روزنامه نگاری هنوز زیان‌آور است!

روزنامه ایران در مطلبی با اشاره به معضلات حرفه ای روزنامه نگاری در کشورمان آورده است: متأسفانه در عرصه روزنامه‌نگاری ایران شاهدیم وقتی یک نفر اشتباه می‌‌کند، همه تاوان می‌دهند و کل روزنامه تعطیل می‌شود و شمار زیادی از خبرنگاران شغل خود را از دست می‌دهند، در حالی که در کشورهای دیگر اگر کسی در روزنامه اشتباه کند، فقط فرد خاطی مورد تعقیب قرار می‌گیرد.

روزنامه نگاری هنوز زیان‌آور است!

به گزارش عطنا، این مطلب به قلم سعیده احسانی راد می افزاید:‌ قرار گرفتن روزنامه‌نگاری در ردیف مشاغل سخت و زیان‌آور، یک تلخندی دارد؛ اطلاع‌رسانی و نقد جامعه اگرچه مفید و خواستنی و ارزشمند است، اما کسی که در این عرصه قدم می‌گذارد، باید صابون فرسودگی روحی و جسمی را هم به تن بمالد، او اگر خوش شانس باشد می‌تواند با مزایای زیان‌آور بودن! حرفه‌اش، زودتر از خیلی از شاغلان جان خود را بردارد و از این حرفه کنار رود، اما خیلی‌ها چنان از این سخت و زیان‌آور بودن تأثیر می‌پذیرند که دست‌شان از بیمه و مزایای رفاه اجتماعی هم کوتاه است.

نبود ثبات در شغل روزنامه‌نگاری به واسطه توقیف روزنامه‌ها، نبود قوانین حمایتی برای روزنامه‌نگاران، نداشتن انجمن صنفی مشخص برای حمایت از حقوق روزنامه‌نگاران، دستمزدهای اندک و نامتناسب با شأن و منزلت حرفه‌ای روزنامه‌نگاری، آینده مبهم فعالان عرصه مطبوعات و بی بهرگی بسیاری از آنان از خدمات بازنشستگی و بیمه درمانی، از جمله چالش‌هایی است که امنیت را برای حرفه روزنامه‌نگاری و خبرنگاری به حداقل رسانده و روزنامه‌نگاران را با تنگناهای بسیاری رو‌به‌رو کرده است.

اینجاست که تمرکز روزنامه ‌نگار و خبرنگار از حرفه خود برداشته و رسالت کار حرفه‌ای در روزنامه‌نگاری و خبرنگاری قربانی می‌شود. چالش‌‌های معیشت روزنامه‌نگاران عنوان نشستی بود که به تازگی در دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با هدف آگاهی از تجربه‌ها و ارائه راهکارهای بهبود وضعیت معیشتی روزنامه‌نگاران با سخنرانی صاحبنظران این حوزه برگزار شد.

کامبیز نوروزی، حقوقدان و عضو هیأت منصفه دادگاه مطبوعات به عنوان یکی از سخنرانان همایش در گفت‌وگو با «ایران» گفت: در حرفه روزنامه‌نگاری ارتباط خبرنگاران با مدیران رسانه از نظر حقوقی مانند کارفرما و کارگر بوده و تابع قانون کار هستند، اگر اختلافی بین روزنامه‌نگار و کارفرما ایجاد شود طبق قانون کار، مرجع رسیدگی به این اختلاف هیأت تشخیص و حل اختلاف اداره کار است.

روزنامه‌نگار هر ادعایی داشته باشد، ازطریق هیأت تشخیص به خواسته‌اش رسیدگی می‌شود. نوروزی همچنین موضوع حمایت شغلی از صنف روزنامه‌نگاری را مهم دانست و گفت: صنف روزنامه‌نگاری در ایران سال‌های طولانی از حمایت انجمن صنفی برخوردار بود و این انجمن درطول دوره فعالیت خود خدمات زیادی به روزنامه‌نگاران ارائه کرد.

اما در سال 88 دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران با داشتن بیش از 4 هزار عضو پلمب شد و روند ارائه خدمات آن متوقف گردید، بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاری اگرچه از شعارهای روحانی بود، اما بعد از تشکیل دولت آقای روحانی با کمال تأسف وعده راه‌اندازی دوباره انجمن و برداشتن موانع بازگشایی به جایی نرسید و نهادهای متولی با برخی ادعاها که مسلماً علت حقوقی ندارد، مانع بازگشایی و فعالیت مجدد انجمن صنفی روزنامه‌نگاران شد.

کارمند جای روزنامه ‌نگار

محمود مختاریان، مدرس روزنامه‌نگاری که تجربه بیش از 5 دهه کار در نشریه‌های مختلف را دارد درباره مشکلات معیشتی روزنامه‌نگاران گفت: شما در هر جامعه‌ای که کار می‌کنید، نیازمند تشکلی هستید که از فعالیت‌های صنفی حمایت کند. انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران با هر نامی که فعالیت کند مثل انجمن صنفی روزنامه‌نگاران زن یا انجمن صنفی روزنامه‌نگاران مسلمان، به دلیل سرنوشت مشترک اعضای صنف که روزنامه‌نگاران هستند باید مورد حمایت قرار گیرند.

من با فعالیت سیاسی در این انجمن‌ها مخالفم. وقتی حرف از سرنوشت مشترک برای اعضای صنف است، نباید نیازهای صنفی فدای فعالیت‌های سیاسی شود.

مختاریان ریشه مشکلات معیشتی روزنامه‌نگاران را در مسائل مختلفی می‌داند و می‌گوید: ما در عصری زندگی می‌کنیم که حرف از حکومت رسانه‌هاست. مدیران رسانه باید برای تربیت نیروی حرفه‌ای و باسواد اهتمام داشته باشند، اما شاهد هستیم که مدیران روزنامه‌ها برای جذب نیرو سلیقه‌ای عمل می‌کنند و کمتر سابقه و تجربه خبرنگاران را مورد توجه قرار می‌دهند تا روزنامه‌ای مدیرش عوض می‌شود، تعداد بسیاری در روزنامه از کار بیکار می‌شوند.

این مدرس روزنامه‌نگاری می‌افزاید: مختاریان در مورد امنیت شغلی روزنامه‌نگاران می‌گوید: «یک خبرنگار مجبور است به دلیل کمبود درآمد چند جا مشغول کار شود، هر لحظه امکان تعدیل و از دست دادن شغلش وجود دارد. مختاریان یکی دیگر از مشکلاتی که معیشت روزنامه‌نگاران را به خطر می‌اندازد، تعطیلی روزنامه‌ها به دلیل گرانی هزینه‌های چاپ و توزیع مخصوصاً در شهرستان‌ها می‌داند.

وی معتقد است: در همه جای دنیا به مرسوله فرهنگی نگاه فرهنگی دارند و از حمایت دولت برخوردارند به طوری که قیمت کالای فرهنگی به صفر می‌رسد، اما در ایران این نگاه وجود ندارد توزیع روزنامه در شهرستان هزینه‌بر است بنابراین وقتی کاغذ گران می‌شود، بیشترین آسیب را در نشریات استانی شاهدیم.

مختاریان درباره راه‌اندازی مجدد انجمن صنفی هم گفت: اگر قرار است روزنامه‌نگار صنفی داشته باشد باید در جذب اعضا سرسختانه همت کند، یعنی تنها کسانی حق ورود به انجمن را دارند که از مسیر روزنامه‌نگاری زندگی‌شان را اداره کنند، خبرنگار حرفه‌ای بوده و به تمام کار روزنامه مسلط باشند و از همه مهم‌تر مسائل صنفی ارجح به مسائل سیاسی در انجمن باشد.

مشکلات معیشتی، خلاقیت ذهنی را از خبرنگار گرفته

محمد بلوری، روزنامه‌نگار پیشکسوت و از بنیانگذاران حادثه‌نویسی مطبوعات ایران به مقایسه درآمد بین خبرنگاران در گذشته و حال پرداخت و گفت: 40سال پیش حقوق و مزایای شغلی خبرنگار به 15 هزار تومان می‌رسید اما خیال خبرنگار با همین حقوق اندک راحت بود و دغدغه شغلی نداشت آن هم به دلیل امنیت شغلی، اما الان یک خبرنگار با 15سال سابقه در روزنامه قرارداد سه ماهه دارد و حقوقش گاهی اوقات به سختی به یک میلیون و 500 هزار تومان می‌رسد.

کمبود درآمد و نبود امنیت شغلی باعث شده خبرنگاری که سال‌ها در روزنامه تجربه کسب کرده آن را رها کند و به دنبال کار دیگری برود، نتیجه‌اش اتفاقی است که ما در مطبوعات شاهد آن هستیم؛ خبرنگاری که تحصیلات و تجربه روزنامه‌نگاری ندارد، جای خبرنگار باسواد و با تجربه را گرفته است. بلوری این سؤال را مطرح می‌کند که چرا مردم تمایلی به خواندن روزنامه ندارند؟

جوابش روشن است، من یادم می‌آید سال 1336 وقتی وارد حرفه روزنامه‌نگاری شدم، تا چند ماه فقط کارهای دم دستی یک خبرنگار را انجام می‌دادم، دو ماه طول کشید تا بالاخره خبرم در روزنامه کار شود. اما الان خبرنگار تازه‌کار که قبلاً سابقه کار مطبوعات ندارد، زیر دست یک دبیر و سردبیر بی تجربه اولین مطلبش براحتی چاپ می‌شود مطلبی که سطحی است و ناپخته و جوابگوی ذائقه مخاطب نیست.

بلوری همه این عوامل را تهدیدکننده امنیت شغلی روزنامه‌نگار دانسته و می‌گوید: وقتی مردم روزنامه نخوانند برای کسب اخبار به شبکه‌های اجتماعی روی می‌آورند، کمبود درآمد و نبود آزادی بیان انگیزه کار را از خبرنگار سلب می‌کند. بلوری به روزنامه‌ای که در گذشته در آن کار کرده اشاره می‌کند که 60 نیروی خبرنگار داشته و همه خبرنگارها صبح‌ها به دنبال خبر بودند و خبرنگاری در تحریریه نبود تا عصر، 90 درصد مطالب تولیدی بود. اما الان نمی‌شود خبرنگار را از کامپیوترش جدا کرد و خبرنگارها به جای اینکه به دنبال سوژه تولیدی باشند، اخبار را از سایت‌ها دنبال می‌کنند و کمتر به دنبال سوژه و تولید محتوا هستند.