یک قرن با اطلاعات

انجمن علمی دانشجویی روزنامه‌نگاری این هفته برنامه بازدید از موسسه اطلاعات را داشت که طی آن دانشجویان از گوشه‌های مختلف این موسسه دیدن کرده و‌ با روند فعالیت‌های آن آشنا شدند. آنچه در زیر می‌خوانید گزارش یکی از اعضای این سفر است که در پی ‌می‌آید؛

نیکو تاجداری-عطنا؛ قرار بود ساعت هشت حرکت کنیم اما طبق معمول، حرکتمان با حدود نیم ساعت تأخیر انجام شد. همین تأخیر، اندکی نگرانی بر دلمان انداخت که نکند به موقع به مقصد نرسیم. مقصدمان مؤسسه اطلاعات بود و ما دانشجویان مشتاق روزنامه نگاری آماده‌ بازدید از این رسانه قدیمی بودیم.

ترافیک همیشگی اتوبان همت، بر نگرانیمان افزود و بالاخره پس از گذشت حدود نیم ساعت ساختمان بلند و باعظمت مؤسسه را دیدیم.

 از ماشین پیاده شدیم و با راهنمایی نگهبان آنجا به سمت در شیشه‌ای ساختمان حرکت کردیم. مسئول حراست پس از جویاشدن نام و اطلاعاتمان، با کسی که قرار بود همراهمان باشد تماس گرفت و بعد از چند دقیقه شخصی به نام آقای محمودی به استقبالمان آمد.

آقای محمودی یکی از کارشناسان روابط عمومی مؤسسه بود که قرار بود ما را برای آشنایی از مؤسسه و تمامی مراحل چاپ روزنامه همراهی کند و ابتدا ما را به سالن کنفرانسی هدایت کرد. سالن، بزرگ اما قدیمی بود.

 وارد که شدیم مردی تقریبا جاافتاده را دیدیم که گویا دقایقی است انتظارمان را‌ می‌کشد. با رفتاری مهربانانه به ما خوشامد گفت و پس از سلام و پرس و جو از اینکه از کجا آمده ایم، خود را معرفی کرد.

او سید کمال الدین محمدیان، یکی از باسابقه ترین کارشناسان روابط عمومی مؤسسه بود. پس از اینکه مطلع شد ما از دانشگاه علامه طباطبائی آمده ایم، سعی کرد با نام بردن اساتید باتجربه دانشکده، به نوعی با ما احساس صمیمیت ایجاد کند.

سپس شروع کرد به بیان تاریخچه‌ای از روزنامه اطلاعات که «بی شک قدیمی ترین روزنامه سده اخیر ایران که پی در پی و بی وقفه منتشر شده(جدا از یک دوره کوتاه)، روزنامه اطلاعات است. این روزنامه دو دوره شاخص قبل و بعد انقلاب دارد. بنیان گذار آن عباس مسعودی است. مسعودی که به حروف چینی مشغول بود، پس از مدتی از علاقه خود به حرفه روزنامه نگاری باخبر شد و با تلاش های فراوان در سال 1304 شبه روزنامه ای را تحت عنوان نامه اطلاعات تأسیس کرد و یک سال بعد یعنی در 1305 روزنامه اطلاعات را به طور رسمی افتتاح کرد. این روزنامه در ابتدا به صورت تک برگ چاپ‌ می‌شد.
دومین مدیری که مسئولیت روزنامه را برعهده گرفت، حجت الاسلام والمسلمین محمود دعایی است. ایشان که به فرموده امام به این سمت منصوب شد، قدیمی ترین مدیر دولتی ایران است زیرا از نخستین مدیرانی ست که بلافاصله پس از پیروزی انقلاب، منصوب شد».

دهه 60، چاپخانه اطلاعات تبدیل شد به مرکز انتشار چندین روزنامه مختلف سطح کشور و همین محلی برای درآمدزایی این روزنامه شد. این مسئله تا سال 76 که این روزنامه تغییر مکان داد‌ با رشد کمی و کیفی همچنان ادامه یافت.

از جمله نشریاتی که در چاپخانه این روزنامه به چاپ‌ می‌رسیدند‌ می‌توان از مجله همشهری، مجله سیاسی اقتصادی، حکمت و معرفت، اطلاعات علمی، مجله تهران به زبان فرانسوی و همچنین مجموعه‌هایی از کتاب نام برد.

این روزنامه مثل همه روزنامه‌‌ها مرامنامه‌ای برای خود دارد؛ از جمله این اصول حفظ تمامیت ارضی، حفظ شئونات اسلامی و حفظ حرمت اشخاص حقیقی و حقوقی بوده که این مورد آخر از اهمیت والایی برخوردار است.

آنچه از صحبت‌های این کارشناس مشخص بود این است که قیاس این روزنامه با سابقه بیش از 90 سال، با روزنامه‌های هم نسل اروپایی آن قیاسی مع‌الفارغ است چرا که اساس قانون و نوع نگاه به روزنامه در این دو جهان زیستی متفاوت است.

از مزایای این روزنامه با ادعای مسئولان آن، عدم زاویه خبر، عینی گرایی، ناچیز بودن اشکالات ویرایشی است چیزی که باعث شده این روزنامه کمتر متن پوزش و اصلاحیه کار کند.

موسسه اطلاعات یک نشریه به زبان فارسی هم دارد که برای کشورهای مختلف منتشر می‌شود که از آن با عنوان اطلاعات بین‌الملل یاد می‌شود، هرچند هشت ماهی است انگار به دلیل عدم حمایت‌ها چاپ این روزنامه هم معلق شده است و دفتر نیویورک آن هم تعطیل شد.

خبرها عموما به چند روش دریافت ‌می‌شد؛ از جمله خبرنگاران شاغل در هر سرویس، اخبار دریافتی از خبرگزاری‌ها با توجه به رویکرد روزنامه، خبرنگاران محلی در شهرستان‌ها و ... .

بعد از مدتی در بخش صفحه بندی بودیم، جایی که اخبار پس از اصلاح در تحریریه به این بخش فرستاده می‌شوند و بعد از چندبار رفت و برگشت خبر بین تحریریه، ویراستار و صفحه بند خبر تایید‌ می‌شود.

سپس یک پرینت کلی از صفحه آماده شده گرفته و  بار دیگر به اتاق تصحیح فرستاده‌ می‌شود تا برای آخرین بار بررسی شود.

بخش لیتوگرافی مجموعه کارهای قبل از چاپ را انجام می‌دهد، از جمله کارهای این بخش، طراحی آگهی‌ها برای روزنامه است.فضا، اندازه فونت، رنگ‌بندی (چهار رنگ اصلی) و... مربوط به این بخش است.

بخش آخری که به آن رفتیم اتاق موزه موسسه اطلاعات بود، وسائلی از قبیل دستگاه ضبط صدای قدیمی، تلویزیون، ابتدایی ترین دوربین‌های آنالوگ، دستگاه‌های حروف چینی و ... را می‌توان اینجا دید. از جمله این وسائل، دستگاه چاپ 18 متری بود که توانایی چاپ 40 هزار نسخه در ساعت را دارد.

بخش دیگر اینجا، شعبه ساخت و تولید است، این بخش شبیه همان تعمیرگاه مکانیکی است که وسائل و دستگاه‌ها در آن توسط چند مهندس بررسی و تعمیر می‌شوند.

آرشیو، یکی از مهمترین قسمت‌های موسسه اطلاعات است. در این قسمت نسخه‌های روزنامه اطلاعات از اولین شماره‌ها تا همین دیروز وجود دارد. حتی اینجا می‌توان شماره‌هایی از روزنامه‌های پرتیراژ قدیمی و همچنین اوایل انقلاب را پیدا کرد که بر اساس موضوع و فایل‌بندی شده است.

شیوه درآمدزایی روزنامه اطلاعات هم به اشکال مختلفی از جمله آگهی‌های تجاری، یک ساختمان اجاره‌ای و مهمتر از همه انجام امور چاپی بالغ بر 70 نشریه و روزنامه دیگر در چاپخانه خود انجام می‌گیرد.

با همه این اوصاف بچه ها جمع می شوند تا راهی سرویس شویم و این گونه سفر به گوشه‌ای از تاریخ علم روزنامه‌نگاری اینجا به پایان می‌رسد و دانشجویان با کوله‌باری تاریخ و تجربه راهی می‌شوند.

با گزارش تصویری همراه باشید: