نگاهی به کتابخانه‌های ارتباطات/ تحقیق در کتابخانه جایگاه خود را از دست داده است

کتابخانه اغلب برای خوانندگان کتاب، تداعی‌گر ساعت‌ها جست‌وجو در میان قفسه‌ها و ورق زدن کتاب‌های چاپی است اگرچه این روزها معنی متفاوتی دارد. کتاب‌ها و مقاله‌های الکترونیکی در هر جای دنیا می‌توانند بخش نادیدنی کتابخانه‌های ما باشند و چه بسا تعداد و کیفیت بخشی از این منابع الکترونیک از چاپی‌ها بیشتر و بهتر هم باشد. فیلم‌های خبری و غیرخبری، آموزشی و حتی فایل‌های صوتی سخنرانی‌ها و همایش‌ها هم می‌تواند بخشی از این منابع کتابخانه‌ای محسوب شود. اما کتابخانه‌های دانشگاه‌های ما در زمینه‌ی ارتباطات و علوم مرتبط به آن چه‌قدر به این تعریف جدید نزدیک شده‌اند؟ خدمات آنلاین و نحوه به‌روزرسانی کتابخانه‌ها در چه مرحله‌ای است؟

به گزارش عطنا، وحید عقیلی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی معتقد است: بحث پژوهش و تحقیق در کتابخانه جایگاه خود را در طول سال های گذشته از دست داده است. به عبارتی دانشجو وابستگی اش به کتابخانه و منابع کتابخانه کم شده است و بیشتر مراجعه‌ها برای دانشجویانی است که قصد نوشتن پایان نامه دارند.

تولید ادبیات ارتباطات در ایران قوی نیست

او درباره تنوع و تعدد کتاب در حوزه ارتباطات و روزنامه‌نگاری می‌گوید: خوشبختانه دانشکده تقریباً تمام کتب فارسی اعم از تألیف و ترجمه را دارد. اما با کمال تأسف باید گفت تولید ادبیات ارتباطات در ایران نسبت به جهان قوی نیست و تعداد کتاب‌های فارسی در حوزه ارتباطات آن قدر زیاد نیست که ما توانایی تهیه آن‌ها را نداشته باشیم. ای کاش تعداد کتب در حوزه ارتباطات بیشتر بود.

شیوه به‌روز شدن کتاب‌ها

عضو هیئت علمی دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه درباره چگونگی ورود کتاب‌های جدید به این دانشکده پاسخ می‌دهد: یکی از این راه‌ها خرید سالیانه کتاب در اردیبهشت ماه هر سال است که به مناسبت نمایشگاه کتاب بودجه‌ای به کتابخانه دانشکده اختصاص داده می‌شود. از اسفند ماه از مدیران می‌خواهیم که کتاب‌های جدید را شناسایی کنند و بعد از آن لیست کتاب‌ها را به کتابخانه دانشکده می‌دهیم تا کتاب‌های مورد نیاز را شناسایی کنند. در راه دیگر، از دانشجویان می‌خواهیم اگر کتابی جدید و مورد نیاز دانشکده است، به ما معرفی کنند. راه دیگر بررسی‌هایی است که مدیران در طول سال انجام می‌دهند و کتاب‌های لازم را به ما معرفی می‌کنند و این غیر از کاتالوگ اولیه است.

عقیلی درباره‌ی فاصله چاپ کتاب تا ورود آن به کتابخانه دانشکده می‌گوید: خیلی مشخص نیست که کتاب چه زمانی وارد کتابخانه می‌شود بلکه بستگی دارد ما کی متوجه می‌شویم، کتاب جدید چاپ شده است اما خوشبختانه با ارتباطی که با دانشگاه‌ها و انتشاراتی‌های مختلف داریم و با توجه به این که روابط عمومی ما این مسائل را بررسی می‌کند، سعی کرده‌ایم فاصله چاپ کتاب تا ورود آن به دانشگاه زیاد نباشد.

او در زمینه ارتباط دانشجوها با کارهای جدید کتابخانه پاسخ می‌دهد: دانشجوها یک ارتباط فردی و شغلی، با کتاب‌ها دارند و یک ارتباط سازمانی. ارتباط سازمانی یعنی این که کتابی به عنوان کتاب کلاسی معرفی شود. به عبارتی یا اساتید این کتاب‌ها را به دانشجوها معرفی می‌کنند یا در حین پژوهش مجبور به تهیه آن می‌شوند.

نرم‌افزارهای آموزشی در حوزه‌های تخصصی ارتباطات

عقیلی در زمینه تنوع در منابع کتابخانه‌ای می‌گوید: ما غیر از بخش کتب مکتوب، به منابع مجازی و بانک‌های اطلاعاتی دسترسی داریم که دانشجوها بر حسب نیاز خود به صورت مجازی می‌توانند دانلود یا پرینت بگیرند ولی در زمینه منابع صوتی و تصویری هنوز کاری نکرده‌ایم.

عقیلی ادامه می‌دهد: ما یک مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه راه‌اندازی کرده‌ایم که در ابتدای کار است و جناب دکتر آذری از اساتید ما در حال درست کردن نرم افزارها و سی دی هایی هستند که در حوزه های تخصصی ارتباطات، ارتباطات کلامی، روابط عمومی و بقیه حوزه‌ها دسته‌بندی شده است و در واقع این سی دی ها آموزشی هستند و دانشکده سعی در تهیه بیشتر این منابع دارد تا در اختیار کتابخانه بگذارد.

او در زمینه صوتی کردن منابع کتابخانه می‌گوید: ما در دانشکده حدود هفت دانشجوی نابینا و کم بینا داریم که با توجه به تعداد کم آن ها، ما برنامه‌هایی داریم که این کتاب‌ها برای نابینایان و کم بینایان قابل استفاده شوند ولی متاسفانه کتابخانه در حال حاضر فاقد این ویژگی است.

وضعیت کتاب‌ها و فصلنامه‌های خارجی

عقیلی درباره‌ی وضعیت کتاب‌ها و فصلنامه‌های خارجی کتابخانه‌ی این دانشکده هم پاسخ می‌دهد: متأسفانه ما هنوز در فصلنامه و ژورنال‌های علمی مشترک نیستیم. با توجه به قیمت بالای این منابع، سیاست معاونت پژوهش این است که این کتاب‌ها به صورت آنلاین در دسترس قرار بگیرند.

او درباره وضعیت کتابخانه دانشکده نسبت به سال‌های قبل اظهار می‌کند: ما در طول سه ترم آن قدر کتاب خریداری کردیم که وضعیت الان کتابخانه با سال‌های گذشته قابل مقایسه نیست. با توجه به خرید کتابخانه و همچنین کتاب‌های اهدایی از استادان و سازمان‌ها، تقریباً فکر می‌کنم خودکفا باشیم.

برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب

رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب در دانشکده می‌گوید: با توجه به این که دانشکده ما نوپا است، غیر از چند مورد جلسه نقد و بررسی کتاب، نتوانسته‌ایم جلسات متعددی برگزار کنیم. بنابراین یکی از برنامه‌های ترم‌های آینده و در دستور کار ما، معرفی کتاب و نقد آن است و می‌خواهیم شروع آن را با نقد کتاب‌هایی باشد که اساتید دانشکده تالیف یا ترجمه کرده‌اند.

منبع: شفقنا رسانه