بی‌ثباتی افغانستان را باید در اقتصاد جنگ‌محور آمریکا جست/ هزینه 741 میلیارد دلاری ایالات متحده در افغانستان

یک پژوهشگر حوزه سیاست با بیان اینکه حضور آمریکا در افغانستان از منظر اقتصاد سیاسی نظامی‌گری باید نگاه کرد، اظهار کرد: بحث اقتصاد جنگ در اقتصاد آمریکا جا خوش کرده است و آنها بحث اصلی‌شان مبارزه با تروریسم و ایجاد ثبات در افغانستان نیست.

به گزارش عطنا، نشست تخصصی «افغانستان؛ سرزمینی برای همکاری‌های منطقه‌ای» با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی در روز  دوشنبه، ۲۷ شهریور ۹۶ در سالن نشست‌های دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی به همت پژوهشکده فرهنگ‌پژوهی دانشگاه علامه طباطبائی با همکاری دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی و وزارت امور خارجه برگزار شد.

در پنل اول این نشست مهدی سبحانی با بیان اینکه دولت-ملت در افغانستان شکل نگرفته است، گفت: به دلیل عدم شکل‌گیری دولت-ملت در افغانستان تعلقات قومی، قبیله‌ای و ایالتی بر تعلقات ملی غلبه دارد، اگر تعلقات ملی شکل می‌گرفت به جای نگاه به بیرون، نگاه به درون اتفاق می‌افتاد.

وی افزود: زمانی که دولت-ملت شکل نگرفته باشد بنابراین نگاه به بیرون است، اما زمانی که دولت-ملت شگل گرفته باشد نگاه به درون است، ثبات و امنیت شکل می‌گیرد و قطعا مشکلات کمتر می‌شود.

سبحانی با طرح سوالی ادامه داد: چرا بعد از گذشت 16 سال از حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان همچنان مشکلات امنیتی را در افغانستان داریم؟ و وضعیت اصلی در افغانستان بعد از گذشت 16 سال از حضور نیروهای آمریکایی «بی‌ثباتی» است.

وی با اشاره به حادثه 11 سپتامبر گفت: وقتی در 11 سپتامبر به برج‌های دوقلو حمله شد، 16 میلیارد دلار آمریکا خسارات مالی دید و حدود چهار هزار نفر از شهروندان آمریکایی در آن حادثه کشته شدند.

این تحلیلگر ادامه داد: اما بعد از گذشت 16 سال آمریکا حدود 741 میلیارد دلار در افغانستان هزینه کرده است، در واقع آمریکا سالیانه به همراه متحدین خود چیزی حدود 73 میلیون دلار کمک به افغانستان کرده‌اند و طبق آمارهایی که خود آمریکایی‌ها ارائه می‌دهند حدود 76 نفر در افغانستان کشته شده‌اند و وضعیت بی‌ثباتی و شکنندگی همچنان وجود دارد.

حدود 43 درصد خاک افغانستان طبق گزارش خود آمریکایی‌ها در اختیار طالبان است.

او با بیان اینکه حدود 43 درصد خاک افغانستان طبق گزارش خود آمریکایی‌ها در اختیار طالبان است، اظهار کرد: بنابراین دولت نمی‌تواند تسلط کامل بر کل افغانستان داشته باشد، مواد مخدر حدود 40 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است، هفته گذشته اتاق بازرگانی، معادن و نیروی انسانی افغانستان اعلام کرد 31 درصد میزان آدم‌ربایی در افغانستان افزایش یافته است و این خود باعث شده که 40 درصد سرمایه‌گذاری خارجی در افغانستان کاهش یابد.

این پژوهشگر با بیان اینکه قبل از 11 سپتامبر کل حملات القاعده در کل جهان پنج عملیات بود، گفت: القاعده دقیقا دو سال بعد از این حادثه 20 عملیات موفق و 17 عملیات ناموفق داشته است، این نشان می‌دهد که حضور آمریکا برای افغانستان نه تنها در افغانستان موجب امنیت نبوده بلکه بی ثباتی و عدم امنیت کل منطقه را به بار آورده است.

وی افزود: قبلا در افغانستان دو گروه تروریستی طالبان و القاعده به عنوان تهدید در این کشور محسوب می‌شدند اکنون طبق گزارش دولت این کشور، 21 گروه تروریستی در افغانستان فعالیت دارند.

سبحانی با اشاره به اینکه دولت‌های آمریکایی هر کدام در این مدت استراتژی‌ها رنگارنگی را در افغانستان به کار بسته‌اند، اظهار کرد: چرا به‌رغم هزینه‌های زیاد در افغانستان امنیت برقرار نشده است؟ در اوج حضور نیروهای آمریکا در زمان اوباما 100 هزار نفر در این کشور حضور داشتند، اکنون کل ناتو و نیروی های آمریکایی 14 هزار نفر است و براساس استراتژی ترامپ قرار است چهار هزار نیرو دوباره به افغانستان اضافه شوند.

وی با اشاره به دلایل و استدال‌های حمله به افغانستان گفت: یکی مبارزه با تروریست بود که می بینیم وضعیت افغانستان به لحاظ امنیتی بدتر شده است و استدال دوم اهمیت ژئوپلتیک این کشور برای آمریکا است. افغانستان در طول تاریخ اهمیت ژئوپلتیک برای آمریکا نداشته است، بنابراین چرا آمریکا در افغانستان این همه هزینه در مقابل منافع بسیار کمی که برایش داشت هزینه کرده است؟

هر یک دلاری که پنتاگون از نفت عراق به دست آورد بود پنج دلار پنتاگون در عراق خرج کرده بود.

سبحانی با اشاره به اینکه حادثه 11 سپتامبر فقط 16 میلیارد دلار خسارت دیده بود، بیان کرد: دو فرضیه (مبارزه با تروریست و اهمیت ژئوپلتیک) من این است که آمریکا برای این وارد افغانستان شد که هژمونی برتری‌طلبی خود را در منطقه به نمایش بگذارد، هر دوی اینها معلول یک علت بزرگ‌تری هستند، نه اینکه این دو نبوده است چرا که نیروهای آمریکا با تروریست‌ها مبارزه می‌کنند.

وی درباره اینکه علت برزگ‌تر چیست؟ گفت: علت بزرگ‌تر در درون آمریکاست؛ بودجه آمریکا در سال 1940، یک میلیارد و 660 میلیون دلار بود. بودجه آمریکا اکنون 609 میلیارد دلار در واقع 391 برابر آن زمان است در دوره آقای اوباما که 20 درصد بودجه فدارل بود (اکنون افزایش یافته است چهار و یک دهم شده) در 19 درصد بودجه فدرال حدود 700 میلیون دلار بودجه دفاعی بود، هر چند که در 2017 نزدیک 6 درصد بودجه دفاعی افزایش پیدا کرد.

سبحانی با بیان اینکه اکنون آمریکا حدود 650 میلیون دلار بودجه دفاعی دارد، گفت: در واقع 45 درصد کل بودجه نظامی کل جهان است، بحث این است برای توجیه این بودجه کلان نظامی آمریکا چه دستاویزی لازم بود؟ زمانی مبارزه با کمونیسم بود، بعد اسلام سیاسی و بعد هم تروریسم در افغانستان.

وی با اشاره به تحقیق خود درباره عراق گفت: آمریکا 802 میلیارد دلار در عراق خرج کرده بود، طی ده سال حضور آمریکا در عراق، این کشور 341 میلیارد دلار درآمد نفتی داشت و آمریکا 802 میلیارد دلار در آنجا خرج کرده بود.

این پژوهشگر حوزه سیاست افزود: معادل هر یک دلاری که پنتاگون از نفت عراق به دست آورد بود پنج دلار پنتاگون در عراق خرج کرده بود، چرا سالی 115 میلیارد دلار پنتاگون خرج می‌کند و آن بخشی که به دولت افغانستان می‌دهند یک بحث دیگری است.

سبحانی یادآور شد: فرضیه من این است که علت حضور آمریکا در افغانستان ارتباط متقابل بین صنایع نظامی، صنعتی و سیاسی، بنابراین منفعت اینها در جنگ است.

او با مثالی اضافه کرد: شما اگر به بازار بوش ماکت کابل رفته باشید در این بازار تجهیزات آمریکایی مثل پوتین، کوله، عینک و چیزی‌های دیگر فراوان ریخته است و این بخشی از محل ارتزاق مردم افغانستان شده است.

سبحانی با بیان اینکه حضور آمریکا در افغانستان از منظر اقتصاد سیاسی نظامی‌گری باید نگاه کرد، افزود: بحث اقتصاد جنگ در اقتصاد آمریکا جا خوش کرده است و آنها بحث اصلی‌شان مبارزه با تروریست و ایجاد ثبات در افغانستان نیست و چرا که دولت-ملت در افغانستان شکل نگرفته است و نگاه آنها به بیرون است و این خود باعث بی‌ثباتی در افغانستان شده است.