ابعاد مختلف طراحی و ساخت مجتمع فرهنگی_عبادی امام علی‌(ع) دانشگاه / طراح مسجد دانشگاه علامه از طراحان مطرح در کشور است

سیدشهاب صدری درباره مسجد دانشگاه علامه طباطبائی گفت: مجموعه مسجد امام علی (ع) نه تنها مکانی برای امور عبادی است بلکه شامل فضایی برای استقرار معاونت فرهنگی، دفتر نهاد نمایندگی رهبری، موزه گالری و درمانگاه است.

مدیر امور فنی و عمرانی دانشگاه علامه طباطبائی در گفت‌و‌گوی اختصاصی با عطنا درباره نحوه تقسیم فضا در مجموعه مسجد دانشگاه علامه طباطبائی، گفت: مساحت بنای مسجد دانشگاه، بالغ بر 6 هزار و 800 مترمربع است که در سال 91 و ابتدای سال 92 اسکلت این ساختمان احداث شد اما با حضور دکتر حسین سلیمی به عنوان رئیس دانشگاه علامه، تغییراتی در نقشه و نمای مسجد اتفاق افتاد.

وی افزود: بنا بر طرح اولیه قرار بر این بود که کل مساحت 6 هزار و 800 مترمربع به عنوان مسجد بهره‌برداری شود اما با تغییرات و بازنگری صورت گرفته، مجموعه به یک مجتمع فرهنگی-عبادی تبدیل شده و در راستای استفاده بهینه از مساحت مسجد، فضاهای الحاقی دیگری در درون فضای اصلی مسجد و نیز در مجاورت آن طراحی شد.

صدری با بیان اینکه در طبقه هم‌کف ساختمان مسجد چندین فضا طراحی شده است، اظهار کرد: فضای اول «موزه گالری» با مساحت 550 متر مربع است که علاوه بر موزه دانشگاهی به عنوان یک فضای نمایشگاهی مناسب در مراسم و برنامه‌های مختلف قابل استفاده است.

به گفته مدیر امور فنی و عمرانی دانشگاه علامه طباطبائی در موزه گالری یک اتاق برای نمایش آثار شخصی مرحوم علامه طباطبائی در نظر گرفته شده است که از راهروی اصلی قابل رویت خواهد بود و فضای دیگری در طبقه همکف این موزه وجود دارد که شامل یک راهرو بزرگ برای عرضه فعالیت‌های دانشجویی در نظر گرفته شده است.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر فعالیت‌های فرهنگی دانشجویان در فضاهای باز و عمومی دانشگاه صورت می‌گیرد که با آغاز به کار مسجد می‌توان از این ظرفیت برای ساماندهی و ارتقا کیفی آن‌ها استفاده کرد.

صدری با اشاره به دیگر فضای موجود در طبقه هم‌کف، افزود: فضای سومی که در طبقه هم‌کف طراحی شده است، مجموعه 550 متری است که برای استقرار دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در نظر گرفته شده است و دارای یک سالن اجتماعات 70 نفری است که به عنوان فضای پشتیبان فعالیت‌های اداری و فرهنگی و حتی آموزشی منظور شده است.

وی درمانگاه تازه تأسیس دانشگاه علامه طباطبائی را فضای مکمل مجموعه مسجد برشمرد و اظهار کرد: با مساحتی بالغ بر 500 متر در ضلع شرقی مجموعه و در مجاورت میدان ورزش، درمانگاه دانشگاه احداث شد که این درمانگاه زیر پلکان ورودی شرقی مسجد و در تراز هم‌کف مجموعه قرار دارد که ارائه خدمات آن علاوه بر دانشجویان، شامل ساکنین دهکده المپیک نیز می‌شود.

برای کارهای خاص معماری مسجد از مهندس بیابانی دعوت به عمل آوردم تا در این پروژه همکاری داشته باشد، او یکی از بهترین معماران کارهای سنتی در حوزه مساجد و ابنیه زیارتی در کشور است که پروژه‌های بزرگی مانند طراحی و نظارت طرح توسعه حرم حضرت عبدالعظیم حسنی و حرم حضرت علی (ع) به او واگذار شده است و طرح جدید مسجد و تمام نقوش داخل و خارج از کارهای آقای بیابانی است.

مدیر امور فنی و عمرانی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: در ضلع شمالی حیاط مرکزی و در طبقه اول، مساحتی حدود 800 مترمربع به معاونت فرهنگی دانشگاه اختصاص یافته است و در این مکان یک سالن اجتماعات با معماری ایرانی و اسلامی طراحی و اجرا شده است که می‌تواند فضای مناسبی برای برگزاری جلسات با مهمان‌های دانشگاه‌های خارجی نیز باشد.

وی درباره شبستان‌های احداث شده مسجد، گفت: از انتهای قسمت هم‌کف و در حیاط مرکزی مجموعه که گودال باغچه در آن طراحی شده است، یک پلکان به سمت شبستان طبقه اول وجود دارد که شبستان آقایان است و شبستان بانوان در طبقه بالای آن طراحی شده است.

مهندس صدری با اشاره به وجود محراب با کاشی‌های هفت رنگ و معرق تزیین شده، افزود: شبستان‌های مسجد و رواق‌های دو طرف آن مجموعا در چهار هزار و 200 متر مربع طراحی و اجرا شده است که کاسه‌بندی‌های زیر گنبد، رسمی‌بندی‌ها و گره‌‌چینی‌های اجرا شده در فضاهای شبستان به همراه کاشی‌کاری زیرگنبد و قطار کاشی دور تا دور شبستان آقایان به آیات اول تا چهاردهم سوره حجرات مزین است.

وی در رابطه با ویژگی‌های فنی پروژه گفت: در نیمه دوم سال 92 دکتر سلیمی به عنوان ریاست دانشگاه مشغول به کار شدند و پس از آن با مطالعه، بررسی و آزمایش بر روی اسکلت اجرا شده مسجد که قبلاً اجرا شده بود، بواسطه ضعف اسکلت بتنی مسجد در ابتدا به مدت 6 ماه عملیات مقاوم‌سازی روی آن صورت گرفت.

مدیر امور فنی و عمرانی دانشگاه علامه طباطبائی درباره بهینه‌سازی سازه بنا، خاطرنشان کرد: تصمیم بر این شد که گنبد به صورت عرق‌چین و با مصالح فایبرگلاس با الیاف مسلح که بسیار سبک است ساخته شود در حالی که طبق طرح و نقشه قبلی، گنبد به صورت بتنی و با نمای کاشی طراحی شود که نزدیک به 800 تن وزن را به سازه تحمیل می‌کرد.

وی افزود: برای کارهای خاص معماری مسجد از مهندس بیابانی دعوت به عمل آوردم تا در این پروژه همکاری داشته باشد، او یکی از بهترین معماران کارهای سنتی در حوزه مساجد و ابنیه زیارتی در کشور است که پروژه‌های بزرگی مانند طراحی و نظارت طرح توسعه حرم حضرت عبدالعظیم حسنی و حرم حضرت علی (ع) به او واگذار شده است و طرح جدید مسجد و تمام نقوش داخل و خارج از کارهای آقای بیابانی است.

به گفته صدری معماری ایرانی اسلامی مساجد کشور عموماً دارای حیاط مرکزی و بصورت چهار ایوانی بوده است که عنصر آب در وسط حیاط، چهار ایوان در چهار طرف و شبستان که به حیاط مرکزی راه پیدا می‌کند از ویژگی‌های بارز این گونه از مساجد بوده است و در این مساجد ابتدا به حیاط مرکزی وارد می‌شویم و بعد از آنجا به شبستان‌ها دسترسی پیدا می‌کنیم.

وی مسجد دانشگاه را به نوعی الهام گرفته از سبک مساجد قدیمی ایرانی برشمرد و گفت: در طراحی اولیه مسجد برای تزئین نماها تنها سنگ سفید یک دست انتخاب شده بود و این سبک از مساجد با نمای سنگ سفید یک پارچه را در کشور‌های ترکیه و همچنین در کشور‌های مستعمره عثمانی و کشورهای عربی نیز مشاهده می‌کنیم.

صدری افزود: در معماری اسلامی ما شاهد انواع کاشی‌های رنگی ومعرق، آجر کاری‌ها و مواردی از این قبیل هستیم و به علت تمرکز ما بر معماری ایرانی اسلامی در طرح بازبینی مسجد تصمیم بر این گرفته شده که تغییرات قابل ملاحظه‌ای در نمای داخل و خارج مسجد صورت بگیرد و به این ترتیب طرح اولیه کنار گذاشته شد و مجدداً کلیه اجزای درونی و بیرونی مجموعه با نگرش جدید باز طراحی شد.

وی در رابطه با هزینه‌های اجرای طرح، گفت: هزینه‌های عملیات عمرانی مسجد تا امروز بالغ بر 16 میلیارد تومان است که این هزینه علاوه بر هزینه‌های مقاوم‌سازی و تقویت سازه، شامل ایجاد کاربری‌های جدید، گنبد پیش‌ساخته مسجد و کارهای خاص معماری داخل مسجد مانند یزدی‌بندی‌ها، مقرنس‌کاری‌ها، گره بندی و کاشی‌های معرق و هفت رنگ و محراب باشکوه مسجد است.

مدیر امور فنی و عمرانی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: بسیاری از ظرایف معماری خلق شده در این مجموعه کاملاً کار دست و توسط هنرمندان و استادکاران برجسته اجرا شده است.

وی درباره مراحل ساخت گنبد مسجد امام علی (ع) گفت: بعد از طراحی، پوسته فلزی گنبد مسجد ایجاد شد و سپس یک لایه بتن روی آن اجرا و بعد ترک‌ها و قطاع‌ها طراحی شده و سپس در کارگاه ساخت فایبرگلاس، تهیه و ساخته شد که جنس گنبد فایبرگلاس با الیاف مسلح است که در مقابل عوامل جوی، سرما و گرما آسیبی نمی‌بیند.