آسیب‌های روانی قرنطینه و راه‌های درمان آن

عطنا - یک روانشناس معتقد است: «قبل از آن ‌که همه چیز را به عنوان تهدید حساب کنیم می‌توانیم با دید فرصت به آن نگاه کنیم. کرونا جان انسان ها را دارد می گیرد و خیلی سخت است، ولی با یأس و ناامیدی نه تنها مسئله ای حل نمی شود بلکه فقط استرس و اضطرابمان بیشتر می‌شود.»
 
شیوع کرونا در کشور نه تنها سبب نگرانی در ارتباط با سلامت جسمی افراد شده است، بلکه اعمال قرنطینه باعث بروز برخی بیماری‌های روان‌شناختی نیز شده است. برخی گزارش ها حاکی از افزایش افسردگی و خشونت خانگی در حدود یک و سال نیم اخیر دارد. در این شرایط، حفظ وضیعت سلامت روان افراد ضروری است. اما سوال این است که در دوران قرنطینه چگونه می‌توان از انزوای اجتماعی و آسیب های ناشی از آن جلوگیری کرد و به سلامت روان خود کمک کنیم؟
 
در این باره دکتر ابوالقاسم عیسی مراد، دانشیار روان شناسی بالینی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا، اظهار کرد: «کرونا، ویروس یا اختلالات مشابه ای که می شنویم نوعی بحران های ضعیف، متوسط و قوی را در ذهن ما تقویت می کنند. بنابراین بحث کرونا یک موضوع بحرانی جدی نیست که بگوییم موضوعی پیش آمد و دیگر پیش نمی آيد و مثل آن تکرار نخواهد شد.»

آسیب های روانی در ایام قرنطینه و کرونا
عیسی مراد در پاسخ به این سوال که قرنطینه باعث چه آسیب های روانی می شود؟، بیان کرد: «به عنوان مقدمه باید گفت شرایط کنونی بحرانی است و در موقعیت های بحرانی حوادثی پیش می آيد که عوارض خاص خودش را دارد. با توجه به مسائل پیش بینی کننده قبل از بحران، زمان بحران و مسائل بعد از بحران اگر به موضوع بپردازیم می توان گفت که ممکن است چه اختلالاتی برایمان به وجود آید. پيش‌بينی کننده هایی مثل مسائل ژنتیکی و زیستی، روانشناختی، یادگیری اجتماعی و مسائل معنوی و اعتقادی می تواند در علت شناسی ریشه های ابتلای افراد یا در پیشگیری و مقابله با اختلالات مرتبط با بحران موثر باشد.»
 
این استاد دانشگاه افزود: «با توجه به پیشینه ای که گفتم ما می توانيم این موضوع را به گروه اختلالات اضطرابی مرتبط کنیم. یعنی اختلالاتی را که خود اضطراب ایجاد می کند که شامل انواع ترس ها، استرس های ساده، حاد و زمینه ای و در نهایت اختلالات استرس پس از سانحه (PTSD) می شوند. خصوصا کسانی که وضعیت شان به بیمارستان کشيده شده است دچار این اختلالات می شوند که منجر به خلق تنگ، نگرانی هایی به عنوان شبه افسردگی، افسردگی، اختلال در خورد و خوراک و روابط اجتماعی می شود.»
 
عیسی مراد گفت: «بیشترین عاملی که موجب تقویت استرس، اضطراب و آسیب دیدگی می‌شود همین عوامل است که می توان آنها را در کوتاه مدت حل کرد. ولی در بلند مدت باید قطعا مدل پردازی های جدی شود و مثلا در بحث مدل پردازی یکی از کارهایی که انجام داده ایم این است که چگونه می توان از معنویت استفاده کرد تا مسائل بحرانی را حل کنیم.»

مهارت های مقابله ای را یاد بگیریم
وی ادامه داد: «برای مراقبت از سلامت روان خود و قوی ماندن، ما می توانیم یک‌سری مهارت ها و تکنیک های سازمان بهداشت جهانی، که بعضی از آن ها مهارت های مقابله ای است را یاد بگیریم که از آن جمله می توان به مقابله با استرس و مهارت سازگاری با مسئله اشاره کرد. توجه به تکنیک های آموزشی به صورت مشاهده ای، مستقیم و غیر مستقیم بوده پس بهتر است این مهارت ها را از متخصصان این حوزه یاد بگیریم. البته این کار نیز کم و بیش دارد انجام می شود مانند آموزش های مستقیم انواع انیمیشن ها، فیلم های مرتبط و غیره.»
 
این روان شناس افزود: «حل مسئله مرگ، اعتقادات‌ افراد، میزان عزت نفس، تاب آوری ما در مسائل مختلف و ... می توانند کمک کنند که ما بیشتر مراقب باشیم و با تقویت مهارت های معنوی خود سازگاری با آن چه اتفاق می افتد بیشتر می شود.»
 
انزوای اجتماعی فقط در ایام کرونا اتفاق نمی افتد 
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که در دوران قرنطینه چگونه می‌توان از انزوای اجتماعی و آسیب های ناشی از آن جلوگیری کرد؟، گفت: «افراد معمولا زمینه هایی برای منزوی شدن دارند. این که بگوییم انزوای اجتماعی یعنی افراد در محیط و موقعیت های مختلف گیر کرده و انزوا پیدا می‌کنند چیزی نیست که فقط در دوران کرونا باشد. اگر از لحاظ آسیب شناسی روانی و اختلالات به آن نگاه کنیم، برمی‌گردد به این که افراد از جهت میزان آمادگی خود در رویارویی با حوادث، توانایی و تاب آوری کمتری دارند‌. کسانی که در انزوای اجتماعی قرار می‌گیرند در حقیقت نوعی خلق تنگی، شبه افسردگی یا افسردگی و اختلالات متعاقب خلقی دارند.»
 
عیسی مراد با اشاره به اینکه انزوای اجتماعی معانی و تعاریف مختلفی دارد و اگر بخواهیم به آن به صورت جدی بپردازیم در این فرصت کم امکانش وجود ندارد، اظهار کرد: «انزوای اجتماعی زمانی شکل می گیرد که افراد از مهارت ها و توجه لازم کمتری برخوردار باشند و افراد با مهارت و سالم، با توجه و تمرکز کردن بر موضوع های مختلف می‌توانند سازگاری اجتماعی خود را تقویت کنند و کمتر دچار انزوا شوند.»
 
وی گفت: «حادثه وقتی پیش می‌آید به ما شوک وارد می شود، سپس با آن کلنجار می رویم، بعد از آن یا تسلیم می شویم و یا مقابله می کنیم و در نهایت به یک جمع بندی می رسیم که چه کار باید بکنیم. این ها مراحلی است که در مواجهه با یک استرس اجتماعی برای ما به وجود می آيد. پس اگر ما سیستم های روان‌شناختی خود را تقویت نکنیم دچار این عارضه ها خواهیم شد.»
 
استفاده بهینه از اوقات فراغت در قرنطینه
عیسی مراد در پاسخ به این سوال که در دوران قرنطینه چگونه می توانیم از سلامت روان خود مراقبت کنیم، ادامه داد: «ما انسان ها اهل تعاملیم و نمی‌شود تعامل نکرد. پس می‌توانیم در مراودات خانوادگی ارتباط بیشتری برقرار کنیم. در محیط های مجازی و شبکه های اجتماعی یا تلفنی می‌توانیم حال یکدیگر را بپرسیم و ارتباط داشته باشیم و فرصت های خالی خود در زمان قرنطینه را به برنامه های مختلف و محیط های امن اختصاص دهیم.»
 
وی در پایان توصیه کرد: «می توانیم در دوران قرنطینه مطالعات خود را در زمینه های مختلف زیاد کنیم و کمتر از مسائل بحرانی و کرونایی حرف بزنیم. از شایعات و حرف های غیرتخصصی که صحت علمی ندارند پرهیز کنیم، خودمان را با آن درگیر نکنیم و جلوی شایعات غلط را بگیریم. افراد وقتی اطلاعات کافی و شناخت خوبی از حوادث داشته باشند، در موضوعاتی که غیرقابل تغییر است خودشان را در مهلکه قرار نمی دهند واین گونه احتمال آسیب دیدگی نیز کمتر می شود.»

گفتگو از: هیوانا حیدری

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام