تحلیل جامعه‌ ایران با نگاه پوپری

نشست «تبارشناسی و نقد نظری نظریه‌های جامعه‌شناسی دکتر کاتوزیان» با حضور جمعی از جامعه‌شناسان و محققان تاریخ چندی پیش به همت انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار شد. دکتر ابوالفضل دلاوری که یکی از سخنرانان این جلسه بود سعی کرد با نگاه «جامعه‌شناسی سیاسی» کارنامه کاتوزیان را مورد بررسی قرار دهد.

به گزارش عطنا به نقل از روزنامه ایران، دکتر ابوالفضل دلاوری، استاد جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر همایون کاتوزیان را از آن جهت که گرایش‌های ابطال‌گرایانه در علم اقتصاد و سیاست دارد، پوپری خواند و رویکرد جامعه‌شناختی او را بهره‌مند از نگاه پوپری دانست.

او در این راستا کاتوزیان را جامعه‌شناسی با دغدغه‌های سیاسی ارزیابی کرد و گفت: «کاتوزیان، از همان سال‌ها که در مدرسه البرز درس می‌خواند، دغدغه سیاست داشت؛ شاید دلیل این رویکرد به تجربه تراژیکی که او در سن ١١ سالگی و در جریان کودتای ٢٨ مرداد داشت، باز می‌گردد.»به زعم او، کاتوزیان، نوعی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، روش‌شناسی و در عین حال مجموعه‌ای از نظریات را وارد عرصه سیاسی- اجتماعی ایران می‌کند که هرچند بی‌سابقه نبود اما تئوریزه کردن، تکرار و بازنمایی آنها در زمینه‌های متفاوت هنر، ادبیات، سیاست، اقتصاد، جامعه‌شناسی و تاریخ، ساحت علوم‌اجتماعی و سیاسی ایران را از خود متأثر کرده است.

دلاوری معتقد است که شبه‌پارادایمی که کاتوزیان ارائه می‌کند، فراز و نشیب‌های زیادی دارد و هر زمان ممکن است با اقبال مواجه شده یا به محاق برود. او این فراز و نشیب‌ها را به شرایط و زمینه‌های تاریخی وابسته می‌داند.

دلاوری رویکرد کاتوزیان را «پوپری» خواند و گفت: «گرایش ابطال‌گرایانه در آثار دکتر کاتوزیان بویژه در علم اقتصاد و در بررسی‌هایش از شخصیت‌ها و رویدادهای تاریخی برجسته است به طوری که او همه ارزیابی‌های رایج در کتاب‌های معمول و مرسوم تاریخ سیاسی و اجتماعی ما را شالوده‌شکنی می‌کند. این نقدگرایی او ریشه در ابطال‌گرایی پوپری دارد و رویکرد خودش نوعی اصلاح‌گرایی است.»