حداد عادل: برگزاری این همایش نشان از پیشگامی دانشگاه علامه در طرح تحول علوم انسانی دارد

همایش علوم انسانی قرآن بنیان» با حضور دکتر غلامعلی حداد عادل، مشاور مقام معظم رهبری و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر محمد روشن، معاون وزیر علوم تحقیقات و فناوری، دکتر حمیدرضا بصیری، دبیر این همایش، استادان و دانشجویان در دانشکده الهیات و معارف اسلامی آغاز به کارکرد.

حدادعادل: اگر موفق به تحول در علوم انسانی نشویم در تحقق اهداف انقلاب اسلامی موفق نبوده‌ایم

به گزارش عطنا به نقل از روابط عمومی دانشگاه، در ابتدای این همایش دکتر غلامعلی حداد عادل عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در سخنانی با تشکر از برگزارکنندگان این همایش اظهار داشت: برگزاری این همایش را منطقی، شایسته و بایسته می‌دانم و از این حیث که تحول علوم انسانی یک وظیفه مهم در کشور است؛ این موضوع به‌اندازه‌ای اهمیت دارد که اگر موفق به تحول در علوم انسانی نشویم در تحقق اهداف انقلاب اسلامی موفق نبوده‌ایم.

وی تصریح کرد: به این گفته از بن دندان اعتقاد دارم و بر این باورم که جای این‌گونه بحث‌ها در دانشگاه و حوزه است.

دکتر حداد عادل با اشاره به برگزاری این همایش در دانشگاهی که مزین به نام علامه طباطبائی است، بیان داشت: برگزاری این همایش در دانشگاه تخصصی علوم انسانی که مزین به نام علامه طباطبائی فیلسوف معاصر که اکثر آثار و تألیفاتش در مباحث قرآن است، بسیار مغتنم و بجا است.

وی با اشاره به‌ضرورت حضور قرآن در همه ابعاد زندگی انسان مسلمان، اظهار داشت: قرآن شناسنامه امت اسلامی و سند هویت ماست.

وی تصریح کرد: قرآن جهان‌بینی‌ها و نقشه راه ما را در نظر و عمل مشخص می‌کند و بر این اساس سراسر زندگی ما باید قرآنی و علوم به‌ویژه علوم انسانی نیز به‌تبع آن باید قرآنی باشد،

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از دانشجویان دانشکده الهیات و معارف اسلامی دعوت کرد تا قرآن را در زندگی روزمره خود وارد کنند و با تدبر، سعی در پاسخ به این سؤال از رهگذر قرآن باشند که انسان قرآنی چگونه انسانی است؟

وی تصریح کرد: باید پاسخ به این سؤال را در سه مرحله سرشت انسان (قبل از تولد)، سرگذشت انسان (انسان در دنیا) و سرنوشت انسان (انسان بعد از دنیا) بیابید.

وی در ادامه افزود: در علوم انسانی غربی، راجع به مرحله اول و سوم تأکید و عنایتی نشده است و فکر می‌کنم لوازم منطقی این وظیفه در وهله اول، شناخت درست و دقیق معانی علوم انسانی غربی و در وهله بعدی شناخت و نقد بنای علوم انسانی غربی و تلاش برای ایجاد علوم انسانی قرآن بنیان است.

سلیمی:‌ هدایتی که قرآن دارد هدایت مبتنی برکنار گذاشتن مطلق نیست

در ادامه دکتر سلیمی در سخنانی برگزاری چنین همایش‌هایی را جدای از تأثیرات مثبت بر فضای اندیشه و نظر جوامع دانشگاهی، پاسخی به یکی از شبهات مطرح‌شده در برخی از محافل عنوان کرد.

وی اظهار داشت: زمانی که این شبهه افکنده می‌شود که فضای فکری در دانشگاه‌های کشور، دین‌گریز است، برگزاری این همایش و حضور بسیاری از استادان حوزه‌های مختلف دانشگاه در آن و ارائه اندیشه‌های نو از سوی آنان نشان‌دهنده این است که فضای دانشگاهی ما با مبانی دینی و قرآن شناختی و فضای فهم دینی از علوم انسانی و اجتماعی آمیخته است، بلکه با شرایطی را فراهم نماییم تا این اندیشه‌ها به بار نشسته و امکان بحث و بررسی را فراهم نماییم.

وی در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر ضرورت پرهیز از افراط‌وتفریط در توجه به مباحث قرآنی در زندگی روزمره اظهار داشت: وقتی از علوم انسانی قرآن بنیان صحبت می‌کنیم، مراد ما صرفاً نفی نیست، بلکه بیشتر ایجاب است.

وی افزود: برخی تلاش می‌کنند با تدبر در قرآن به‌نوعی انسان را بی‌نیاز از گونه‌های دیگر اندیشه‌های اجتماعی اعلام کنند ولی اندیشیدن در قرآن به معنای رها کردن انواع دیگر اندیشه‌ها نیست.

وی اضافه کرد: روش تحقیق مناسب به معنای دور ریختن گونه‌های دیگر روش تحقیق نیست ولی متأسفانه در این خصوص دچار افراط‌وتفریط هستیم.

دکتر سلیمی اضافه کرد: این افراط‌وتفریط باروح مفاهیم مندرج در قرآن سازگار نیست و هدایتی که قرآن دارد هدایت مبتنی برکنار گذاشتن مطلق نیست.

وی تصریح کرد: فهم قرآنی از مسائل اجتماعی باید ما را از افراط‌وتفریط کنار بگذارد و برداشت من این است که علوم قرآنی و دانش‌های قرآن بنیان انسان را قوام‌یافته‌تر و با مشرب وسیع‌تر به حوزه‌های مختلف علوم انسانی وارد می‌کند.

وی تأکید کرد: بخش عمده‌ای از رهنمون‌های قرآنی در مباحث علوم انسانی از جنس فرا نظریه است. ما نباید مباحث مطرح‌شده در قرآن را در قیاس با اندیشه‌های لیبرالیسم، نئولیبرالیسم، مارکسیسم قرار دهیم چراکه این قیاس، فروکاستن مباحث قرآنی است.

رئیس دانشگاه سپس به تبیین فرا نظریه پرداخت و بیان داشت: مباحثی که در قرآن در حوزه علوم انسانی مطرح می‌شود، بخش عمده‌ای از آن از جنس فرا نظریه است. چون بسیاری از نظریه‌ها با صدق و کذب تجربی قابل رد و اثبات هستند، اما مباحث قرآنی فراتر از این هستند. فرا نظریه به حوزه معرفت‌شناسی می‌پردازد.

دکتر سلیمی با طرح این سؤال که آیا اصلاً معرفت برای انسان قابل تحقق است؟ آیا عقل انسان امکان شناخت دارد؟ بیان کرد: نگاه قرآنی به وجود واقعیت در خارج از ذهن انسان قائل است در هیچ‌کدام از کتب دینی به‌اندازه قرآن کریم به عقل و تعقل تأکید نشده است.

وی افزود: حتی اشاراتی داریم که نشان می‌دهد ادراک‌های مبتنی بر ابزارهای حسی بی‌اعتبار نیستند. اینکه مکرر در قرآن دعوت می‌شویم به کنکاش در زمین و جستجو، عاقبت افراد و گونه‌های مختلف کنش‌های انسان نشان‌دهنده این است که حتی در مسائل اجتماعی می‌شود از ابزار حسی و تجربی استفاده کرد.

رئیس دانشگاه اظهار کرد: انسان‌شناسی منبعث از قرآن ما را در فهم علوم انسانی کمک می‌کند. انسان موجودی چندوجهی از منظر قرآن است نه مادی محض و نه روحانی محض است. در علوم انسانی قرآن بنیان نمی‌توانیم انسان را موجودی تک‌بعدی تلقی کنیم. نگاه قرآن به تحولات اجتماعی و به انسان نگاه تکامل گرایانه است. موعودگرایی با تکامل‌گرایی انسان هم سن است.

دکتر سلیمی در پایان ضمن تقدیر از برگزارکنندگان این همایش خاطرنشان کرد: توصیه می‌کنم این همایش در سال‌های آتی در عرصه بین‌الملل و با حضور متفکران و اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان برگزار شود تا از این طریق سخن خود را به گوش آنان برسانیم و از این رهگذر بتوانیم دریچه‌های جهانی را به روی اندیشه‌های برآمده از تفکرات قرآنی بگشاییم.

لازم به ذکر است این همایش از 27 الی 28 اردیبهشت با برپایی نشست‌های تخصصی و ارائه مقالات مختلف مرتبط با محورهای همایش در محل دانشکده الهیات و معارف اسلامی در حال برگزاری است.