برقراری عدالت اجتماعی مهمترین اولویت اجتماعی دولت است/ رسیدگی به مشکلات اجتماعی، امید را در جامعه بالا می‌برد

عطنا - یک استاد دانشگاه برقراری عدالت اجتماعی را در حل مشکلات جامعه قابل اهمیت می‌داند و معتقد است: «ما در سال‌های اخیر شاهد شکاف طبقاتی بسیار عمیقی بین گروه‌های مختلف جمعیتی در ایران بودیم که متاثر از شرایط اقتصادی و اجتماعی موجود در جامعه است. ما زمانی با مساله کاهش عدالت اجتماعی روبه‌رو بودیم اما در حال حاضر باید بگوییم که با فقدان عدالت اجتماعی مواجه هستیم.»
 
نزدیک به دو ماه از روی کار آمدن دولت جدید می گذرد و تحلیل های مختلفی درباره اولویت های دولت در رسیدگی به مشکلات جامعه مطرح شده است. اگر چه ام المشکلات ایران در حال حاضر اقتصاد و نرخ بالای تورم است، اما نمی توان از مشکلات اجتماعی همچون بی اعتمادی، کاهش امید، اعتیاد، بزهکاری، خشونت اجتماعی و ... غافل شد؛ چنانکه به باور برخی از کارشناسان، بسیاری از مشکلات کشور ریشه اجتماعی دارند. سوالی که مطرح می شود این است که از میان انبوه مشکلات اجتماعی کدام موارد باید در اولویت حل و فصل توسط دولت قرار بگیرند؟
 
در این باره دکتر حمیده عادلیان راسی استادیار مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا گفت: «مهمترین اولویت اجتماعی دولت جدید برقراری عدالت اجتماعی است. ما در سال‌های اخیر شاهد شکاف طبقاتی بسیار عمیقی بین گروه‌های مختلف جمعیتی در ایران هستیم که متاثر از شرایط اقتصادی و اجتماعی موجود در جامعه است. به نظر من به دلیل وجود همین شکاف طبقاتی و شرایط خاصی که در جامعه ایران وجود دارد، جدا کردن موقعیت اقتصادی از موقعیت اجتماعی دشوار است و هر دو بر هم تاثیرگذار هستند.»
 
وی ادامه داد: «شکاف طبقاتی و وجود سیاست‌گذاری‌هایی مانند تمرکز زیاد بر بحث نظام سرمایه‌داری، شرایط را به گونه‌ای پیش برده که شاهد برابری فرصت‌ها در جامعه نیستیم و همین مساله برقراری عدالت اجتماعی را دچار مشکل کرده است.»
 
با فقدان عدالت اجتماعی روبه‌رو هستیم
این استاد دانشگاه با بیان اینکه این مشکل در بخش‌های مختلف وجود دارد اظهار کرد: «یکی از مهم‌ترین این بخش‌ها، حوزه آموزش و تعلیم و تربیت است که متاسفانه طبقاتی شده و افراد جامعه بر اساس ساختار اقتصادی و اجتماعی، از فرصت‌های آموزش و تعلیم و تربیت بهره‌مند می‌شوند.»
 
وی با اشاره به این موضوع که مساله آموزش باعث ایجاد شرایط نابرابر متعاقب برای افراد در جامعه می‌شود، تصریح کرد: «بنابراین به موضوع عدالت اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین اولویت‌ها باید پرداخته شود. برای این کار به برنامه‌های بلندمدت و مدیریت‌شده‌ای نیاز داریم. رویکرد اجتماعی اینجا از اهمیت ویژه برخوردار است. در جامعه ما عدالت اجتماعی وجود ندارد. ما زمانی با مساله کاهش عدالت اجتماعی روبه‌رو بودیم. اما در حال حاضر باید بگوییم که با فقدان عدالت اجتماعی مواجه هستیم.»
 
نیازمند عدالت اجتماعی در حوزه آموزش هستیم
عادلیان اظهار کرد: «اولویت بعدی موضوع آموزش و تعلیم و تربیت است. بخش مهمی از مسائل و مشکلاتی که در جامعه وجود دارد، به آموزش و تعلیم و تربیت برمی‌گردد و برنامه‌ریزی‌هایی که در این عرصه صورت می‌گیرد ضعیف بوده است. در چهار دهه اخیر، آموزش و تعلیم و تربیت ما بسیار جهت‌دهی‌ شده و صرفا نگاه‌های محدود و خاصی به آن وجود داشته است.»
 
وی با بیان اینکه ما به انسان خردمند نیاز داریم، گفت: «جامعه توسعه‌یافته از نظر اقتصادی و اجتماعی به افراد خردمند نیاز دارد. در حالی که برای خردمداری و خردورزی در سیستم آموزش و تعلیم و تربیت هیچ برنامه‌ای ایجاد نشده است. به همین دلیل با انسان‌هایی که در زندگی نگاه سطحی دارند و به جای خلاق و مبتکر بودن، پیرو هستند، روبه‌رو هستیم. در نتیجه این افراد از پرداختن به مسائل معنوی مثل نوع‌دوستی و دگرخواهی دور می‌شوند.»
 
باید از آسیب‌دیدگان کرونا حمایت شود
این استاد دانشگاه گفت: «اما مهمترین اولویت اجتماعی این روزهای ایران مربوط به بحران کروناست. باید از اقشار مختلفی که پاندمی کرونا بر زندگی آن‌ها تاثیر گذاشته است، حمایت شود. متاسفانه سیستم رفاه اجتماعی، ارائه خدمات اجتماعی و حمایت اجتماعی در ایران وضعیت چندان خوشایندی ندارد. زیرا جامعه ایران بر رفاه اجتماعی تاکید نمی‌کند و اولویت سياست‌‌های دولتمردان ما ارائه‌ رفاه و حمایت‌های اجتماعی نیست. پس ما سیستم حمایت اجتماعی چندان مناسبی را نمی‌بینیم.»
 
عادلیان افزود: «بنابراین اگر می‌خواهیم که جامعه‌ای توسعه‌یافته از نظر اقتصادی و اجتماعی شویم یکی از بخش‌هایی که باید به آن پرداخته شود همین سیستم رفاه اجتماعی است که نه صرفا رفاه مادی، بلکه رفاه معنوی را هم شامل می‌شود. بخش بسیار مهمی از حوزه رفاه به حقوق اجتماعی، آزادی‌های اجتماعی و فردی افراد برمی‌گردد. اگر دولت جدید به دنبال جامعه‌ای است که‌ مردم در آن احساس رضایت کنند باید این را به عنوان یک اولویت در نظر بگیرد.»
 
وی ادامه داد: «اگر به دنبال جامعه‌ای مبتنی بر توسعه پایدار هستیم، باید اولویت ما عدالت اجتماعی باشد. اما با توجه به شرایط خاص پاندمی کرونا اولویت امروز باید آسیب‌دیدگان کرونا باشند. باید بر حوزه ارائه حمایت‌های اجتماعی برای گروه‌هایی که درگیر کرونا شده‌اند متمرکز شویم. باید در کوتاه‌مدت و میان‌مدت شرایطی ایجاد شود که افرادی که درگیر بیماری بوده‌اند یا سرپرست خانواده یا عزیزی را از دست داده‌اند، مورد حمایت روانی و اجتماعی قرار بگیرند.»
 
در بحث حفاظت از محیط زیست از کشورهای توسعه‌یافته عقب افتاده‌ایم
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اما اولویت بعدی محیط زیست است که شرایط اسفناکی در ایران دارد. به دلیل مداخلاتی که در محیط زیست انجام دادیم منابع طبیعی از قبیل آب و خاک از بین رفته‌اند و آلودگی‌های زیست‌محیطی، گازهای گلخانه‌ای و گرمایش زمین افزایش یافته است. ما در این موضوعات که کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته سال‌هاست به آن می‌پردازند، عقب افتاده‌ایم. باید به این موضوعات توجه کنیم تا بیشتر عقب نیافتیم. موضوع پسماند‌ها و بازیافت‌ها هم بسیار مهم است. باید به همه این موارد با برنامه‌ریزی پرداخته شود.»
 
باید به ریشه‌های مسائل اجتماعی توجه شود
عادلیان بیان کرد: «اولویت‌هایی که ارائه دادم اهمیت ریشه اجتماعی مسایل را مشخص می‌کند. نمی‌توان گفت چند درصد مشکلات کشور ریشه اجتماعی دارد اما به نظرم اهمیت رویکرد اجتماعی بسیار بالاست. به هر حال ما نمی‌توانیم نگاه اقتصادی را هم نادیده بگیریم.»
 
وی تصریح کرد: «همان‌گونه که گفتم بحث عدالت اجتماعی و آموزش و تعلیم و تربیت که منجر به شکاف طبقاتی و نابرابری فرصت‌ها می‌شود افزون بر مساله اقتصادی رویکرد اجتماعی را هم به دنبال دارد. مساله محیط زیست هم به همین صورت است. پس به نظر من در کنار توجه به ریشه اقتصادی مسائل باید به ریشه اجتماعی آن‌ها که از وزن زیادی برخورداند توجه کرد.»
 
رسیدگی به مشکلات اجتماعی، امید را در جامعه بالا می‌برد
عادلیا در پایان گفت: «اگر به این اولویت‌ها رسیدگی شود شاهد امید بالایی در جامعه خواهیم بود. به هر حال افراد در شرایط فعلی دچار ناامیدی و بدبینی خاصی شده‌اند و اگر بخشی از این مسائل رفع شود قاعدتا امید افراد بالا خواهد رفت و انگیزه بیشتری را برای سهیم شدن در حل مسائل و مشکلات پیدا خواهند کرد که افزایش مشارکت اجتماعی را در پی خواهد داشت. در این روند کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی نیز افزایش خواهد یافت و در کنار همه این‌ها دست یافتن به توسعه پایداری که در حال حاضر تقریبا یکی از اهداف اولویت‌دار همه کشورهاست، برای جامعه ما اتفاق خواهد افتاد.»

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام