احمدوند از دستاوردهای پژوهشی دانشگاه علامه می گوید

جلب اعتماد و پر کردن شکاف عمیق میان استادان و دانشگاه، ارتقای کمی و کیفی تولیدات علمی استادان به‎ ویژه در حوزه انتشار کتاب های دانشگاهی و مقالات علمی- پژوهشی معتبر، تاسیس دفتر همکاری های علمی بین‎المللی و گسترش تعاملات بین‎ المللی دانشگاه، مدرن سازی حوزه چاپ و انتشارات، نوین سازی سیستم‎ های خدماتی کتابخانه و برقراری امکان دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی علمی جهانی، ساماندهی امور مهمی چون پژوهانه استادان، جذب گرنت از بخش های اجرایی کشور، راه انداری سامانه بزرگ پژوهشی، استقرار سامانه نشریات دانشگاه، فروش آنلاین کتاب و نشریات، راه اندازی و به‎ روز ‎رسانی سایت انگلیسی دانشگاه، کسب رتبه نخست کشور در حوزه کرسی ‎های ترویجی، نقد و نظریه پردازی و در کل قرار گرفتن در میان 10 دانشگاه تیپ یک کشور بنا به اظهارات وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، بخشی از دستاوردهای حوزه پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی در کمتر از دو سال گذشته است.

به گزارش عطنا ، دکتر شجاع احمدوند معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی در گفت و گو با ایرنا به تشریح دستاوردهای این حوزه پرداخت که مشروح پرسش و پاسخ های این گفت و گو به شرح ذیل است:

* چارچوب فعالیت حوزه پژوهشی در دور جدید فعالیت های دانشگاه چیست؟

آگاهی دارید که دانشگاه علامه طباطبائی به لحاظ بسیاری از شاخص‎ها مثل تعداد دانشجو، تعداد استاد، فضاهای فیزیکی، نقش استادان آن در گسترش حوزه های دانش در جایگاه‎های برتر کشور قرار دارد، ضمن آنکه بزرگ ‎ترین دانشگاه علوم انسانی کشور نیز هست. بسیاری از بزرگان علم و ادب و دانش از این دانشگاه برخاسته‎اند؛ پدر علم ارتباطات، پدر علم بازاریابی، پدر علم مشاوره، بزرگان علم حقوق و بزرگترین مکتب اقتصادی کشور، ریشه در این دانشگاه دارند. این دانشگاه از زمان اولین تاسیس مدرسه بازرگانی تاکنون نزدیک به 60 سال قدمت دارد، هرچند رشد و بالندگی اصلی آن به دوره بعد از انقلاب اسلامی بر می ‎گردد.

بنابراین انتظار می رود دانشگاهی با چنین ظرفیتی بتواند در عرصه دانش و پژوهش کشور و حتی در عرصه جهانی و ترویج اندیشه بومی و اسلامی در خارج از مرزهای ملی نیز نقشی فعال و برجسته ایفا کند.

با این پیشینه در ابتدای فعالیت به این جمع بندی رسیدیم که باید با برنامه حرکت کرد از همین رو شورای مدیران دانشگاه تاسیس شد و اولین کار خود را تهیه برنامه اجرایی در نظر گرفت. این شورا با بیش از 500 نفر ساعت کار تخصصی، برنامه‎ای همسو با برنامه راهبردی دانشگاه که در کمیته‎ های دیگری در دانشگاه در حال پیگیری بود تدوین کرد.

بر این اساس ماموریت اصلی این حوزه' کاربردی سازی و بین المللی سازی علوم انسانی' در نظر گرفته شد به همین منظور دانشگاه علامه طباطبائی در افق 1404 دانشگاهی است که از منظر فعالیت‏های پژوهشی جزء پنج دانشگاه برتر در کشور، 20 دانشگاه مطرح علوم انسانی جهان اسلام و 200 دانشگاه علوم انسانی مطرح در عرصه بین الملل محسوب شده به گونه ای که پژوهش ‏ها، یافته ‏ها و تولیدات علمی آن به حل مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، صنعتی و رفع نیازها و تحقق اهداف ایران در عرصه داخلی و خارجی کمک کند.

اهداف، راهبردها و برنامه­‏های دانشگاه علامه طباطبائی در حوزه پژوهش بر ارزش­هایی همچون رعایت موازین و اصول اخلاقی در پژوهش، توجه به خلاقیت و نوآوری، ارج نهادن به روحیه پژوهشگری و ترویج روحیه نقدپذیری استوار است.

اهداف این برنامه شامل پنج محور اصلی ساماندهی نظام جامع پژوهش و فناوری دانشگاه، ساماندهی و ارتقای منابع در حوزه پژوهش (انسانی، مادی و مالی)، ارتقای سطح کیفی و کمی تولیدات علمی دانشگاه و ارتقای جایگاه دانشگاه در نظام­های رتبه­ بندی، ارتقای سطح همکاری ها و تعاملات بین المللی دانشگاه و همچنین توسعه علوم انسانی مبتنی بر ارزش های اسلامی ایرانی است.

برای تحقق این اهداف، راهبردهای مختلفی از جمله توسعه فرهنگ پژوهش و بسط روحیه پژوهشگری با تاکید بر روحیه کار جمعی، تسهیل فرایندهای اجرایی و فعالیت­های پژوهشی از طریق اصلاح ساختار، توسعه دسترسی به منابع اطلاعات معتبر علمی، توسعه شبکه­های ارتباطی پژوهشی، توسعه کارآفرینی و تجاری­سازی یافته­های پژوهشی، شناسایی، جذب و توانمندسازی استادان، دانشجویان و کارشناسان حوزه پژوهشی، باز­مهندسی و بهبود فرایندهای اجرایی دوره‏های دکتری پژوهش محور و هدفمندسازی رساله‎های دکتری و پایان­نامه­های کارشناسی ارشد درنظر گرفته شد.

هدایت و حمایت از ظهور استعدادهای دانشجویی در مقطع کارشناسی، ارتقای منابع مادی و زیرساخت‎های مورد نیاز پژوهش، ارتقای جایگاه دانشگاه در نظام های رتبه‎ بندی، دسترس ­پذیرسازی اشیای محتوایی، تقویت فرایند برندسازی دانشگاه در حوزه ‎های دارای مزیت نسبی داخلی، ارتقای کیفی آثار علمی منتشره دانشگاه، ارتقای سطح کمی تولیدات علمی دانشگاه، گسترش همکاری­ علمی با دانشگاه‎ها، نهادها و سازمان ‎های بین‎المللی، بین‎المللی­ سازی فعالیت ­های دانشگاه علامه طباطبائی، تقویت فرایند برندسازی دانشگاه در حوزه‎های دارای مزیت نسبی بین‎المللی، کمک به تقویت روابط خارجی از طریق گسترش دیپلماسی علمی، گسترش فرهنگ نقدپذیری در علوم انسانی، حمایت از گفتمان­ سازی علمی بر پایه سنت­های بومی و تجارب بین المللی و ارتقای جایگاه علمی و ارزشی علوم انسانی از دیگر اقداماتی است که در راستای حصول به اهداف تعیین شده دانشگاه مورد توجه قرار گرفته است.

در ذیل هر راهبرد نیز برنامه‎های عملیاتی مختلفی طراحی و اجرا می ‎شود و با این برنامه که اجرای جدی آن از سال 1394 آغاز و به دانشکده ها و واحدهای تابعه ابلاغ شده است شاهد ارتقای معنادار و محسوس شاخص‎های پژوهشی هستیم.

* آسیب‏های ساختاری حوزه امور پژوهشی چه موارد است؟

پژوهش دانشگاه در گذشته شرایط ویژه‏ای را گذرانده و این حوزه به‎ رغم بهره‏ مندی از ظرفیت‏های بالا، هرگز نتوانسته است ظرفیت‏های بالقوه خود را فعلیت بخشد و از آسیب‏های ساختاری جدی رنج برده است که شاید مهمترین مشکل ساختاری دانشگاه را بتوان فقدان نظام برنامه ‏ریزی ذکر کرد.

البته نبود ساختار سازمانی منظم، وجود شکاف میان استاد و دانشجو، فقدان زیرساخت‏ و مقررات حامی پژوهش، ضعف توان کارشناسی، فقدان نظام آماری، ضعف تولیدات علمی نیز از دیگر مشکلات اساسی دانشگاه بود که حوزه پژوهشی دانشگاه در حد وسع و اختیارات خود تلاش فراوانی را برای گذر از این مشکلات آغاز کرده است.

*آیا برنامه ای برای رفع این آسیب‏ها پیش بینی شده است؟

همان طور که در بخش اول اشاره کردم ما در تدوین برنامه های اجرایی و عملیاتی برای تحقق اهداف و راهبردها، رویکردی مساله ‏محور (Problem Oriented) را در پیش گرفتیم و تاکنون برخی از مشکلات را کاهش داده یا مرتفع کرده ایم. مثلا یکی از معضلات این سالها وضعیت دوره های دکتری پژوهش ‏محور بوده است که امروز خوشبختانه نظم و نسق خاصی یافته به طوریکه نحوه اجرای دوره دکتری به تدریج به الگویی برای دیگر دوره‏ها نیز بدل شده است. اجرای دقیق شیوه ‏نامه‏های پژوهش‏ محور به تدریج دانشجویان را از افراد حاشیه ‏ای به دانشجویانی کوشا، منظم و مبتنی بر برنامه مبدل‏ ساخته است.

* رابطه دانشگاه با صنعت چگونه است؟

با وجود اهمیت این بحث، متاسفانه همواره به دانشگاه های علوم انسانی این گونه القا شده که آنها کاربردی نیستند و باید صرفاً نظریه پردازی و تفلسف و کنند و شعر بگویند و به خاطر همین نگاه شاید عملکرد ارتباط با صنعت که شاخص آن جذب گرنت از بیرون دانشگاه است خیلی مطلوب نبوده است به طوریکه کمتر از دو درصد درآمدهای اختصاصی را شامل شده است.

ولی در یک ‎سال گذشته با وجود چنین نگرش‎هایی نسبت به ارتباط دانشگاههای علوم انسانی با صنعت و جامعه، دانشگاه موفق شد سهم درآمدهای اختصاصی حوزه پژوهشی را از دو درصد بودجه کل درآمدهای اختصاصی دانشگاه در سال گذشته به شش درصد افزایش دهد و این رشد بسیار قابل توجهی است و انتظار داریم در سال جاری این رشد ضرایب بسیار بالاتری را نیز تجربه کند.

* در حوزه تولید مقالات علمی پژوهشی و ISI دانشگاه علامه طباطبائی در چه جایگاهی قرار دارد؟

این مساله هم یکی از مشکلات نظام های رتبه بندی است چراکه مثلا آنچه در حوزه علوم پایه اهمیت دارد تولید مقالات ISI است ولی در علوم انسانی تولید مقالات داخلی و حتی تولید کتاب شاخص مهمی است که کمتر مورد توجه قرار می گیرد؛ خوشبختانه وزارت علوم با درک این تفاوتها درصدد است تا هم آئین ‎نامه‎ های ارتقا و هم نظام های رتبه بندی داخلی را اصلاح کند.

با وجود این مشکلات اما دانشگاه علامه طباطبایی در سال گذشته نسبت سال‎های قبل رشد محسوسی داشته است، هرچند این آمارها انتهای کار نیست چون دائم به تعداد این مقالات اضافه می‎ شود ولی مطابق آخرین آمار، میزان تولید مقالات در سال 93 نسبت به سال 91 تقریبا دو و نیم برابر افزایش یافته است.

در سال 91 جمعا 658 مقاله شامل 546 مقاله علمی پژوهشی و 112 مقاله علمی بین المللی در دانشگاه علامه طباطبایی تولید شد و این تعداد در سال 93 به یک هزار و 522 مقاله رسید که یک هزار و 187 مقاله علمی پژوهشی و 335 مقاله علمی بین المللی را شامل می شد.

به عبارت دیگر، سرانه تولید مقالات داخلی در این مدت از 1.15 به 2.8 و سرانه تولید مقالات خارجی از 24/0 به 79/0 و در مجموع، سرانه تولید مقاله از 1.39 در سال 91 به 3.59 در سال 93 رسیده است و این بیش از هرچیز نشاندهنده دلگرمی و همسوئی استادان با اهداف دانشگاه است و روندی که حکایت از روزهای روشنی در آینده دانشگاه دارد.

* این رشد محصول چه فرآیندها و اقداماتی بوده است؟

این موفقیت قبل از هر چیز محصول نگاه مدیران دانشگاه به ضرورت تحول و هدایت دانشگاه در مسیر دقیق فعالیت های علمی و پرهیز از حاشیه‎ هاست و در گام دوم نتیجه حرکت با برنامه است.

بدیهی است که یکی از گام های اساسی هر برنامه شناسایی نقاط قوت و ضعف سازمان است که مثلا در دانشگاه علامه طباطبائی این اقدام حاصل تجزیه و تحلیل درون دانشگاه و شناسایی فرصت‏ها و تهدیدهای ناشی از شرایط بیرونی و محیطی دانشگاه است. شناسائی نقاط قوت و ضعف می‎تواند ماتریس درستی از راهبردهای پیش رو در اختیار ما قرار دهد. بر اساس چنان ماتریسی ما رفع برخی از امور همچون پیگیری پرداخت به موقع حق و حقوق استادان در حوزه تشویق مقالات و دیگر تولیدات علمی و بخصوص طرح های پژوهشی آنان، تدوین نظام درست و کارآمد تشویق‎ها، تعامل هدفمندتر با بخش‎های صنعتی، کیفی سازی نشریات دانشگاه و گسترش فضای گفت ‎و گو و مشارکت دادن هر چه بیشتر استادان در فعالیت های علمی را در اولویت قرار دادیم.

مثلا برای ارتقای کمی و کیفی نشریات بین‎المللی دانشگاه ما شورایی از صاحبنظران در این حوزه را فقط بر اساس میزان فعالیت های بین‎المللی آنها برگزیده ایم و شیوه‎ نامه ارتقا، تشویق و آموزش استادان توسط اعضای این شورا در حال انجام است و چنین رویکردی موجب همسویی اهداف استاد و دانشگاه شده و مهمترین تاثیر آن این است که استادان، دانشگاه را از آن خود می‎دانند و این سرمایه گرانسنگی برای ارتقای جایگاه دانشگاه و رشد علمی کشور به شمار می آید.

* حمایت از پژوهش های گروهی اعضای هیات علمی و دانشجویان به ‎ویژه در حوزه علوم انسانی اغلب با چالش هایی همراه بوده است؛چه تدبیری در این خصوص به کار می رودو عملکرد دانشگاه در این خصوص چطور است؟

به منظور پاسخگویی به نیازهای پژوهشی کشور در زمینه‏ های مرتبط با علوم انسانی و نیل به جایگاه برتر دانشگاه علامه طباطبائی در تولید علم، تمام تلاش خود را معطوف به تبدیل ایده­ های پژوهشی به آثار علمی کرده‎ایم. تأسیس «هسته­ های پژوهشی» برای افزایش آثار علمی شامل مقالات نمایه شده در پایگاه ­های برتر علمی ملی و بین‎المللی، هدفمندسازی هزینه ‏کرد پژوهانه (Grant)، حمایت از اجرای فعالیت­ های پژوهشی به صورت گروهی و از جمله ساماندهی همکاری دانشجویان در فعالیت­ های علمی استادان انجام شده است.

عملکرد ما در درجه نخست، ارتقای سهم درآمدهای اختصاصی دانشگاه از دو درصد بودجه کل درآمدهای اختصاصی دانشگاه به شش درصد بوده است و در مرحله بعد، تعداد طرح‎های پژوهشی دانشگاه از 28 مورد در سال 91 و 27 مورد در سال 92 به 44 طرح در سال 93 افزایش یافته و رشد قابل توجهی نشان می دهد.

* یکی از مهمترین زیرساخت های پژوهشی جدید استفاده از امکانات الکترونیکی است در این زمینه آیا دانشگاه کار قابل توجهی انجام داده است؟

این موضوع یک نیاز نیست بلکه یک الزام و ضرورت است و بر همین اساس معاونت پژوهشی دانشگاه در پاییز 92 تصمیم به راه­اندازی سامانه پژوهشی بر اساس نیازهای دانشگاه گرفت که خوشبختانه امروز این سامانه با کارویژه های خاص راه اندازی شده که از جمله آنها می توان به امکان بررسی گرنت سالانه اعضای هیات علمی بدون نیاز به ارسال مدارک، انجام فرآیند ارتقا و ترفیع استادان به طور الکترونیکی و بدون نیاز به درخواست و ارائه مدارک، طراحی صفحه خانگی اعضای هیات علمی به صورت خودکار، ارائه رزومه پژوهشی افراد با استفاده از اطلاعات موجود در سامانه و سامانه‏ های مرتبط ، تهیه گزارش‏‏ های پژوهشی مدیریتی از وضعیت فعالیت های ثبت شده پژوهشی استادان بدون نیاز به صرف وقت زیاد اشاره کرد.

ارائه درخواست تشویق از طریق سامانه و اجرای الکترونیکی آیین ‏نامه‏ای مرتبط ، صرفه ­جویی در زمان و هزینه در دانشکده ‏ها و مراکز پژوهشی، ایجاد یک پایگاه اطلاعات پژوهشی دقیق و متمرکز در دانشگاه، تسهیل در دسترسی به منابع اطلاعاتی و پژوهشی دانشگاه، امکان دسترسی به زیرسیستم ‏های پژوهشی، تشکیل درخت پژوهشی اعضای هیات علمی، امکان گزارش‏ گیری برای انتخاب پژوهشگر برتر، استاد نمونه، بررسی امتیاز هیات علمی برای اعزام به فرصت مطالعاتی و بررسی آثار اعضای هیات علمی برای تشویق و اختصاص گرنت از دیگر قابلیت های این سامانه پژوهشی است.

اقدام دوم، در این رابطه راه اندازی سامانه الکترونیکی نشریات دانشگاه است که تمام امور حدود 40 نشریه دانشگاه از همین طریق انجام می شود.

علاوه بر این، سامانه فروش آنلاین نشریات و کتاب‎های دانشگاه و تجهیز کتابخانه دانشگاه با خریداری بیش از صد هزار منبع الکترونیکی جدید، دیجیتالی کردن تمامی پایان نامه های موجود در کتابخانه مرکزی و ایجاد و راه اندازی میز مرجع مجازی کتابخانه مرکزی نیز با استفاده از ظرفیت های الکترونیکی به سامان رسیده است.

مراجعان از طریق نرم افزار میز مرجع مجازی می توانند به طور آنلاین و پیوسته با بخش های مختلف کتابخانه در ارتباط مستقیم باشند و سوالات و درخواست های خود را از کتابداران و مسوولان بخش‎های مختلف تقاضا کنند و با استفاده از این نرم افزار که یک سامانه گفتگوی زنده است می توانند در همان لحظه، پاسخ های خود را از کارشناسان دریافت کنند.

* گسترش همکاری های علمی بین المللی یکی از موضوعات مورد تاکید وزارت علوم و از شاخص های سنجش عملکرد علمی دانشگاه هاست، اقدامات دانشگاه علامه طباطبایی در این زمینه چگونه بوده است؟

متاسفانه دانشگاه علامه طباطبائی سالها از وجود مرکزی برای ارتقا و پیگیری فعالیت­های بین المللی محروم بود تا اینکه در آبان ماه 1392 دفتر همکاری­های علمی بین­ المللی دانشگاه به عنوان یکی از اجزای معاونت پژوهشی تاسیس شد. خوشبختانه این مدیریت با بهره گیری از اعضای هیات علمی متخصص و نیرو­های با تجربه توانست تحولی اساسی در خصوص فعالیت های علمی بین­المللی در دانشگاه از طریق برگزاری همایش ها و کارگاه های بین المللی، فرصت های مطالعاتی، دوره های مشترک، انعقاد تفاهم نامه های همکاری و جذب دانشجویان خارجی ایجاد کند.

* برای افزایش رتبه بندی­ های بین المللی دانشگاه چه اقداماتی انجام شده است؟

دانشگاه علامه طباطبائی از سال 93 به طور جدی به ثبت نام دانشگاه در موسسات معتبر بین المللی پرداخته است و در موسسات مولتی رنک، تایمز و کیو اس ثبت نام شده است اما هنوز رتبه بندی دانشگاه به صورت مدون در این موسسات منتشر نشده است.

در تلاش هستیم تا دانشگاه در موسسات دیگری همچون شانگهای نیز ثبت نام شود و همچنین تلاش هایی در جهت بین المللی سازی و رعایت استانداردهای بین المللی که توسط موسسات ذکر می شود صورت گرفته است، هرچند رتبه بندی دانشگاه علامه طباطبائی بحثی بلند مدت است که شاید تا حداقل پنج سال آینده به ثمر بنشیند.

در این زمینه، همگام با تاسیس دفتر همکاری های علمی بین المللی دانشگاه، با حضور فعال در فضاهای مجازی و درخور نام دانشگاه، سعی کرده ایم برای دانشجویان و دیگر اعضای خانواده بزرگ دانشگاه علامه طباطبائی این فرصت را فراهم کنیم تا در محیطی دوستانه و فارغ از تشریفات اداری و محدودیت های آن، به بحث و تبادل نظر درباره دانشگاه خود بپردازند. علاوه بر فعالیت های مجازی، از بهمن ماه 1393 دفتر همکاری های علمی بین المللی دانشگاه اقدام به ایجاد خبرنامه ای دیواری کرده است که ماهانه منتشر می شود و مهمترین خبرهای بین المللی دانشگاه را به اطلاع کاربران می رساند و تاکنون سه شماره این خبرنامه (بهمن و اسفند 93 و فروردین 94) به چاپ رسیده و به دانشکده ها ارسال شده است.

* چه تعداد دانشجوی غیرایرانی در دانشگاه علامه طباطبائی تحصیل می کنند و دانشگاه چه اقداماتی در راستای جذب بیشتر این گونه دانشجویان در دست اقدام دارد؟

برگزاری حداقل 10 کارگاه با حضور استادان خارجی در دانشکده های مختلف از برنامه های جدی ما در سال جاری است و علاوه بر این، برنامه بازدید از یکی از مراکز علمی خارج از کشور برای سه نفر از دانشجویان برتر هر دانشکده در نظر گرفته شده است که طبق برنامه زمان بندی، این بازدیدها در تعطیلات تابستان انجام خواهد شد.

اما در مورد دانشجویان خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی هم اکنون پذیرای 134 دانشجوی غیرایرانی از کشورهای مختلف است و در راستای جذب و پذیرش دانشجویان غیرایرانی، کارشناس دانشجویان غیرایرانی مشغول به ‎کار شده و شیوه نامه پذیرش دانشجویان غیرایرانی نیز به تدوین رسیده است.

بر همین اساس قسمتی در سایت انگلیسی دانشگاه برای در اختیار گذاشتن اطلاعات لازم در خصوص پذیرش دانشجویان غیرایرانی از طریق هزینه شخصی تعبیه شده و بروشورها و کتابچه هایی نیز برای معرفی دانشگاه تهیه شده است و افزون بر این، تدوین کتاب جامع دانشگاه و کتابچه معرفی دانشگاه به زبان انگلیسی آغاز شده و به زودی منتشر خواهد شد.

ما برای دانشجویان غیر ایرانی و جلب مشارکت آنها در برنامه های فرهنگی و علمی، برنامه های خاصی را در نظر داریم که به تدریج اجرا می کنیم مثلا در اسفندماه 93 طی مراسمی با عنوان جشن نوروز، دانشجویان غیرایرانی دانشگاه گرد هم آمدند و همچنین مسابقه عکاسی ویژه دانشجویان غیرایرانی و با موضوع 'فصل بهار دانشگاه علامه طباطبائی' در اردیبهشت ماه امسال برگزار شد.

دانشگاه همچنین درصدد نامگذاری یک روز از سال به عنوان روز بین الملل دانشگاه و تاسیس انجمن دانشجویان غیرایرانی دانشگاه است تا به این وسیله، زمینه مشارکت هرچه بیشتر این دانشجویان در فعالیت های علمی و فرهنگی را فراهم آورد و همچنین موجب تقویت همبستگی آنها شود و علاوه بر این، برنامه هایی نظیر برگزاری دوره های کوتاه مدت علمی و فرهنگی و برگزاری اردوهای دانشجویی در دستور کار دانشگاه قرار دارد.

* انعقاد تفاهم نامه همکاری های علمی بین المللی یکی از شاخص‎های رتبه ‎بندی دانشگاه‎هاست، دانشگاه علامه طباطبائی در این زمینه چه اقدامی انجام داده است؟

با اینکه رویکرد دانشگاه علامه طباطبائی، فاصله گرفتن از امضای صرف تفاهم نامه و رو آوردن به اجرایی سازی تفاهم‎نامه‎ها است اما با این وجود، از نیمه دوم سال 1392 تاکنون با حدود 100 دانشگاه مذاکره کرده ایم که 15 مورد از آنها به امضای تفاهم نامه همکاری منجر شده است.

با توجه به اینکه در دوره جدید تفاهم نامه‎ ها از طریق ارتباطات اعضای هیات علمی دانشگاه با استادان دانشگاه‎های خارجی و با هدف اولیه انجام فعالیت علمی مشترک شکل گرفته و برای هر یک از تفاهم نامه‎ ها یک رابط اجرایی از میان اعضای هیات علمی (معمولا همان رابط) تعیین می شود، بنابراین به خودی خود بیشتر این تفاهم نامه‎ ها به انجام یک یا چند فعالیت علمی مشترک منجر خواهد شد.

دیدار متقابل دانشجویان ایرانی و ترک از دانشگاه‎های علامه طباطبائی و استانبول، راه اندازی دفتر مطالعات حقوقی مؤسسه مکس پلانک آلمان در دانشکده حقوق و علوم سیاسی، پروژه ارائه شده به دانشگاه‎های گیسن آلمان در حوزه جغرافیای شهری، ارائه پروژه همکاری علمی مشترک با دانشگاه الیکانته اسپانیا و معرفی استاد زبان فارسی به دانشگاه هانکوک کره جنوبی از جمله اهم فعالیت های انجام شده در ذیل تفاهم نامه‎ های منعقده است.

* وضعیت دسترسی دانشجویان و استادان دانشگاه علامه طباطبایی به منابع و نشریات داخلی و خارجی چگونه است؟

دسترسی به پایگاههای مختلف بین المللی و نشریات معتبر دنیا از طریق اشتراک و خرید مستقیم از ناشران معتبر و مجوز استفاده از آنها و ایجاد license به نام دانشگاه است.

با توجه به نیاز دانشگاه و اعضای هیات علمی، کتابخانه مرکزی دانشگاه اقدام به تهیه پایگاه‎های علمی معتبر از جمله ,Sage, Proquest, Scopus, Palgrave Macmillan,Ebrary کرده است که از طریق آنها می توان به مقالات مجلات مختلف، پایان نامه ها و کتاب‎های معتبر لاتین دسترسی داشت و علاوه بر این چند پایگاه علمی نیز از طریق کنسرسیوم برای دانشگاه تهیه شده است.

دانشگاه علامه طباطبائی همچنین در راستای غنی سازی منابع کتابخانه ای، نخستین کتابخانه دیجیتالی وزارت علوم را با تهیه نرم افزار آذرخش راه اندازی و ایجاد کرده است.

این نرم افزار برای اولین بار در کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبائی راه اندازی شده و در حال حاضر حدود 100 هزار شی محتوایی یا فایل اطلاعاتی را شامل می شود. اشیای دیجیتالی ارائه شده دراین کتابخانه شامل کتاب، مقاله، پایان نامه، طرح پژوهشی، پیایند، دیداری و شنیداری و منابع جغرافیایی است که به زبان های فارسی، انگلیسی و عربی ارائه شده و توسط موتورکاوش گوگل نمایه می شود.

مهم ترین ویژگی این کتابخانه سازماندهی اشیای دیجیتالی براساس استانداردهای بین المللی مرتبط ، استفاده از اصطلاح‎نامه و ارائه شیئ دیجیتالی است. دربرداشتن 17 هزار پایان نامه ارشد و رساله دکتری درحوزه علوم انسانی از ویژگی های دیگر این کتابخانه است.

نکته مهم این است که همه این منابع در دسترس اعضای هیات علمی و دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی قرار دارد و دیگر علاقمندان نیز با مراجعه به سایت دانشگاه می توانند به فراداده ها دسترسی داشته باشند و این نرم افزار بدون هیچ گونه محدودیتی در همه جای کشور و حتی خارج از کشور قابل جستجو است.

* فعالیت دانشگاه علامه طباطبائی در زمینه تهیه و انتشار کتاب و فصلنامه در چه سطحی است؟

واحد چاپ و انتشارات دانشگاه قبلا به صورت یگ گروه با سه نفر نیروی انسانی فعالیت می ‎کرد و بسیاری از فعالیت‎ها از جمله شورای انتشارات عملا تعطیل بود و عمده فعالیت انتشاراتی دانشگاه به چاپ و تجدید چاپ کتب و مجلات به صورت محدود می شد اما پس از سال 1392 رویکرد دانشگاه نسبت به انتشارات تغییر کرد به طوریکه ساختار آن از گروه به مرکز ارتقا یافت و با بکارگیری نیروهای متخصص اقدام به فعالیت های مهم و زیرساختی کرده و رویه جدیدی را در پیش گرفت.

از جمله این فعالیت ها می توان به مواردی چون احیای شورای انتشارات در دانشکده ها و دانشگاه، سفارش و پذیرش آثار علمی جدید به صورت تالیف و ترجمه، ایجاد واحد توزیع و دایر شدن دو فروشگاه کتاب، شرکت فعال و گسترده در نمایشگاه های کتاب و دعوت از توزیع کنندگان معتبر و ایجاد سامانه نشریات علمی دانشگاه و سامانه فروش اینترنتی با 10 درصد تخفیف و ارسال رایگان کتاب اشاره کرد که حاصل این فعالیت را در چهار برابر شدن رقم فروش کتابهای دانشگاه در سال 93 نسبت به 92 می ‎توان مشاهده کرد.

* در خصوص انتشار نشریات علمی چه اقدامی صورت گرفته است؟

در این حوزه نیز ضمن افزایش امتیاز علمی نشریات از 18عنوان به 25 عنوان و ایجاد مجلات جدید برای گروههای علمی متقاضی از جمله مدیریت آموزشی، علم اطلاعات، مدیریت شهری و منطقه ای و تکنولوژی آموزشی، تاکید فراوانی بر افزایش کیفیت نشریات شده است.

از جمله اقدامات انجام شده می توان به ایجاد سامانه سه زبانه مدیریت الکترونیکی نشریات، کنترل تشکیل جلسات هیات تحریریه، افزایش و پرداخت حق الزحمه‎ های دست ‎اندرکاران از جمله ویراستار، مترجم، مشاور علمی، تسریع در امر انتشار، نمایه سازی در ایندکس‎های معتبر داخلی و خارجی و ایجاد دسترسی رایگان مخاطبان نشریه به مقالات به صورت الکترونیکی اشاره کرد.

علاوه بر این با توجه به تغییر رویکرد پذیرش آثار و ترغیب نویسندگان و مترجمان و نیز تهیه تجهیزات جدید چاپخانه برای تسریع در انتشار، چاپ کتاب و نشریات از رشد 300 درصدی برخوردار بوده است برای مثال تعداد کتاب های تجدید چاپی از هشت عنوان در سال 1392 به 27 عنوان در سال 93 و کتاب های چاپ اول از 57 عنوان به 150 عنوان افزایش داشته است و این رشد را در دیگر حوزه های مربوط به مرکز چاپ و انتشارات از قبیل چاپ بولتن های دانشجویی، پوستر، بروشور و دیگر موارد شاهد بوده ایم.