری برای آن نکنیم احتمال غلبه بر موقعیت را نخواهیم داشت وگر نه مسئله‌ای که مقام معظم رهبری تصریح می‌کنند، ستاد آن تشکیل می‌شود، مجلس و دولت و همه نهادها قبول دارند، نظام دانشگاهی آن را یک مفهوم نجات‌بخش می‌داند اما باز انجام نمی‌شود که ریشه همه این سوالات را باید در ساختار اقتصاد سیاسی جست.

حسین سلیمی در پایان ضمن قدردانی از مشارکت استادان دانشگاه، این امر را نشانه جدی گرفتن مسئله از سوی آنها دانست و گفت: امیدوارم با حضور فعال دانشجویان که نظرشان برای ما بسیار مهم است و استادان دانشگاه نتایج و راهکارهای مشخص اجرایی از دل همایش اقتصاد مقاومتی دانشگاه علامه طباطبائی بیرون بیاید تا ما با دست پر به جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی برویم.

گفتنی است با توجه به اهمیت مسئله اقتصاد مقاومتی و لزوم مشارکت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در این مهم، همایشی تحت عنوان «اقتصاد مقاومتی: تولید-اشتغال» به همت دانشگاه علامه‌طباطبائی با مشارکت ۱۳ دانشگاه برتر کشور در نیمه اول اسفند ۱۳۹۶ برگزار خواهد شد.