ایده‌ و آگاهی ماهیت فردی و بین‌المللی را می‌سازد/ پیوستگی پدیده‌ها و جهانی شدن آن‌ها

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی و استاد روابط بین‌الملل گفت: درگیری و تنش خاورمیانه بزرگ و آسیای میانه بقیه مناطق را تحت تأثیر قرار می‌دهد، این ناامنی و اندیشه مرتبط با آن در تمام نقاط دنیا گسترش پیدا می‌کند و این نشان‌دهنده پیوستگی پدیده‌ها و جهانی شدن است.

به گزارش عطنا، افتتاحیه همایش بین‌المللی«ایران و مناطق پیرامون» با مشارکت دانشگاه علامه طباطبائی و دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه با حضور حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، سیدمحمد‌کاظم سجادپور، مدیرکل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه و پیام تصویری محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، صبح امروز اول آبان‌ماه در دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه آغاز و به مدت سه روز ادامه دارد.

 حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در ابتدای سخنان خود از حضور در جمع اندیشمندان حاضر در جلسه ابراز خوشحالی کرد و گفت: آرزو می‌کنم طرح‌ مباحث بتواند سرآغاز یک هم‌اندیشی مستمر بین حاضران در جلسه باشد.

او با بیان اینکه جهان امروز ما با جهان و سیاست بین‌الملل دیروز، سه تغییر و تحول اساسی دارد، گفت: پدیده‌های امروز بیش از اینکه پدیده‌هایی منطقه‌ای باشند، پدیده‌هایی جهانی هستند و ‌پیوستگی این پدیده‌ها با هم موجب تأثیر عمیق بر دیگر پدیده‌های جهان است.

او ادامه داد: به عنوان مثال ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که اگر آن را به هشت منطقه بزرگ تقسیم کنیم، در 6 منطقه آن درگیری، جنگ و یا حتی احتمال روی دادن آن هم وجود ندارد، اما در دو منطقه دیگر شامل خاورمیانه بزرگ و آسیای میانه (قفقاز بزرگ) که همان افغانستان باشد، درگیری وجود دارد.

سلیمی افزود: تنش‌ها در همین دو منطقه باعث شده است که اساس ناامنی و اندیشه ناامنی در نقاط دیگر دنیا گسترش پیدا کند و این نشان‌دهنده پیوستگی پدیده‌ها و جهانی شدن آن‌ها است.

وی تغییر دوم را در «حوزه بنیاد پدیده‌های بین‌المللی» دانست و گفت: اگر تا چندی پیش، اندیشمندان روابط بین‌الملل به پدیده‌های بین‌المللی نگاه «ماتریالیستی» داشتند و بیشتر بر اساس مبانی بین‌المللی و جغرافیایی به روابط بین‌الملل نگاه می‌کردند، امروزه با این درک که شبکه‌های فکری، نظام ایده‌ها و ساختارهای آگاهی انسان‌ها ماهیت فردی و بین‌المللی را تشکیل می‌دهند به روابط بین‌الملل نگاه می‌کنند.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، ادامه داد: گاهی اوقات ممکن است عنصر مادی ناامنی در منطقه وجود نداشته باشد اما ممکن است ناامنی در ساختار آگاهی دولت‌ و بازیگران وجود داشته باشد، بنابراین ما باید بیشتر بر ساختار آگاهی‌ و شناخت اندیشه‌ تأکید کنیم تا عنصر مادی تحول.

درک مشترک، لازمه رسیدن به صلح و رونق اقتصادی است

او اضافه کرد: این نوع گفت‌و‌گو در این کنفرانس‌ها می‌تواند طرز تلقی، فهم و ادراک متفاوتی از امنیت و پدیده‌های منطقه‌ای به وجود آورد و خود این ادراک، صلح‌آفرین باشد، به عبارت دیگر در صورت درک مشترک از وضعیت به صلح و رونق اقتصادی می‌رسیم.

سلیمی تغییر سوم را «بازیگران و کنش‌گران متفاوت بین‌المللی» دانست و گفت: آن گذشته‌ای که در آن صرفاً قدرت‌های بزرگ تصمیم می‌گیرند و تصمیم آن‌ها در عالم واقع تحقق پیدا می‌کند چندان دور نیست، دولت‌های بزرگ نقش قطب را در روابط بین‌الملل داشتند.

وی تصریح کرد: امروزه نه تنها، پدیده قطب و محوریت کامل قدرت‌های بزرگ از بین رفته بلکه بازیگرانی در منطقه به وجود آمدند که گاهی تأثیر آن‌ها در مسائل بین‌المللی بسیار بیشتر از قدرت‌های بزرگ است. بسیاری از روندها که قدرت‌های بزرگ حتی با حضور فیزیکی‌شان در منطقه، خواهان آن هستند تحقق پیدا نمی‌کند؛ بنابراین گاهی تأثیری که یک بازیگر غیردولتی بر تحولات منطقه می‌گذارد، قدرت‌های بزرگ از کنترل آن عاجز هستند.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: به نظر من اگر بخواهیم منطقه‌ای بسازیم که در آن امنیت پایدار، رونق اقتصادی و رشد و توسعه فرهنگی وجود داشته باشد، باید به این دگرگونی‌های جدید بپردازیم.

او با بیان اینکه خلیج فارس با این نگاه، می‌تواند نمونه و اوج همکاری‌های اقتصادی، تحولات توسعه‌ای، عاری از تنش و خالی از فشارهای سیاسی باشد، بیان کرد: افغانستانی که تمام استعدادهای لازم برای تبدیل شدن به محور مبادلات منطقه‌ای را دارد نیز با این دیدگاه می‌تواند از این شرایط خارج و به قطب مبادلات اقتصادی و فرهنگی منطقه تبدیل شود.

سلیمی افزود: همچنین آسیای مرکزی و قفقاز که می‌توانند مهم‌ترین مناطق همکاری‌های بین‌المللی باشند با این نگاه از شرایط تنش سیاسی عبور کرده و به محور همکاری‌ها بدل شود.

او در پایان با اشاره به اینکه ما در عرصه دانشگاهی، قدم‌های بلندی در این حوزه‌ها برداشته‌ایم، گفت: همکاری‌های بسیار نزدیکی با دانشگاه‌های مناطق بیان شده داریم و امیدواریم با گسترش همکاری‌های دانشگاهی و با ارتباط با تک‌تک اندیشمندان حاضر در این جلسه بتوانیم زمینه‌ منطقه‌ای امن‌تر و پررونق‌تر را فراهم کنیم.