عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پیش‌بینی نرخ نفت به این موضوع اشاره می‌کند که این نرخ هیچ کف قیمتی ندارد. داود دانش‌جعفری حتی به دورانی از فعالیت دولت اصلاحات اشاره می‌کند که نرخ نفت به هشت دلار رسید و می‌گوید: ممکن است یک روز نرخ نفت به سه، چهار دلار برسد و روز دیگر هشت دلار شود یا بیشتر افزایش پیدا کند.
در عین حال وی درباره نرخ نفت در لایحه بودجه سال آینده متذکر می‌شود که طبق اطلاعات دریافتی وی از مجلس شورای اسلامی نرخ 72 دلاری در لایحه بودجه سال آینده تغییر می‌کند. دانش‌جعفری در مورد پیش‌بینی خود از نرخ دلار نیز بیان می‌کند: این موضوع بستگی دارد به این که دولت چه راهی را برای جبران کسری درآمدهای نفتی خود انتخاب می‌کند. اگر مثلا دولت کسری بودجه نفتی خود را از طریق افزایش نرخ دلار جبران کند ممکن است این نرخ بالا رود اما اگر این قصد را نداشته باشد این طور نخواهد شد. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید:
*با توجه به شرایط فعلی وضعیت نرخ نفت، به نظر شما بهترین سیاست دولت برای مقابله با کاهش درآمدهای نفتی‌اش چیست؟
در مقاطع زمانی مختلف معمولا نرخ نفت بالا و پایین می‌شود. اما در این شرایط باید اقتصاد مقاومتی را مدنظر قرار دهیم. یعنی باید کاری کنیم که اقتصاد کشور ما به هیچ عاملی وابسته نباشد. ضرب‌المثل قدیمی است که می‌گوید همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید. ما هم باید به این موضوع توجه کنیم.
*حالا با این شرایط که ما در آن قرار داریم فکر می‌کنید کف قیمت نفت چقدر است؟
به نظر من قیمت نفت کفی ندارد. شما چند سال پیش در دولت آقای خاتمی دیدید که قیمت نفت به هشت دلار رسید. وقتی شما نرخ هشت دلاری می‌بینید معلوم است که قیمت این محصول کف ندارد. ممکن است یک روز نرخ نفت به سه، چهار دلار برسد و روز دیگر هشت دلار شود یا بیشتر افزایش پیدا کند.
*چه اتفاقی باید رخ دهد که این نوسان‌های نزولی نرخ نفت قطع شود؟
مهمتر از این مساله موضوع خود ماست. ما باید فکر خود را کنیم. یعنی فرض کنید من از شما سوال کنم که حقوق شما چقدر است و به شما بگویم که ممکن است حقوق شما افزایش نیابد و این شما هستید که باید فکری برای وابسته نبودن خود به حقوق‌تان کنید.
*این درست است اما در شرایط فعلی قطع درآمدهای نفتی هم که چندان میسر به نظر نمی‌رسد.
بینید سوال مهم این است که وقتی درآمدهای نفتی شما این قدر کاهش می‌یابد مهمترین سیاست شما چیست؟ معنای این موضوع این نیست که مثلا وقتی نفت 1.5 دلار شد دیگر درآمدهای نفتی را دور بریزید بلکه منظور این است که هرچند از این درآمد استفاده می‌کنید اما این طور نباید باشد که همه خرج‌ها از این راه باشد.
*نرخ 72 دلاری در لایحه بودجه سال آینده را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا به نظر شما این نرخ واقعی به نظر می‌رسد؟
این نرخ تغییر می‌کند. چند روز پیش هم در مجلس بحث بود که این نرخ تغییر کند.
*البته وزیر اقتصاد نرخ 40 دلاری برای نفت در لایحه بودجه را تکذیب کرده است. به نظر شما در مقطع فعلی چه نرخی برای بودجه مناسب است؟
باید نرخی را در نظر بگیرند که باثبات باشد. مثلا شما در اول زندگی خود بر روی حقوق 700 هزار تومانی برنامه‌ریزی می‌کنید اما ناگهان می‌بینید که حقوق شما کمتر شد. آن وقت چه باید کنید؟ یک راه مهم این است که وقتی درآمد شما زیاد است ذخیره کنید و مواقعی که درآمدهای شما کم شد هزینه‌ها را کاهش دهید و از آن ذخایر بهره ببرید.
*البته ما اکنون آن ذخایر دوران پرفروش نفت را که نداریم.
خب، نباید این طور باشد.
*به هر ترتیب شما چه نرخی را برای نفت در لایحه بودجه مناسب می‌دانید؟
این بستگی دارد به اینکه دولت چه هزینه‌هایی را در بودجه می‌تواند حذف کند و چه درآمدهای جدیدی را می‌توانیم برای بودجه در نظر بگیریم. این‌ها را با همدیگر باید دید.
*اگر شما وزیر فعلی اقتصاد بودید با چه نرخی برای نفت لایحه بودجه را به مجلس می‌بردید؟
این کار دسته جمعی است و جمع باید در این مورد تصمیم‌گیری کند. با این حال باید توجه کرد که امکان اینکه این وضعیت در کوتاه‌مدت تغییری کند و همه چیز خوب و خوش شود وجود ندارد. یعنی دیگر فرصت بلندمدت نداریم که این کار را انجام دهیم. ممکن است این نوسان‌ها کوتاه‌مدت باشند اما باید برنامه بلندمدت باشد. باید خودمان برای این مساله برنامه داشته باشیم. مثلا به سمت طراحی اقدامات ضدنوسان حرکت کنیم.
*مثلا چه اقدام ضدنوسانی؟
مثلا حساب ذخیره ارزی که قبلا داشتیم هدفش همین مساله بود اما وقتی از درآمدها خوب استفاده نمی‌کنیم وضعیت ما به مانند آن گنجشکی می‌شود که در دوران بهار نتوانسته کار ذخیره‌سازی انجام دهد.
*آیا برای سال آینده هم همین وضعیت نوسان نزولی نرخ نفت را پیش‌بینی می‌کنید؟
مهمتر از این سوال شما این است که به هر شکل وقتی این چنین نوسانی وجود دارد شما باید برنامه بلندمدت داشته باشید.
*اخیرا آقای مجتهدی، رئیس پیشین موسسه پولی و مالی پیش‌بینی کرده که نرخ دلار تا پایان امسال به 4200 تومان می‌رسد. با این وضعیت نرخ نفت به نظر شما نرخ دلار چه تغییری می‌کند؟
حالا نمی‌توان این طور گفت اما باید دید که دولت چه می‌کند. این موضوع بستگی دارد به این که دولت چه راهی را برای جبران کسری درآمدهای نفتی خود انتخاب می‌کند. اگر مثلا دولت کسری بودجه نفتی خود را از طریق افزایش نرخ دلار جبران کند ممکن است این نرخ بالا رود اما اگر این قصد را نداشته باشد این طور نخواهد شد. چون واردات ما که سال آینده قاعدتا باید کم شود و تقاضای دلار نداریم که نرخ دلار بالا برود و به همین دلیل است که سفته بازی شاید در دورانی که تنها دولت بخواهد کسری را از طریق افزایش نرخ دلار جبران کند بروز کند.
*سخن شما این است که اگر دولت بتواند وضعیت نفت را کنترل کند آن وقت می‌تواند نرخ دلار را هم کنترل کند؟
این موضوع به چگونگی تامین مالی کسری دولت برمی‌گردد.اگر بتواند هزینه‌ها را کم کند نرخ دلار افزایش نمی‌یابد و اگر بتواند درآمد دیگری را جایگزین نفت کند آن وقت می‌تواند جلوی این وضعیت را بگیرد.
*فکر می‌کنید از طریق کدام درآمد می‌تواند این کسری را جبران کند؟
مالیات.
*به نظر شما اصلا اقتصاد ایران کشش این افزایش مالیات را دارد؟
افزایش مالیات به معنای این نیست که نرخ را بالا ببریم بلکه جلوی فرارهای مالیاتی را باید بگیریم و چتر مالیاتی را افزایش دهیم. یا مثلا وقتی می‌گویند مالیات بر ارزش‌افزوده شامل همه کالاها و خدمات شود. الان از بخش خدمات کشور چندان مالیات بر ارزش افزوده دریافت نمی‌شود. اما در کشورهای دیگر هرکاری که انجام دهید مالیات بر ارزش‌افزوده به آن تعلق می‌گیرد. مثلا از خدمات دندانپزشکی یا در شهربازی‌ها می‌توان مالیات بر ارزش افزوده دریافت کرد. اگر این چنین اقداماتی را شروع کنیم درآمد ما افزایش می‌یابد و همین ذره‌ذره‌ها مشکل ما را حل می‌کند.
منبع: اقتصاد نیوز