وقتی رسانه آفت زبان می‌شود

نشست تخصصی «بررسی چالش‌های نگارش زبان فارسی در رسانه‌ها» که چندی پیش در دفتر برنامه‌ریزی و مطالعات رسانه برگزار شد، فرصتی بود تا فارسی نگاری رسانه‌ها مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

به گزارش عطنا به نقل از روزنامه ایران، هرچند این نشست از حضور افرادی چون سید فرید قاسمی، پژوهشگر تاریخ مطبوعات، فریدون صدیقی، کارشناس علوم رسانه‌ای، حمیدرضا مدقق کارشناس رسانه و علیرضا حسینی پاکدهی، عضو هیئت علمی‌دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی بهره می‌برد، اما استادان و کارشناسان زبان و ادبیات فارسی که می‌توانستند از منظری دیگر به نقد زبان رسانه‌ها بپردازند، از غایبان این نشست بودند. به گزارش تسنیم، سید فرید قاسمی‌در این نشست با اشاره به تحت تأثیر قرار گرفتن زبان فارسی در رسانه‌ها در دوره‌های گوناگون گفت: نثر روزنامه‌نگارانه در ایران از سال ١٢١٥ تا به امروز در حدود 180  سال ادامه داشته است که طی این مدت همواره در دوره‌های گوناگون تحت تأثیر سلیقه‌های مختلف قرار گرفته است.

 وی ادامه داد: در دوره‌ای که روزنامه‌ها چاپ سنگی می‌شد این سلیقه را در نگارش زبان فارسی، خوشنویسان اعمال می‌کردند؛ در دوره چاپ سربی حروفچین‌ها در شکل صوری و محتوایی زبان فارسی در مطبوعات اثر می‌گذاشتند و بسیاری از واژه‌هایی که بعد به صورت غلط مصطلح مطرح شد حاصل این دوره است.  قاسمی‌افزود: پس از آنکه حروف‌نگاری رایانه‌ای باب شد، این کم‌دقتی بیشتر شد و بعد از گسترش شبکه‌های مجازی و پدید آمدن شهروند‌خبرنگاران نیز کار به جایی رسید که می‌توان گفت «آن قدر کشته فزون شد که کفن نتوان کرد!»  این پژوهشگر تاریخ مطبوعات گفت: ما در رسانه‌های نو، دو نوع پیام‌نگار داریم؛ یکی رسانه‌نگار و دیگری رسانه‌آویز، رسانه‌آویزان کسانی هستند که آویزان مطبوعات شده‌اند و آن را به انحراف کشیده‌اند.  حمیدرضا مدقق نیز در این نشست گفت: ما در کتاب‌های تحصیلی آموزش و پرورش نیز رسم‌الخط یکسانی نداریم؛ از این رو است که در یک کتاب آموزش و پرورش یک واژه سر هم نوشته می‌شود و در کتاب دیگر جدا و این دوگانگی و تعارض‌ها، نخستین مشکل زبان فارسی در رسانه‌ها به شمار می‌رود.  وی افزود: دیگر مشکل این است که کسانی که وارد عرصه رسانه می‌شوند باید دارای ذوق ادبی باشند اما ما در این عرصه و نیز در دانشکده‌های ارتباطات کسانی را داریم که حتی فرق بین جمله و عبارت را نیز نمی‌دانند؛ پس چگونه ما می‌خواهیم در چنین شرایطی وارد بحث آموزش زبان فارسی در رسانه‌ها شویم.

 رسانه‌ها باید در پی پاسخ به نیاز مخاطبان باشند

 دیگر کارشناس حاضر در این نشست، فریدون صدیقی تأکید کرد : کار روزنامه، تخریب زبان و ادبیات است؛ از همین رو است که مطلب‌های گذری و سطحی را می‌گویند که روزنامه‌ای نوشته شده است، این بدین سبب است که روزنامه و به طور کلی رسانه در وهله نخست باید به نیاز مخاطب پاسخ دهد، مخاطب به دنبال سرگرمی‌است و پس از آن می‌خواهد از اخبار مطلع شود؛ در درجه سوم است که مخاطب به دانش‌افزایی خویش نیز فکر می‌کند.

 این کارشناس و فعال رسانه‌ای افزود: باید در بحث نگارش رسانه‌ای به مخاطب نیز توجه کرد و نیاز او را در نظر گرفت اما این نباید سبب شود که نادانی و ندانسته‌های خود را به نام خلاقیت جا بزنیم و توجیه کنیم.

 علیرضا حسین پاکدهی نیز در این نشست درباره مشکل‌های زبان فارسی در رسانه‌ها گفت: پدیده سیاست‌زدگی در رسانه‌ها سبب شده کسانی که به خدمت گرفته می‌شوند براساس همسو بودن سیاسی با رسانه مورد‌ نظر پذیرش شوند، این در کنار نگاه تجارتی حاکم در رسانه‌ها موجب شده است که به تخصص افراد کوچک‌ترین توجهی نشود.

پاکدهی اضافه کرد:  باید توجه داشت محدودیت خط منحصر به زبان و خط فارسی نیست چرا که همه خط‌ها و زبان‌های دنیا دارای محدودیت هستند؛ به طور کلی در رابطه نیاز مخاطب و رسانه‌ها این را هم باید در نظر گرفت که هیچ گاه، هیچ مخاطبی به ما اجازه نداده به بهانه سرعت در کار، مطلب غلط و نادرست به او تحویل دهیم زیرا نادرستی محتوایی یا نگارشی مطلب یک رسانه موجب از دست رفتن اعتماد مخاطب نسبت به آن رسانه خواهد شد.