روابط عمومی؛ ازحلال مشکلات تا تبلیغاتچی

به گزارش عطنا به نقل از آرمان، با وجود این، نحوه فعالیت و حتی تعریف نهاد روابط عمومی در ایران با تعریف جهانی آن متفاوت است و از این حیث باید گفت نهاد روابط عمومی در ایران نتوانسته مانند کشورهای توسعه‌یافته به جایگاه واقعی خود دست یابد.

در ايران ده‌ها سال است که روابط عمومي با عناوين مختلفي در سازمان‌ها و ادارات عموما دولتي وجود داشته و موسسات خصوصي کوچک و بزرگ نيز در ۳۰ سال اخير به اهميت داشتن واحدي به نام روابط عمومي در سيستم خود پي برده‌اند، اما هنوز هم ابهامات اساسي از جمله اينکه روابط عمومي چيست؟ براي چه به وجود مي‌آيد؟ وظايف و حدود اختيار کارگزار و مدير روابط عمومي در چه حدي است؟ و... در بسياري از سازمان‌ها وجود داشته و پاسخ قانع‌کننده‌اي براي آن وجود ندارد.

روابط عمومی۷۰ میلیون کاربری

اگر روابط عمومی در سازمانی وجود نداشته باشد کلیه ارتباطات این نهاد با دنیای پیرامونی قطع می‌شود و این تعریفی است که در دنیا از این نهاد مهم و موثر ارائه می‌دهند، اما در ایران روابط عمومی‌ها به بخشی از سازمان‌ها تبدیل شده‌اند که تنها وظیفه‌شان تشریفات و برگزاری مراسم است و از نهادی تخصصی به غیرتخصصی تبدیل شده‌اند. کارشناسی‌شده‌ترین و تخصصی‌ترین مسائل سازمان باید در روابط عمومی آن وجود داشته باشد و فقط این نهاد اجازه بازنشر و طرح مسائل درونی سازمان را دارد، اما در ایران این روابط عمومی‌ها نیستند که اخبار داخلی و اظهارات مهم رئیس یا متصدی دستگاه خود را منتقل می‌کنند، بلکه هر مدیر و مسئولی خودش بر اساس سلیقه و عادت با رسانه‌ها ارتباط برقرار کرده و اخبار را منتقل می‌کند. مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد فعالیت‌های روابط عمومی در این وزارتخانه به «آرمان» می‌گوید: نهاد روابط عمومی در وزارت ارتباطات با نهادهای روابط عمومی سایر وزارتخانه‌های کشور و دستگاه‌های دیگر یک تفاوت اساسی دارد. محمدرضا فرنقی‌زاد تصریح می‌کند: در حالی که نهاد روابط عمومی در همه دستگاه‌ها وظیفه اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به افکار عمومی را بر عهده دارد، روابط عمومی وزارت ارتباطات مسئولیت باز‌تعریف نقش روابط عمومی در کشور را نیز عهده‌دار است. او می‌افزاید: روابط عمومی وزارت ارتباطات در حال حاضر در بحث روابط عمومی تحولی ایجاد کرده و اگر امروز عباراتی نظیر روابط عمومی الکترونیک یا روابط عمومی نوع دو در کشور مطرح شده به دلیل فعالیت روابط عمومی وزارت ارتباطات بوده است. فرنقی‌زاد می‌گوید: چیزی حدود ۷۰ میلیون کاربر تلفن همراه در کشور وجود دارد و به همین دلیل می‌توان گفت همه مردم ایران به نوعی با وزارت ارتباطات در ارتباط هستند.

بلاتکلیفی مجازی روابط عمومی‌ها

راه یافتن اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به کشور‌ها تعریف خیلی چیزها را در دنیا عوض کرد، اما در کشور ما هنوز هم اینترنت به صورت درست و اصولی در مشاغل مختلف مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و در کنار این مساله ممنوعیت یا بلاتکلیفی که در استفاده یا عدم استفاده از اینترنت و فضای مجازی در کشور وجود دارد دامن روابط عمومی‌ها را هم گرفته است. روابط عمومی‌ها در ایران هنوز نمی‌دانند باید با دنیای مجازی و شبکه‌های اجتماعی چه برخوردی داشته باشند، در حالی که استفاده از اینترنت و راه یافتن فضای مجازی به کسب و کار در سراسر دنیا سبب شده رشته‌ای تحت عنوان روابط عمومی الکترونیک تاسیس شود. مدیر سابق روابط عمومی وزارت ورزش و جوانان و کارشناس ارشد روابط عمومی در مورد استفاده از اینترنت در روابط عمومی‌ها به «آرمان» می‌گوید: از سال ۲۰۱۰ میلادی در سراسر دنیا سایت‌ها از حالت تکست و تصویر به ویدئو تبدیل شدند، اما در ایران هنوز این اتفاق نیفتاده است. محمدرضا جمشیدیان می‌افزاید: پهنای باند و سرعت اینترنت در ایران به دستگاه‌های مختلف این امکان را نمی‌دهد که از طریق سایت‌های خود با مردم در ارتباط بوده و اخبار را به آنها انتقال دهند، در حالی که هر ویدئو این امکان را دارد که در دقیقه حدود یک میلیون کلمه را منتقل کند و با تصویر یا متن چنین امکانی وجود ندارد. جمشیدیان با بیان اینکه به هیچ وجه همگام با تکنولوژی و روش‌های روز ارتباطی دنیا نیستیم، می‌افزاید: روابط عمومی الکترونیک در سایت سازمان‌ها خلاصه شده است، اما در ایران سرعت اینترنت این اجازه را به دستگاه‌ها نمی‌دهد که بتوانند تعاملات خود با دنیای بیرون را گسترش دهند.

مانعی برای ارتباط با مدیریت

در تعاریف اولیه روابط عمومی بر ارتباط متقابل روابط عمومی دستگاه‌ها با مردم تاکید می‌شود، اما این ارتباط در ایران شکل ظاهری داشته و واقعی نیست. به عبارت دیگر در کنار اینکه در ایران این روابط عمومی‌ها نیستند که اخبار دستگاه خود را به مردم می‌رسانند، مردم هم در بیشتر موارد در مراجعه به یک دستگاه و نهاد خاص و بخش روابط عمومی آن نمی‌توانند پاسخ درستی گرفته و مشکل خود را برطرف کنند. محمودی مرد ۶۲ ساله‌ای که برای مشکل بازنشستگی خود به گفته خودش بالای ۵۴ بار به روابط عمومی یکی از وزارتخانه‌ها رجوع کرده در مورد نقش روابط عمومی‌ها می‌گوید: تا به حال در ایران و در دولت‌های مختلف به یاد ندارم برای کاری به اداره‌ای مراجعه کرده و آنجا درست و بدون معطلی کارم انجام شده باشد. من برای دریافت یک گواهی ساده بازنشستگی بالای ۵۰ بار و چیزی نزدیک به سه سال به روابط عمومی وزارت کار مراجعه می‌کردم و در نهایت بعد از سال‌ها دوندگی، کاری که کمتر از ربع ساعت وقت لازم داشت انجام شد. محمودی معتقد است بخش روابط عمومی در دستگاه‌ها به مانعی برای ارتباط با مدیریت تبدیل شده است نه واسط. محمودی معتقد است اگر برای گرفتن نامه همان روز اول وزیر را می‌دیدم کارم همان جا انجام می‌شد و این همه دوندگی لازم نبود. جمشیدیان در این زمینه می‌گوید: روابط عمومی در دنیا حلقه واسط مردم و مخاطبان است، البته در صورتی که مردم بتوانند جواب درستی از روابط عمومی گرفته و به محض مراجعه یا تماس با روابط عمومی یک دستگاه مشکلشان برطرف شود. این کارشناس روابط عمومی می‌گوید: مردم این روزها هنگام رجوع به روابط عمومی‌های دستگاه‌های مختلف نمی‌توانند پاسخ درستی دریافت کرده و مشکلشان برطرف شود، زیرا روابط عمومی‌ها در ایران نقش و ماهیت اصلی خود را گم کرده‌اند. جمشیدیان با اشاره به اینکه اصلی‌ترین وظیفه روابط عمومی‌ها رساندن خواست مردم به گوش مسئولان و برعکس است، می‌گوید: مشکلات و درخواست‌های مردم به صورت سازمان‌یافته و دقیق باید به گوش مدیران برسد، اما در عمل در حیطه وظایف روابط عمومی‌ها در ایران ما شاهد این مساله هستیم که مشکلات مردم لابه‌لای درخواست‌ها و نامه‌های مختلف گم می‌شود و نه مدیر سازمان بلکه همان بخش روابط عمومی هم به این درخواست توجهی نمی‌کند، در حالی که در کشورهای دیگر این اصلی‌ترین وظیفه این نهاد است.

بی‌طرفی روابط عمومی

در نهایت نکته‌ای که در مورد رسالت روابط عمومی‌ها و نقش آنها در ایران باید متذکر شویم بی‌طرفی روابط عمومی‌هاست. نباید روابط عمومی به ابزاری برای تبلیغ دستگاه خود و سرپوش گذاشتن بر نقاط ضعف و قوت آن تبدیل شود، بلکه باید همچون آینه‌ای گویای اسرار به نفع مردم و برای مردم واقعیت‌ها را بازگو کند. با وجود این، در کشور ما اغلب شاهد این هستیم که روابط عمومی کاملا همسو با سازمان و در راستای اهداف آن حرکت می‌کند و جانبداری که در همه کشورها روابط عمومی‌ها از مردم و در راستای اهداف آنها دارند در کشور ما برعکس بوده و این جانبداری به نفع سازمان خود است. جمشیدیان در این زمینه می‌گوید: مدیران سازمان‌ها در ایران عموما از روابط عمومی خود انتظار دارند تا جای ممکن خود یا دستگاه آنها را پررنگ کرده و تبلیغ کند، طوری که برجسته‌سازی نقش مدیر و عملکرد او اصلی‌ترین وظیفه روابط عمومی‌های کشور ما در حال حاضر است در حالی که این با رسالت روابط عمومی و نقش واقعی آن مغایر است. روابط عمومی‌ها نباید فقط به تبلیغ دستگاه خود و برجسته کردن نقاط مثبت آن پرداخته و سعی کنند نقاط منفی را بپوشانند، بلکه روابط عمومی‌ها چون در حقیقت روزنامه‌نگارانی هستند که در سازمان‌های مختلف کار می‌کنند باید وظیفه روشنگری و بیان حقایق را بر منافع فردی ترجیح دهند. جمشیدیان می‌گوید: کیفیت و ماهیت روابط عمومی در دنیا با آن چیزی که در کشور ماست، متفاوت است. در ایران در بسیاری موارد کار روابط عمومی تا حد تبلیغات پایین آمده و جنبه تشریفات به خودش گرفته است. مدیر روابط عمومی باید وجدانش بیدار باشد و مردم را مقدم بر خود و سازمانی که در آن کار می‌کند بداند.

آرمان - صبا حسینی