آسیب‌شناسی تعامل رسانه و منابع خبری

استاد ارتباطات دانشگاه سوره: یکی از آسیب‌های جدی در امر کسب خبر و انتشار آن، شیوه‌های تعاملی میان خبرنگاران و منابع خبری است. نگرانی مخاطبان رسانه‌ها وقتی بیشتر می‌شود که احساس کنند بین خبرنگار و منبع خبر، زد و بندی صورت گرفته باشد.

به گزارش عطنا به نقل از روزنامه جام‌جم، امیدعلی مسعودی، استاد ارتباطات دانشگاه سوره برای این روزنامه نوشته است، اخیرا دو رویداد متفاوت را در مطبوعات شاهد بوده‌ام که شاید مثال‌های خوبی برای تبیین این مساله به حساب بیاید:

اول، اخیرا فرصتی دست داد و با جمعی از اعضای خانه روابط عمومی ایران، توفیق بازدید از یک روزنامه اقتصادی در تهران نصیبمان شد. هنگام ورود به تحریریه روزنامه، یک اطلاعیه توجه همه را جلب کرد که در آن نوشته بود: «به جهت حفظ استقلال حرفه روزنامه‌نگاری و با تصمیم جمعی، تمامی هدایای اهدایی به خبرنگاران و همکاران به صندوق قرض‌الحسنه روزنامه سپرده می‌شود.» اقدامی درخور تجلیل برای ساماندهی تعامل بین خبرنگاران و منابع خبری که در این روزنامه شکل گرفته است و می‌تواند الگویی نو در مدیریت رسانه محسوب شود. البته بعد از پرس‌وجو این‌طور گفتند که چند میلیون پول در این صندوق جمع شده و اغلب به صورت وام به همکاران داده می‌شود. اما مشکل اینجاست که متاسفانه هنوز تفاوت هدیه و غیرهدیه در منشور اخلاقی روزنامه‌های ما تعریف نشده است و البته فقط یکی دو روزنامه در کشور وجود دارند که منشور اخلاقی نوشته‌اند و آن را رعایت می‌کنند! و نکته مهم‌تر مجموع مبلغ هدایاست که در این تعاملات جای تفکر و تامل بیشتری وجود دارد.

دوم، در سفر اخیرم به کشور ترکیه مطلب جالبی از ابراهیم آلتای، روزنامه‌نگار معروف روزنامه «دیلی‌صباح» خواندم با این عنوان: «اقدام تعاملی بین رسانه‌ها و منابعشان». آلتای در این نوشته ضمن اشاره به روابط قدیمی بین رسانه و منبع خبری تاکید می‌کند که خبرنگار باید از تحریف خبر خودداری کند و نام و اعتبار خودش و رسانه را مخدوش نسازد. نکته جالب توجه آن‌که در جزوه اصول اخلاقی رسانه‌های خبری ترکیه آمده است: «خبرنگار باید مواظب رابطه‌اش با منبع خبری باشد و از پذیرفتن هدیه به نفع منبع خودداری کند.»

از این دو رویداد می‌توان دریافت که هدیه دادن و هدیه گرفتن امری رایج بین خبرنگار رسانه و منبع خبری است؛ اما نکته قابل توجه این است که گرفتن هدیه نباید خبرنگار را به تحریف خبر و دستکاری در واقعیت به نفع منبع خبری بکشاند. مرز میان هدیه و غیرهدیه علاوه بر میزان متعارف شرعی هدیه، در واقع همین استقلال خبرنگار در پذیرش هدیه و عدم دستکاری در واقعیت جاری است.

تنها زمانی می‌توانیم به استقلال حرفه‌ای خبرنگاران در کشورمان ایمان داشته باشیم که خبرنگاران و همکاران روزنامه‌نگار با رعایت اخلاق اسلامی، ضمن احترام به خطوط قرمز، به حفظ منافع مردم بیندیشند و راه را برای دستکاری و تحریف خبر در رسانه‌شان هموار نکنند. این اصل می‌تواند به عنوان یکی از اصول مهم منشور اخلاقی روزنامه‌نگاران و روابط‌عمومی‌ها در این منشور ثبت و ضبط شود و همکاران مطبوعاتی ملزم به رعایت آن باشند تا اعتبار رسانه‌ها در کشور افزایش یابد. هرچند در این آسیب‌شناسی نمی‌توانیم از سهم بالای برخی روابط‌عمومی‌ها به آسانی چشم‌پوشی کنیم.

استاد ارتباطات دانشگاه سوره