کره زمین «پلن بی» ندارد! / انگلستان در خطر غرق شدن در آب

یک عضو هیئت علمی دانشگاه در نشستی علمی پژوهشی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی گفت: تغییرات اقلیمی به یک جغرافیای خاص محدود نمی‌شود و یک نگرانی جهانی است، آثار این تغییرات اقلیمی کل جامعه جهانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

به گزارش عطنا، در نشست تغییرات اقلیم در چارچوب تحولات اخیر حقوق بین‌المللی محیط زیست، که در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه صورت گرفت از سه زاویه‌ی حقوق بین الملل محیط زیست، حقوق بشر و حفظ صلح و امنیت جهانی به مسئله تغییرات اقلیم پرداخته شد.

باید تغییرات اقلیمی هم‌ردیف جنایات بشری شمرده شود

در این نشست سید قاسم زمانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه بحث خود را با این سوال که آیا رابطه بین تغییرات اقلیم و تهدید صلح جهانی وجود دارد؟ یا خیر آغاز کرد و اظهار داشت: بحث من بر سه قسمت است، در قسمت اول مفهوم صلح و امنیت در چارچوب منشور سازمان ملل را مورد توجه قرار می‌دهم، در قسمت دوم آثار تغییرات اقلیم بر صلح و امنیت جهانی مورد توجه قرار می‌گیرد و قسمت سوم، نگاه به رویه ارگان‌ها به ویژه مجمع عمومی دبیر کل و شورای امنیت در مقابله با تغییرات اقلیم را دربر خواهد داشت.

زمانی با بیان اینکه فلسفه‌ وجودی و مهم‌ترین هدف این سازمان حفظ صلح و امنیت جهانی است، ادامه داد: از مقدمه منشور تا آخرین ماده در سازمان ملل متحد که تنظیم شده است، صلح و امنیت نه صرفا به معنای سلبی، فقدان جنگ بلکه در مفهوم ایجابی مورد توجه قرار گرفته است.

او با تقسیم مسئله صلح به دو قسم زیربنا و روبنا خاطرنشان کرد: در راستای زیربنای صلح به مسائلی مثل رشد اقتصادی، حقوق بشر، کنترل جمعیت، مبارزه با فساد و قاچاق انسان و تروریسیم پرداخته شده است. بنابراین این سازمان فراتر از روبنا خواستار آن است که زیر بنای صلح را مستحکم کند.

زمانی ضمن هشدار در بالا رفتن دمای کره زمین در این سال‌ها تصریح کرد:  دمای کره زمین با اعلام مراجع علمی در سال 2025 دو درجه سانتی گراد و در 2100 چهار درجه سانتی گراد گرم‌تر خواهد شد. شاید در نگاه اول این چهار درجه سانتی گراد عدد بزرگی نباشد، اما آثار ویرانگر بی‌شماری دارد.

او از جمله این آثار را چنین برشمرد: سرعت آب شدن یخچال‌های قطبی به شدت افزایش پیدا کرده است این امر باعث شده که سطح اقیانوس‌ها آرام آرام بالا برود و طبق اعلام مراجع علمی در سال 2030 سطح اقیانوس‌ها 20 سانتی متر بالا خواهد رفت و این رقم به 65 سانتی‌متر در سال 2100 افزایش خواهد یافت.

او اضافه کرد: نتیجه این بالا آمدن‌ها باعث زیر آب رفتن کشورهای مثل مالدیو، برونئی، مالزی و بخشی‌هایی از کشور اندونزی خواهد بود و جالب است بدانیم مالدیو برای اینکه فاجعه غرق شدن کشورش را به جامعه جهانی نشان دهد یکی از اجلاسیه‌های مهم خود را در زیر آب برگزار کرد.

این عضو هیئت علمی با اشاره به رشد ملت‌های بدون سرزمین ادامه داد: نتیجه زیر آب رفتن کشور یک مسئله و بحران بزرگی جهانی به اسم «ملت‌های بدون سرزمین» خواهد بود. همین که امروز مردم سوریه به دلیل جنگ آواره و بدون سرزمین شده‌اند، جامعه جهانی و کشورهای اروپایی را دچار مشکل و مسئله ساخته است.

زمانی درباره معضل جهانی پناهندگان بی سرزمین هم عنوان کرد:  همان‌طور که در اخبار هم شنیده می‌شود مسئله پناهندگان سوری یک ابزار رجب طیب اردواغ برای تهدید اتحادیه اروپا شده است و  بارها تهدید کرده مرزهای خود را به روی اروپا باز خواهد کرد تا سوری‌ها به کشورهای اروپایی پناه ببرند.

او اینگونه نتیجه گرفت: تغییرات اقلیمی به یک جغرافیای خاص محدود نمی‌شود و یک نگرانی جهانی است، آثار این تغییرات اقلیمی کل جامعه جهانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

سید قاسم زمانی با بیان اینکه امروزه ریشه مخاصمات اجتماعی در بحران‌های زیست‌محیطی دارد، گفت: شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال 2005، قطع‌نامه تصویب می‌کند و در آن اصرار می‌ورزد که ریشه مخاصمات اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه ادامه داد: خیلی‌ها متعقدند این قطع‌نامه به تغییرات اقلیمی به عنوان ریشه مخاصمات اجتماعی می‌پردازد، از جمله دولت انگلیس در این زمینه اصرار دارد رابطه آب و هوا و انرژی مورد توجه و بررسی قرار گیرد.

زمانی اضافه کرد: کشورهایی مثل انگلستان که از همین امروز در تهدید زیر آب رفتن هستند، معتقد بودند که شورای امنیت باید نقش بسیج افکار عمومی را برعهده بگیرد. فرانسه و آلمان هم معتقدند شورای امنیت باید نقش فعال‌تری در این راستا داشته باشد و صرفا به توصیه نپردازد بلکه به اقدام علمی هم بپردازد.

زمانی خاطرنشان کرد: در مجمع عمومی و در جلسات شورای امنیت صرفا بر سر این موضوع  اجماع پدید آمده است که تغییرات اقلیمی صلح و امنیت جهانی را با مخاطره روبه‌رو می‌کند، اما گام بیشتری برداشته نشده است.

او ادامه داد: قرن بیستم قرنی بود که از آن به عنوان صلح مسلح یاد می‌شود اما باید دید در قرن بیست‌و‌یکم که این قرن را قرن صلح جاویدان نام‌گذاری کردنه‌اند، آیا صلح توسعه پایدار پیدا خواهد کرد؟

زمانی در پایان گفت: شاید باید امیدوار بود تا صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری بیشتر شود، و به نظر می‌رسد آرام آرام به آن سمت باید رفت تا با توجه به فعالیت‌های شتاب‌دهنده، مسئله تغییرات اقلیمی هم‌ردیف جنایات بشری شناخته شود، تا صلاحیت دیوان کیفری در این حوزه بیشتر شود!

او دوباره تاکید کرد:. یادمان نرود ملت‌های بدون سرزمین یک مسئله جدی جهانی است حتما در خاطر و حافظه جامعه جهانی آورگی ملت بی‌سرزمین فلسطین باقی ماننده است.

هفت میلیارد انسان و یک بمب ساعتی فعال

در ادامه آرامش شهبازی،عضو عیئت علمی دانشگاه علامه در سخنانی، با اشاره به کنوانسیون‌های 21 و 22 حقوق بین‌المللی محیط زیست گفت: نه یک موفقیت تمام عیار و نه یک شکست کامل است اینکه ملاحظاتی در ای کنوانسیون‌ها وجود دارد نشان می‌دهد که جامعه بین‌المللی این خطر را لمس می‌کند اما همزمان اهدافی که تنظیم شده تا 2020 لازم است جدی‌تر به آن توجه شود.

شهبازی با بیان اینکه اهداف محقق نخواهد شد مگر طی مشارکت جدی و تمایل جدی جامعه بین‌المللی، تاکید کرد: الحاق دولت‌های زیادی به موافقت‌نامه پاریس جای خوشحالی دارد، آن هم جایی که دولت‌ها در مقابل اینگونه موافقت‌نامه‌ها مقاومت می‌کنند.

او خاطرنشان کرد: توجه داشته باشیم که 195 کشور این موافقت‌نامه را امضا کرده‌اند تا  یک سند بین‌المللی لازم‌الجرا شده است.

عضو هئیت علمی دانشگاه علامه ادامه داد: معمولا روی این شعار خیلی مانور می‌دهند ما فقط یک سیاره داریم و هفت میلیارد انسان، و بنابراین جایی برای زندگی جز این کره خاکی نداریم! و در نهایت اینکه زمین امروزه در بسیاری از زمینه‌ها مثل یک بمب ساعتی عمل می‌کند.

او تصریح کرد: هر روز که بیشتر می‌گذرد و هر روز که از سوی جامعه بین‌الملل برای اجرای تعهدات، کمتر فرهنگ‌سازی و هنجارسازی می‌شود به نظر می رسد این بمب دارد به انفجار نزدیک‌تر می‌شود.

شهبازی با تاکید بر لزوم التزام‌آور بودن مصوبات بین‌المللی و فرهنگ‌سازی در آن‌ها گفت: نشست‌هایی مثل پاریس و مراکش، و اسناد غیر الزام‌آور، ضعیف و عمدتا داوطلبانه نمی‌تواند این بمب را خنثی کند.

او در پایان افزود: توجه بیش از پیش جامعه بین‌المللی به فرهنگ‌سازی و اینکه ما در یک سیاره واحد زندگی می‌کنیم می تواند جلوی پیش روی این بمب ساعتی را بگیرد.

لزوم توجه به تعهد اخلاقی در کنار تعهد حقوقی

در بخش دیگر نشست، پوریا عسکری، دیگر عضو هیئت علمی دانشگاه علامه در رابطه با تغییرات اقلیمی و حقوق بشر گفت: در حقوق بین‌الملل محیط زیست، باید در بحث مربوط به تغییرات اقلیمی از مجموعه گفتمان حقوق بشر که بر کلیت حقوق بین‌الملل حاکم شده استفاده کرد، چون حداقل در دو حوزه نتیجه می‌دهد مشروط بر اینکه قوانین ملی تقویت شود یعنی معاهدات، حداقل در داخل کشورهایی که عضو کنوانسیون پاریس هستند پذیرفته و اجرا شود.

عسکری ادامه داد: 195 کشور عضو کنوانسیون پاریس، اگر قانون‌گذاری ملی داشته باشند، عملا اجرا کردن خیلی از تعهداتی که جنبه حقوق بشری دارند بسیار به سادگی میسر است به دلیل اینکه هر شخص حقیقی و حقوقی  می‌تواند در محاکم ملی علیه دولت‌ها اعاده دعوا کند.

او با تاکید بر لزوم وجود تعهد اخلاقی در کنار تعهد حقوقی اظهار داشت:  در قسمت سوم نباید فراموش کرد که موافقت‌نامه پاریس و کنوانسیون‌ «چارچوب اصول و آرمان‌های توسعه پایدار» 2015 تا 2030، در کنار اینکه تعهد حقوقی و ضمانت اجرایی می‌خواهند نیاز به یک تعهد اخلاقی در جامعه بین‌المللی هم دارند برای مثال متاسفانه مشخص است که گازهای گلخانه‌ای توسط چند دولت خاص تولید می‌شود.

عسکری در پایان افزود: آمار و ارقام پیچیده‌ای نیست که نشان ندهد این تعداد دولت‌ها اگر که مقداری تعهدپذیری کنند.و در کنار آن، یک تعهد اخلاقی داشته باشند وضع چه تغییری خواهد کرد به خصوص اکنون که  به نظر می‌رسد تعهد حقوقی بعد از موافقت‌نامه پاریس در یک مسیر سخت شدن هم حرکت می‌کند.

گفتنی است نشست علمی پژوهشی «تغییرات اقلیم در چارچوب تحولات اخیر حقوق بین‌الملل محیط زیست»، توسط گروه حقوق عمومی و بین الملل و با همکاری معاونت پژوهشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی در این دانشکده برگزار شد.