جانا سخن از زبان ما می گویی!

تعابیر، اصطلاحات و لغات مصطلح در هر زبانی حاوی بار معنایی خاص بوده و استفاده ی هر تعبیری از منظر تحلیلی و انتقادی، در جامعه آثار ذهنی و روانی ایجاد می کند.

در این میان قصه ی دانشگاه و رسانه، قصه ی پر غصه ای است. زیرا اولی در جایگاه تولید معنا و اصطلاح ، رسالت عظیم دارد و دومی در مصرف و تزریق اصطلاحات به اذهان عموم. از این حیث دست اندرکاران و بستر سازان فرهنگ را وظیفه ای سنگین از جهت استعمال واژگان و تعابیر است. ناگفته نماند عمق اعتقاد و بینش هر صاحب نظری به اندیشه و چارچوب فکری خاص در بلند مدت باعث هارمونی واژگانی شده و گنجینه ی لغوی و بیانی فرد را تشکیل می دهد.

یکی ازاین اصطلاحات، فرهنگ سازی در امور تربیتی و فرهنگی است که اکثریت صاحب نظران ـ مسئولین کشوری و حتی نویسندگان از آن استفاده می کنند و در مقابل، گروهی با نگاهی متفاوت، اصطلاح بستر سازی یا هموارسازی یا تسهیل سازی را به کار می برند. شاهد این مثال سخنان دکتر حسین سلیمی در جلسه ی معارفه ی مدیران حوزه ی معاونت فرهنگی است که اصطلاح بستر سازی را تشریح نمود و این اصطلاح پیامی بس معنادار و قابل تامل برای چشم انداز فرهنگی دانشگاه بود.

فارغ از ژرف نگری ریاست دانشگاه که بررسی آن حمل بر چیز دیگر خواهد بود و به این علت از آن صرف نظر می شود ، باید توجه داشت که معتقدان به فرهنگ سازی،فرهنگ را مجموعه ای از ارزش ها و هنجارهای کانالیزه و محدود می انگارند که از موضع بالا به عمق اجتماع تزریق می گردد و خرد جمعی و گنجینه ی ارزشمند لایه های میانی و درونی فرهنگ جامعه در بستر تاریخ نادیده انگاشته می شود.

بر این اساس بزرگ ترین هدیه ی الهی که همانا اندیشه و انتخاب است مورد ظلم واقع گردیده و طبیعتا از دل این نگرش، اصلاح امور بیرون نخواهد آمد. اما بستر سازی اصطلاحی جامع و نگرشی کاملا دانشگاهی است که معتقد است فرهنگ توسط دست اندرکاران و عموم جامعه و صاحبان اندیشه و در یک بستر تاریخی شکل می گیرد و حاکمیت و ساختارهای آن وظیفه ی ایجاد فضا و بستر مناسب و حمایتی را برعهده دارد. بنابراین معتقدان به فرهنگ سازی باید بدانند که ظهور سعدی و مولانا و فردوسی در ادبیات و شعر و فارابی و ابن سینا ها در عرصه ی فلسفه و حتی شفیعی کدکنی ها و سمندریان ها و مجیدی ها و مهرجویی ها و شجریان ها حاصل فرهنگ سازی نبوده است، بلکه در یک بستر مناسب و هموار زمان اتفاق افتاده است و نوابغ فرهنگ در طول تاریخ تسهیل ساز راه آینده بوده اند.

جهت درک بهتر این موضوع مسئله ی به اصطلاح "ازدواج سفید" مثال روشنی خواهد بود به این معنا که آیا امر ازدواج نیاز به فرهنگ سازی دارد؟ و یا نیاز به بستر سازی؟

یوسف اسکندری