فضای مجازی نسبت مخاطب و شعر را آشفته کرده است

عبدالجبار کاکایی می‌گوید: در سال 94 بیش از سال‌های گذشته غلبه فضای مجازی را داشتیم. کتاب شاعری که مدل عکاسی شده بلافاصله بعد از چاپ، فروش می‌رود؛ در واقع فضای مجازی، اوضاعِ نسبتِ مخاطب با شعر را آشفته کرده است.

به گزارش عطنا و به نقل از ایسنا، این شاعر درباره وضعیت ادبیات در سال 94 گفت: ارزیابی یک‌ساله ادبیات در تمام حوزه‌ها به علت آن‌که باید دقیق و مستند باشد، کار سختی است. اما در شعر جریان عمومی خلاقیت به چشم می‌خورد که در ادامه باعث شکوفایی و رشد می‌شود.

او با بیان این‌که «من در دهه گذشته تا این حد خوش‌بین نبودم» اظهار کرد: نه خیلی محسوس، اما توجه عمومی به کتاب‌های شعر بیشتر شده است. در حال حاضر کتاب‌های شعر به چاپ‌های چندم می‌رسند و همین موضوع مرا امیدوار می‌کند.

این ترانه‌سرا درباره وضعیت غزل و شعر بی‌وزن در سال 94، گفت: اکنون شاهد شکوفایی غزل نو هستیم. در زمینه شعر بی‌وزن هم تلاش برای یافتن یک زبان بومی، که اسیر زبان ترجمه و زبان‌های کهن نشده باشد انجام گرفته است؛ زبانی که حداقل آرایش وزنی از عروض قدیم دارد اما در عین حال خیلی به عروض مقید نیست.

او همچنین ادامه داد: سال به سال بیشتر قطعات چشم‌گیر‌تر، گوش‌نوازتر و به یادماندنی‌تر می‌شنویم. به طور کلی نگاه مثبتی دارم، ولی جای خالی شعر اجتماعی متأثرکننده است. علت این اتفاق به خاطر فضای بسته است. شعر مربوط به معضلات و مشکلات زندگی و متعهد به سرنوشت مردم، خیلی کم‌رمق و غیرمحسوس است.

کاکایی با ابراز خرسندی از ارتباط نزدیک بیش از پیش شاعرها با مخاطبان غیرشاعر، بیان کرد: ارتباط بین شاعر و مخاطبانش زیاد شده است و امسال بیش از سال‌های گذشته غلبه فضای مجازی را داشتیم، یعنی جهت‌دهی عمومی در حوزه مجازی انجام می‌شود. به قول معروف، فالوئرها تعیین‌کننده‌ی جهت توجه عمومی هستند.

او در ادامه اظهار کرد: برخی مخاطبان برای تهیه برخی کتاب‌ها شیشه کتاب‌فروشی‌ها را شکستند، اما باید در نظر داشت فضای مجازی خیلی نشانه درستی به مخاطب نمی‌دهد؛ زیرا در آن آثار گنج‌هایی که باید، وجود ندارد و صرفا به خاطر شیوه‌های نوین در استفاده از فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته‌اند.

این شاعر ادامه داد: به عنوان نمونه شاعری خودش را مدل عکاسی کرده است. کتاب او چون مدل عکاسی شده است بلافاصله بعد از چاپ، فروش می‌رود. فضای مجازی، اوضاعِ نسبتِ مخاطب با شعر را آشفته کرده است؛ وگرنه شعر، جست‌و‌جوگر مخاطب و مخاطب هم جست‌وجوگر شاعر است. در این بین اتفاقاتی رخ می‌دهد که شایسته تحسین و تقبیح است. حسن آن نزدیک شدن شعر به مردم است. قبحش نیز این است که اهرم‌هایی غیر ادبی و علمی و بیرون از شعر، شاعر را به جمعیت‌ها تحمیل می‌کند.

این ترانه‌سرا با بیان این‌که «مجموعه‌های شعر از نظر کمی رو به تزاید است»، گفت: هر کسی که صفحه مجازی دارد اشعارش را در آن منتشر می‌کند و بعد همان شعرهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی را به کتاب تبدیل می‌کند. شعرها بیش از اینکه به کتاب بیایند در فضاهای مجازی پخش و پراکنده می‌شوند. این اشعار اشعاری نیستند که از نگاه دور مانده باشند. اما از دیگر سو عدالت عمومی در انتشار شعر پررنگ شد و فرق بین شهرستانی و تهرانی که زمانی موضوع مورد بحث بود، از بین رفته است.

کاکایی در معرفی فهرست کتاب‌های پیشنهادی خود برای مطالعه به کتاب «تاریخ ایران مدرن» نوشته یرواند آبراهامیان با ترجمه محمدابراهیم فتاحی و کتاب «رستاخیز کلمات: درس‌گفتارهایی درباره نظریه ادبی صورت‌گرایان روس» نوشته محمدرضا شفیعی کدکنی اشاره کرد.