اقتصاد مقاومتی ضامن پایداری کشور است/ مهم‌ترین مسئله عدالت اقتصادی سهم‌بری عادلانه است

عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه گفت: اقتصاد مقاومتی ضامن پایداری و تداوم یک جامعه است و برای دست‌یابی به آن در قدم اول باید یک ساختار تولیدی مولد و بهره‌ور ایجاد شود.

به گزارش خبرنگار عطنا، نشست «سهم‌بری عادلانه عوامل تولید» به همت گروه اقتصاد اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی و در راستای بند5 سیاست‌های اقتصاد مقاومتی سه شنبه، 30 آبان ماه در دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

محمدباقر نجفی، عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه با اشاره به مقاله « تحول پیش‌نیاز تحقق اقتصاد مقاومتی، از منظر توزیع عادلانه سهم عوامل تولید» گفت: امیدوارم روزی برسد که به برکت توزیع عادلانه درآمدها مردم مجبور نباشند در مسکن‌هایی زندگی کنند که با یک تکان شدید صدها تن از هموطنان به خاک و خون کشیده شوند.

یکی از شاخص‌های مناسب برای اندازه گیری میزان توجه نظام اقتصادی به حقوق اقتصادی بشر، وزن حقوق و دستمزد نسبت به درآمد ملی در مقایسه با وزن ربا به درآمد ملی است.

وی محورهای سخنرانی خود را پیشینه اقتصاد مقاومتی در جهان، پیشینه اقتصاد مقاومتی در ایران، پیشنیازهای تحقق اقتصاد مقاومتی، اقتصاد مقاومتی و سهم بری عوامل تولید عنوان کرد و با اشاره به اقتصاد مقاومتی در جهان گفت: اقتصاد مقاومتی در ابتدا توسط ورد بیکلیس با تالیف کتاب نظام ملی اقتصاد سیاسی بنیانگذاری شد. فاصله زمانی بین تالیف کتاب ثروت ملل و کتاب فرد بیکلیس سه یا چهار دهه بیشتر نبوده است و ظاهرا اولین مقاومتی که در برابر موج اول نظام سرمایه‌داری صورت گرفته است، مقاومت ورد بیکلیس بوده است.

بودن سرنوشت همیشگی ملت‌ها نیست

عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه در ادامه گفت: در کشور ایران اولین باری که نظریه اقتصاد مقاومتی مطرح شده و مورد اجرا قرار گرفته است، در دولت مرحوم مصدق بوده است که مشاور ارشد اقتصادی مصدق مرحوم آقای عالی نسب بودند.

وی با بیان اینکه عالی‌نسب در جوانی با نظریه‌های وردبیکلیس آشنا شد و شیفته‌ی دیدگاه‌های او شد، گفت: مرحوم عالی‌نسب در دولت مصدق نظریه اقتصاد مقاومتی را در عمل به سمت اجرا برد، که رکن اصلی آن تولید محوری بود و عالی نسب خود بنیانگذار بخش خصوصی صنعت در ایران بود.

نجفی اظهار کرد: بعد از دفاع مقدس دیدگاه‌های اقتصادی که حاکم بودند عوض شد و به سمت اقتصاد لیبرالیسم رفت و نظریه اقتصاد مقاومتی به فراموشی سپرده شد. فرد بیکلیس در کتاب نظام ملی اقتصاد سیاسی اینگونه مطرح کرده است که آیا ملت‌ها در طول تاریخ  باقی می‌مانند یا از بین می‌روند؟ شاید تصور ما این باشد که ملت‌ها همیشه باقی می‌مانند، اما فرد بیکلیس شواهدی را از اروپا ذکر می‌کند که ما ملت‌هایی را هم داشتیم که از بین رفتند.

عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه افزود: در ایران و بین‌النهرین تمدن‌های بزرگی را وجود داشت که امروزه جز در آثار باستان‌شناسی هیچ اثری از آن‌ها نیست، پس «بودن» سرنوشت همیشگی ملت‌ها نیست. مسئله پایداری و بقا یک مسئله جدی برای همه ملت‎‌ها  است و جنبه‌های مختلفی دارد که یکی جنبه اقتصادی آن است، که تحت عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود که اقتصاد مقاومتی از منظر مسائل اقتصادی به بودن و نبودن ملت‌ها می‌پردازد.

شرط اساسی پایداری ملت‌ها مشارکت عمومی است

وی دو پیش‌نیاز اقتصاد مقاومتی فردبیکلیس را اینگونه معرفی کرد: اول اینکه اقتصادی می‌تواند به حیات ملی خود ادامه دهد که تولید محور باشد و دوم اینکه برای پایداری ملت‌ها شرط اساسی وجود مشارکت عمومی است. فردبیکلیس برای دست یافتن به مشارکت عمومی با توجه به شرایط اجتماعی آن زمان در اروپا، بر مدارای نهاد مذهبی تاکید می‌کرد.

نجفی سه منظر عدالت اقتصادی را اینگونه مطرح کرد: عدالت پیش از فرایند تولید که توزیع عادلانه عوامل تولید، عدالت در فرایند تولید یعنی سهم‌بری عادلانه عوامل تولید و عدالت پس از تولید یا توزیع مجدد درآمدها است.

بیشترین درآمد سرمایه به ویژه در کشورهایی که تولید محور نیستند از محل ربا تامین می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه تصریح کرد: عدالت پس از تولید وقتی کارایی دارد که در فرایند تولید عدالت رعایت شده باشد اما یک عوارضی باقی مانده باشد.

وی با اشاره به سهم‌بری عادلانه عوامل تولید گفت: معمولا در اقتصاد متعارف گفته می‌شود که سهم‌بری هم مانند سایر مباحث موجود از دستاوردهای تجربی دانش اقتصاد است، اینکه ما می‌گوییم زمین اجاره دریافت می‌کند، سرمایه بهره دریافت می‌کند و نیروی کار دستمزد کاملا علمی است و جای گفتگو و بحث ندارد.

کارگر نباید اعتراض کند

نجفی اظهار کرد: اما سهم‌بری عوامل تولید تابع هیچ قانون تجربی نیست و یک بحث ارزشی و ایدئولوژیک است. معمولا گفته می‌شود که سهم عوامل تولید تابع میزان بهره‌وری نهایی است و بنابراین کارگر نباید اعتراض کند، زیرا بهره‌وری بیشتر از این نیست. بهره‌وری نهایی در کجای اقتصاد تعیین کننده بود که وقتی به کارگر می‌رسیم آن را تحلیل می‌کنیم، اگر بهره‌وری کارگر پایین باشد، سهم مدیر در آن مجموعه چقدر بوده است؟ یا اینکه وقتی از تکنولوژی جدید استفاده نشده و مدیریت قوی نیست کارگر باید ضرر کند؟

عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه با بیان اینکه معمولا بیشتر درآمد مردم از حقوق و دستمزد تامین می‌شود گفت: بیشترین درآمد سرمایه به ویژه در کشورهایی که تولید محور نیستند از محل ربا تامین می‌شود. یکی از شاخص‌های مناسب برای اندازه گیری میزان توجه نظام اقتصادی به حقوق اقتصادی بشر، وزن حقوق و دستمزد نسبت به درآمد ملی در مقایسه با وزن ربا به درآمد ملی است و این نشان می‌دهد که ما برای حقوق بشر تا چه حد ارزش قائل هستیم.

وی در جمع‌بندی مطالب گفت: دست یافتن به اقتصاد مقاومتی، اقتصادی که ضامن پایداری یک کشور و تداوم یک جامعه باشد، پیش‌نیازها و هم‌نیازهایی دارد، که اولین آن تحقق یک ساختار تولیدی مولد و بهره‌ور است. ساختار تولیدی مولد و بهره‌ور به دلیل در هم تنیدگی عمل و علم و به دلیل در هم تنیدگی عمل و نهادها، می‌تواند زمینه تداوم و پایداری یک کشور را فراهم کند.

نجفی اظهار کرد: بدون ساختار تولیدی بهره‌ور، اصلاحات نهادی عمیق، تداوم و پایداری یک کشور امکان پذیر نیست. مهم‌ترین نهاد اقتصادی پیش‌نیاز دستیابی به عدالت اقتصادی است و مهم‌ترین مسئله در عدالت اقتصادی سهم‌بری عادلانه عوامل تولید است. تحقق اقتصاد مقاومتی مشروط به تامین پیش‌نیازهایی مانند حرکت به سمت عدالت اقتصادی به ویژه سهم‌بری عادلانه انسان، نیروی انسانی از تولید و درآمد ملی و سیاستگذاری در این راستا است.