جای آموزش غیرت کجاست/ رفاه و امنیت؛ شاخصه جامعه متدین در نگاه قرآن

عطنا - غیرت دینی به این معناست که انسان مسلمان اهمیت خاصی نسبت به کیان اسلام، خانواده و آنچه بدان مربوط می‌شود، داشته باشد و با تمام توان در اثبات و اجرای آن بکوشد و از کوچکترین خدشه و تعرضی نسبت به آن جلوگیری کند. بر این اساس، جهاد، دفاع از خانواده، امر به معروف و نهی از منکر، سفارش به حق‌ و صبر، تعلیم و تعلم و... می‌تواند در راستای غیرت دینی قرار گیرد. امروزه افراط و تفریط‌های بسیاری در معنای غیرت ناموسی لحاظ شده که با معنای اصیل و اسلامی این لفظ متفاوت است. البته این غیرت تنها برای دین‌داران نیست و انسانیت هر انسانی به اصل این غیرت حکم می‌کند.

محمد زاهدی‌اصل، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، در رابطه با مسئله مفهوم غیرت دینی و ناموس‌پرستی در جامعه به موضوع برداشت‌های نادرست از این مفاهیم در کشور پرداخت و اظهار کرد: برخی مفاهیم مانند تعصب و غیرت مانند چاقوی دولبه است، یعنی هم می‌تواند اسباب دردسر و مشکل‌آفرین باشد و هم می‌تواند موجب تحرک جامعه و اتفاقات خوب شود.

وی افزود: مهم این است که ما چگونه این مفاهیم را تعبیر و تفسیر کنیم و از آن چه استفاده‌ای داشته باشیم. شاید بتوان این موضوع را به چاقویی با عنوان تعصب و غیرت تشبیه کرد، یعنی چنانچه این چاقو را در اختیار افراد کم‌ظرفیت و با آستانه تحمل پایین قرار دهیم، ممکن است از آن استفاده نابجا کرده و به مردم جامعه آسیب برسانند. در نقطه مقابل نیز چنانچه این چاقو را در اختیار افراد عاقل، آگاه و باظرفیت که با مفاهیم غیرت ملی و تعصب نسبت به وطن و خانواده آشنا هستند، قرار دهیم، این وسیله کارگشا و گره‌گشا خواهد بود.

زاهدی‌اصل با بیان اینکه این مسئله هم در سطح خرد و هم در سطح کلان مطرح می‌شود، بیان کرد‌: اتفاقاتی که اخیراً در بطن جامعه رخ می‌دهد، حاکی از آن است که ما فقط ابعاد منفی واژه‌هایی همچون غیرت دینی و تعصب صحیح که می‌تواند بسیار ارزنده، گره‌گشا و مفید باشد را در نظر گرفته و مفاهیم اصلی این واژه‌ها را کج فهمیده‌ایم و از این مفاهیم به دلیل ناآگاهی، شیوه تربیتی و تأثیر گرفتن از برخی سنت‌های غلط در جامعه استفاده ناصواب کرده و بعضا دست به اقدامات و رفتاری در جامعه می‌زنیم که رفتار انسان عاقل، فهمیده و هوشمند نبوده و بازتاب بسیار بدی در داخل و خارج از کشور دارد.

وقت آموزش در کودکیست

استاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به دلایل وقوع اتفاقات تلخی همچون حادثه اهواز و دیگر رفتارهای ناهنجاری که در جامعه رخ می‌دهد، تصریح کرد: یکی از سؤالاتی که در این زمینه مطرح می‌شود، این است که چرا تاکنون اقدامی در رابطه با پیشگیری از این اتفاقات انجام نشده است؟ یکی از راهکارهای پیشگیری از این رویدادها و معضلات اجتماعی موضوع آموزش است که در این راستا باید شرایطی فراهم شود تا مسائل و نکات اخلاقی و رفتاری در دروس آموزشی فرزندان جامعه از همان دوران ابتدایی گنجانده شود.

وی اظهار کرد: با توجه به این مسئله، یک ایراد کلی به سیستم آموزشی کشور از دوران ابتدایی تا آموزش عالی وارد است که متأسفانه این سیستم فرزندان جامعه را برای یکی زندگی متعارف توأم با مهارت آماده نمی‌کند. سیستم آموزشی کشورهای توسعه یافته دنیا به گونه‌ای است که فرزندان را از دوران کودکی و ابتدایی آماده مسئولیت‌پذیری اجتماعی، حراست از جامعه، وظیفه‌شناسی، مدارا و صبوری در برابر یکدیگر می‌کند.

زاهدی‌اصل ادامه داد:‌ متأسفانه امروز هیچ درس و مطلبی تحت عنوان مهارت‌های زندگی در میان دروس آموزشی دانش‌آموزان وجود ندارد. البته چند سالی است که برخی از دغدغه‌مندان جامعه نسبت به این امر واکنش نشان داده و از مسئولان درخواست کرده‌اند تا مبحث مهارت‌های زندگی در میان دروس و مواد آموزشی دانش‌آموزان قرار گیرد.

استاد تمام دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با بیان اینکه تربیت انسان‌های بااخلاق و دارای مهارت‌های زندگی باعث ایجاد جامعه‌ای توأم با امنیت خواهد شد، افزود: قرآن کریم جامعه سالم و متدین را دارای رفاه، امنیت و آرامش معرفی می‌کند. آیات نورانی قرآن کریم به قدری زیبا دو مفهوم امنیت و رفاه را به یکدیگر گره می‌زند که گویی یکدیگر را بازتولید می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه احساس امنیت از خود امنیت مهمتر است، بیان کرد: برای اینکه جامعه از لحاظ مختلف در رفاه بوده و دارای امنیت باشد، باید به موضوع آموزش مهارت‌های زندگی و اخلاق در میان دانش‌آموزان و فرزندان از دوران ابتدایی به صورت جدی پرداخته شود و سیستم آموزشی کشور و خانواده‌ها در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند.

زاهدی‌اصل ادامه داد: تعصب به معنای این نیست که چنانچه عضوی از خانواده خطایی کرد، دیگر اعضای خانواده با چاقو و دشنه به دنبال آن بیفتند. تعصب حقیقی و صحیح باید در خانواده نهادینه شود و سیستم آموزشی کشور نیز تدابیری اتخاذ کند که فرزندان جامعه از همان دوران کودکی به درستی این مفاهیم را فهمیده و با مصادیق عینی آن را درک کنند. منظور از انسان متعصب حقیقی، انسان دگم و خشن نیست بلکه انسانی است که مفهوم حقیقی غیرت و تعصب را به خوبی فهمیده و آن را از آموزه‌های دینی اخذ کرده باشد.

بعد از ۴ دهه الگو هستیم؟

استاد تمام دانشگاه علامه طباطبایی(ره) گفت: واژه‌هایی همچون غیرت و تعصب نباید انسان را در موقعیتی قرار دهد که تحت تأثیر احساسات گذری و آنی، رفتاری از خود بروز دهد که موجبات ایجاد یک فاجعه و معضل اجتماعی را فراهم کند. امروز پس از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی جامعه ما باید الگوی دیگر جوامع باشد و چنین رفتارهایی از آن سر نزند. این سؤال مطرح می‌شود که آیا واقعا توانسته‌ایم تا باورها و رفتارهای صحیح را در میان جامعه نهادینه کنیم یا خیر؟ متأسفانه امروز شاهد برخی از رفتارهای ناصحیح و غلط در جامعه هستیم که به هیچ وجه نمونه آن در سیره ائمه معصومین(ع) و بزرگان وجود ندارد.

وی اظهار کرد: در جریان حادثه‌ای که در اهواز رخ داد، بسیاری از افرادی که در صحنه بودند، فقط نظاره‌گر بودند که این مسئله نیز یکی از معضلات و مشکلات امروز جامعه ماست؛ چراکه شاهدان این ماجرا باید نسبت به مقوله امر به معروف و نهی از منکر حساسیت به خرج می‌دادند و به جای اینکه به تماشای ماجرا بپردازند، فرد خاطی را تحویل پلیس می‌دادند. مردمی که نسبت به این‌گونه اتفاقات احساس مسئولیت نکرده و بی‌تفاوت باشند، دچار مشکلات و معضلات اجتماعی خواهند شد.

جای خالی آموزش مهارت‌های زندگی 

زاهدی‌اصل بیان کرد: این مشکلات همگی دردهای جامعه ماست که به سیستم و فرآیند اجتماعی شدن و تربیتی در سطوح مختلف از ابتدایی‌ترین سطح آموزش تا آموزش عالی بازمی‌گردد. متأسفانه جامعه ما از این مسئله غفلت کرده و باید به آموزش مهارت‌های زندگی به فرزندان از دوران پایه تحصیلی یعنی دبستان تا دوره آموزش عالی بپردازد.

استاد تمام دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تصریح کرد: مسائلی همچون حادثه اهواز و دیگر اتفاقات مشابه آن، تصویر خشنی از جامعه ما در دنیا نشان می‌دهد. امروز هر اتفاقی که رخ می‌دهد، در عرض چند لحظه و از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در جهان منتشر می‌شود، بنابراین، باید مراقبت کنیم تا چهره خشنی از جامعه ما در جهان معرفی نشود و رفتاری از خود نشان دهیم که شایسته نام ایران باشد.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام