نگاه ایران به افغانستان فرهنگی باشد نه سیاسی/ باید زمین بازی را به آسیای مرکزی بکشانیم

استاد دانشگاه علامه طباطبائی در این نشست گفت: نگاه ایران به افغانستان باید به عنوان کلیت واحد باشد و نباید مثل پاکستان در امتداد قومی- مذهبی خاص و در جهت تقویت آن باشد، باید افغانستان را یک کلیت واحد و یکپارچه ببینیم.

به گزارش عطنا، نشست تخصصی «افغانستان؛ سرزمینی برای همکاری‌های منطقه‌ای» با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی در روز  دوشنبه، ۲۷ شهریور ۹۶ در سالن نشست‌های دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی به همت پژوهشکده فرهنگ‌پژوهی دانشگاه علامه طباطبائی با همکاری دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی و وزارت امور خارجه برگزار شد.

در پنل سوم این نشست دکتر فائز دین‌پرست، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: از حیث زبانی، مذهبی و تاریخی اشراک‌های زیادی با افغانستان داریم و همچنین نزدیک سه میلیون مهاجر افغان داریم و ما خیلی خاورمیانه محور عمل می‌کنیم و زمین بازی ما خاورمیانه است.

وی افزود: با وجود اینکه بیشترین تعارض را با کشورهای خاورمیانه داریم و اگر صریح‌تر صحبت کنیم خیلی هم در خاورمیانه پذیرفته نمی‌شویم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی درباره همین موضوع ادامه داد: این احساس به وجود می‌آید که دستگاه سیاست خارجی ما از آسیای مرکزی و حوزه تمدنی خود تقریبا غفلت کرده و این قسمت را به عنوان یک حاشیه در نظر گرفته و به ناگزیر در آنجا کاری انجام می‌دهیم ولی زمین بازی اصلی ما آنجا نیست، اگر ما به افغانستان به عنوان حوزه مهم نگاه کنیم باید تحولی در سیاست خارجی ما اتفاق بیافتد.

دین‌پرست با بیان اینکه برگزاری نشست اختصاصی درباره افغانستان در کنار آسیای مرکزی و خلیج فارس امید تغییراتی را در دستگاه سیاست خارجی ما می‌دهد، گفت: دستگاه سیاست خارجی و کلا نگرش ما به افغانستان باید استراتژیک‌تر شود و اهمیت استراژتیک خود را برای سیاست خارجی ما پیدا کند.

وی با اشاره به اینکه سرمایه‌های مشترک ما در افغانستان، راکد هستند، اظهار کرد: ما نتوانستیم سرمایه راکد خود را به سرمایه در گردش تبدیل کنیم، جامعه مهاجران بخشی از سرمایه‌های ما هستند که این سرمایه نه تنها استفاده نشده است بلکه یکی از نقاط آسیب به روابط ایران و افغانستان بوده است به جای اینکه تصویری مناسبی از ایران در افغانستان بسازد تصویر نامناسب در ایران ساخته است.

دین پرست ادامه داد: وقتی طرف آمریکایی دنبال ایران هراسی و تضعیف جایگاه ایران در افغانستان است همین جامعه مهاجران ناخواسته با نقش خود باعث تضعیف جایگاه ایران شده‌اند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه به طرح سوال پرداخت و اظهار کرد: نکته بعدی این است که آیا استراتژی جمهوری اسلامی ایران در قبال افغانستان مشخص است؟ آیا انسجام در بین نگاه‌های ما وجود دارد؟ آیا اهداف ملی مشخصی درباره افغانستان تعریف کردیم و اصلا دنبال چه اهداف و منافعی هستیم؟

وی در پاسخ به سوالات خود اظهار کرد: تاملات نشان می‌دهد نگاه ما در افغانستان دچار تعارضاتی و دچار تنش‌های داخلی، بین نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز است، حتی برخی وقت‌ها این تعارض ها نهادی نیست بلکه تعارض‌های بسیار نازل شخصی و نفعی است.

دین پرست معتقد است تا زمانی که یک استراتژدی واحد و محکم وجود نداشته باشد کارهای ما هم به سمت و سوی متعددی خواهد رفت و باید نگاه ایران به افغانستان به عنوان کلیت واحد باشد و نباید مثل پاکستان در امتداد قومی- مذهبی خاص و در جهت تقویت آن باشد، باید افغانستان را یک کلیت واحد و یکپارچه ببینیم.

او با اشاره به اینکه در عراق یک روح قومیت ملی عراق نداریم، یادآور شد: حداقل سه گروه جمعیت اصلی تشکیل دهنده عراق، عرب‌های سنی و عرب‌های شیعه و کردها را داریم، اصولا به چتر واحد عراق خیلی باور ندارند و هر کدام به هویت خاص خود را خیلی پررنگ‌تر می‌داند و اما در افغانستان به‎رغم وجود اختلاف بین قومیت‌ها، هویت افغانستان واحد جدی است.

دین‌پرست ادامه داد: حداقل براساس مشاهدات، دانشجویانی داشتیم که متولد ایران بودند و افغانستان را هم ندیده بودند، این هویت افغانستان برای‌ آنها مهم بود و بسیار برای آنها معنادار بود، به نظرم اگر می‌خواهیم در افغانستان تعامل جدی داشته باشیم باید این نگاه و روح کلی را عملا به رسمیت بشناسیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه ما باید به وجوه نرم قدرت در افغانستان باید بیشتر توجه کنیم، اظهار کرد: با جوانان، نخبگان، رسانه‌ها به صورت وسیع و گسترده تعامل داشته باشیم و آن چیزی که شاید بتواند محور همکاری‌های ما باشد همان مدنیت ایرانی است و با توجه به اشتراکاتی که در افغانستان داریم طبیعتا تعارض‌ها و صف‌بندی‌های داخل کشورمان به نوعی در افغانستان هم هست تفاوت‌های ایدئولوژی مذهبی هست و ما هر صف‌بندی در بین نخبگان و روشنفکران خود داریم تقریبا عین آن را در افغانستان هم داریم.

دین پرست با بیان اینکه اگر نگاه ما به افغانستان صرفا یک نگاه سیاسی و ایدئولوژیک باشد مخاطب افغانستان بسیار محدود خواهد شد، گفت: باید از خوانده شدن آثار نویسندگان و روشنفکران ایرانی در افغانستان استقبال کنیم ، هر هنرمند ایرانی که در افغانستان جلوه می‌کند جزویی از همکاری‌های ایران افغانستان قلمداد کنیم یعنی برخی هرمندان و نویسندگان در داخل کشور نمی‌پسندیم و نمی‌گذاریم رونق داشته باشد در آنجا باید بپسندیم آنجا باید چتر فرهنگی داشته باشیم نه چتر سیاسی.