نامه اعتراضی انجمن جامعه‌شناسی درباره بازنگری رشته «علوم اجتماعی»

انجمن جامعه‌شناسی ایران درباره برنامه درسی علوم اجتماعی نامه سرگشاده‌ای خطاب به دکتر حسن روحانی رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر کرد.

به گزارش عطنا به نقل از انجمن جامعه‌شناسی ایران، این انجمن در این نامه یادآور شده است : «کارگروه علوم اجتماعی شورای تخصصی تحول وارتقاء علوم انسانی اخیرا متنی را به عنوان ماحصل فعالیت گروه به منظور بازنگری در عنوان‌های درس‌های کارشناسی رشته پژوهشگری علوم اجتماعی در اختیار‌ جامعه شناسان کشور قرار داده است.»

«به محض اطلاع رسانی در این مورد نقدهای مهمی از سوی اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و اجتماع علمی علوم اجتماعی نسبت به این سند مطرح شد که بعضی از آن‌ها در فضای مجازی و مطبوعات کشور انتشار یافته است. منتقدان تناقضات و نقاط ضعف متعددی در این سند دیده اند و تصویب و اجرای عجولانه آن را قبل از مداقه کافی به ضرر ارتقا و تحول علوم اجتماعی در ایران دانسته‌اند.»

انجمن جامعه‌شناسی ایران در بخشی از این نامه خاطرنشان کرده است که به عنوان تشکل فراگیر رشته پژوهشگری علوم اجتماعی احساس مسئولیت کرده و در چند نشست متوالی به ارزیابی این سند پرداخته است.

این انجمن نتایج ارزیابی را چنین بیان کرده است: «به طور کلی انجمن جامعه‌شناسی ایران فرایند، روش و نتایج این بازنگری را برای علوم اجتماعی ایران مثبت ارزیابی نمی کند و بر این باور است که عملی شدن این تصمیم‌ها به جهت پشتوانه ضعیف کارشناسی و علمی آن و عدم مقبولیت فرایند و ساز و کار انجام این بازنگری نزد اجتماع علمی دانشگاهی منجر به نتایج نامطلوبی در کیفیت آموزش این رشته و تضعیف جایگاه وسرمایه اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم و دست اندرکاران این برنامه در میان اعضای هیات علمی، دانشجویان و دانش آموختگان علوم اجتماعی خواهد شد.»

انجمن جامعه‌شناسی ایران با اشاره به ایرادات اساسی روش و فرایند کار بر این سند یادآور شده است: «برای تصمیم‌گیری درباره عناوین و محتوای هر رشته علمی، از آنجا که همه چیز را همگان دانند، لازم است این کار با مشارکت دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی مرتبط و همراه با گفتگوی علمی و انتقادی در فضای دانشگاه‌ها و حتا در صورت لزوم فضای عمومی (رسانه ها) و به کمک «خرد جمعی» همه کنشگران علاقه مند به موضوع انجام شود.»

«در حالی که در فرایند تهیه این سند نه تنها از ظرفیت دانشگاه‌ها به صورت کامل و به شیوه صحیح استفاده نشده است، بلکه از‌ انجمن‌های علمی و تخصصی این رشته هیچ دعوتی برای شرکت در جلسات به عمل نیامده است.»

«در حالی که در آیین نامه تشکیل شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی (مصوب جلسه ۶۵۰ مورخ ۲۱ مهر ۱۳۸۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی) -که تشکیل خود آن نیز موضوع نقد بوده و جلوتر به آن اشاره خواهد شد، در بند ۱۲ ذیل ماده ۴، صراحتا بر عضویت دو نفر از صاحبنظران عضو انجمن‌های علمی دانشگاهی در ترکیب اعضای شورا تاکید شده است.»

«با وجود این، انجمن جامعه‌شناسی ایران به عنوان بزرگترین انجمن تخصصی علوم اجتماعی ایران که مورد وثوق شمار قابل ملاحظه‌ای از جامعه شناسان کشور است، و سال هاست که توسط مراجع رسمی به عنوان انجمن برتر در علوم انسانی معرفی شده است، به هیچ عنوان مورد مشورت قرار نگرفته است.»

«با توجه به توزیع نامتوازن اعضای هیات علمی در کشور، گستردگی روز افزون شاخه‌های جامعه‌شناسی و سایر علوم اجتماعی و تنوع مسائل منطقه‌ای و محلی، تهیه عناوین و برنامه یکسان برای اجرا در یک دوره آموزشی در سطح کارشناسی غیرقابل قبول و به لحاظ اجرایی ناکارآمد خواهد بود.»

«بر همین اساس لازم است به جای تصویب برنامه توسط یک گروه کوچک، که الزاماً نماینده اجتماع متخصصان این رشته نیستند، ساز و کارهای نهادی لازم برای موضوع واگذاری اختیارات برنامه ریزی درسی به دانشگاه‌ها به عنوان یک طرح معطل مانده فراهم شود. البته وزارت علوم برای حفظ انسجام و پیگیری استراتژی‌های توسعه علمی کشور بر اساس مصالح ملی بر این امر نظارت خواهد داشت.»

در ادامه این نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران با تشکر از زحمات اعضای شورای تحول علوم انسانی خاطرنشان کرده است: «انجمن جامعه‌شناسی ایران بر این باور است که اصولاً تفکیک امر برنامه ریزی درسی برای رشته‌های علوم انسانی از وزارت علوم که نهاد دولتی متخصص و مسئول آموزش و پژوهش دانشگاهی در کشور است،‌ بر اساس تصمیمی غیر کارشناسانه در دولت قبلی اتخاذ شده و تصمیم صحیحی نبوده است.»

«زیرا در نتیجه این تصمیم از یک سو توان تخصصی مجموعه‌های مرتبط با وزارت علوم‌ در این موضوع معطل مانده و از سوی دیگر، ضعف ارتباط میان نهاد جدید و دانشگاه‌ها و پاسخگو نبودن نهاد جدید به وزارتخانه مسئول و مجلس شورای اسلامی، همیشه این امکان را به وجود می‌آورد که تصمیمات بدون مداقه کافی از سوی متخصصان گرفته شود. بنابراین به نظر این انجمن لازم است این وظیفه برای رشته‌های علوم انسانی هم مثل سایر رشته‌ها به عهده وزارت علوم، به عنوان دستگاه مسئول و مرتبط با دانشگاه ها، باشد.»

این انجمن با اشاره به ایرادات محتوایی بازنگری رشته پژوهشگری علوم اجتماعی تاکید کرده است: « اگر بخواهیم به اجمال معایب محتوایی سند فوق را برشماریم باید بگوییم که برنامه پیشنهادی کنونی منجر به تربیت فارغ التحصیلانی خواهد شد که نه از مهارت‌های کافی برای شناخت، مداخله و احیاناً مشارکت در سیاستگذاری برای حل مسائل مبرم اجتماعی،که جامعه امروز ما با خیل وسیعی از آن‌ها روبه روست، برخوردارند و نه می‌توانند به توانایی‌های علمی و نظری این رشته چیزی بیفزایند.»

«لازم است روند فعلی متوقف و شرایطی فراهم شود تا با رعایت معیارهای اعلام شده در آیین نامه واگذاری اختیارات برنامه ریزی درسی به دانشگاهها که عبارتند از: انطباق هر چه بیشتر برنامه درسی با نیازهای جامعه، ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰی ﺩﺭسی ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ، ﺭﻭﺯﺁﻣﺪ ﺷﺪﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺩﺍﻧﺶ ﺑﺸﺮی، و تناسب برنامه درسی با امکانات و توانایی‌های دانشگاهو با بهرمندی از توان و ظرفیت دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی و جلب مشارکت نهادی شده آنها این امر مهم دنبال شود.»

انجمن جامعه‌شناسی ایران رونوشتی از این نامه را برای دکتر محمد فرهادی، وزیر علوم، دکتر مجتبی شریعتی نیاسر، معاون آموزشی وزارت علوم، دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی، دکتر غلامرضا جمشیدی ها، رئیس کارگروه علوم اجتماعی شورای تحول وارتقاء علوم انسانی و روسای دانشکده‌های علوم اجتماعی و مدیران گروه‌های علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی دانشگاه‌های کشور ارسال کرده است.