خصوصی‌سازی در آموزش‌وپرورش به بی عدالتی دامن زده است

عطنا - یک استاد دانشگاه معتقد است: «در راستای برقراری عدالت آموزشی باید نظارت بر توزیع امکانات، منابع آموزشی و به ‌خصوص منابع انسانی صورت بگیرد. خصوصی‌سازی در آموزش‌وپرورش سیاست بسیار غلطی بوده و نتوانست بین بخش خصوصی و دولتی رقابت ایجاد کند و برعکس به بی‌عدالتی هم دامن زده است.»
 
یکی از شرایط لازم برای ایجاد هر جامعه متعالی، پویا و توسعه‌یافته، دستیابی به عدالت آموزشی است. به زعم برخی کارشناسان تفاوت معنا‌دار در میزان قبولی مدارس دولتی و غیردولتی یکی از نتایج و مصادیق عدم ‌عدالت آموزشی در کشور محسوب می‌شود. این در حالی است که عدالت آموزشی بر اساس قانون اساسی به عنوان یک فرصت و حق همگانی و همین‌طور یک نیاز همگانی به رسمیت شناخته شده و دولت‌ها بر اساس قانون اساسی موظف به تأمین آن هستند. اما آیا عدالت آموزشی در تمام مدارس ایران وجود دارد؟ به‌راستی دولت چگونه می‌تواند در راستای عدالت آموزشی قدم بردارد؟
 
دکتر حسین عبداللهی، دانشیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا با بیان اینکه تعریف مشخصی از عدالت آموزشی در کشور وجود ندارد، گفت: «علی‌رغم اینکه بعد از انقلاب سال 1357 قرار بود همه‌چیز بر مبنای عدالت و فرصت‌های مساوی باشد اما این امر به صورت کامل میسر نشد.»
 
وی ادامه داد: «نگاهی که برای ایجاد فرصت در مناطق محروم در اوایل انقلاب بود به ‌مرور زمان کم‌رنگ شد و به همین جهت فاصله طبقاتی افزایش پیدا کرد و همین‌طور دولت‌ها در تأمین نیازهای مالی آموزش‌وپرورش یک اراده قوی نداشتند.»

عدالت آموزشی بیشتر در حد شعار بوده است
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در بخش آموزش‌وپرورش عمومی که متولی آن وزارت آموزش پرورش است عدالت آموزشی وجود ندارد، افزود: «اساساً در بحث عدالت آموزشی اراده‌ای در عمل دیده نشده و بیشتر در حد شعار بوده است. عدالت آموزشی را نمی‌توان جدا از اصل خود عدالت در نظر گرفت. عدالت به لحاظ ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کاملاً در هم تنیده است.»
 
عبداللهی با تأکید بر اینکه دولت‌ها در راستای توسعه آموزش‌وپرورش قدم بر نداشتند، عنوان کرد: «سه دسته‌بندی از مناطق مختلف در کشور وجود دارد که شامل مناطق برخوردار، مناطق نیمه برخوردار و در آخر مناطق محروم یا نابرخوردار می‌شود که مشکل کنونی کشور مربوط به مناطق محروم مانند سیستان و بلوچستان است؛ البته فعالیت‌هایی هم برای محرومیت‌زدایی انجام شده اما کافی نبوده است.»
 
کیفیت آموزشی در مدارس دولتی پایین است
وی ادامه داد: «نباید مفهوم عدالت آموزشی را در حد گسترش مدارس غیرانتفاعی یا دولتی تنزل بدهیم. گسترش مدارس غیرانتفاعی در راستای برقراری عدالت آموزشی نبوده اما نمی‌توان عدالت آموزشی را بر مبنای عدم تأسیس این مدارس تعریف کرد.»
 
این استاد دانشگاه با طرح این سوال که چرا آموزش پرورش باید کسری بودجه داشته باشد؟، گفت: «دولت مردم را عادت داده که تمام یا بخشی از هزینه آموزشی را خود آنان متقبل شوند. در حالی که کیفیت آموزش در مدارس دولتی پایین است و قبول‌شدگان کنکور یکی از مظاهر این بی‌عدالتی است.»

میزان قبولی رتبه های زیر 3 هزار مدارس مختلف در کنکور 1400

عبداللهی با اشاره به اینکه وجود مدارس غیرانتفاعی می‌تواند هم خوب باشد و هم بد، گفت: «طبیعی است که افراد موفق شده در کنکور عمدتاً از مدارس غیرانتفاعی باشند چون با روش‌های تست‌زنی آشنا هستند و همین‌طور معلم‌های باانگیزه‌تری دارند. اما کسانی می‌توانند فرزندان خود را به مدرسه غیرانتفاعی بفرستند که از لحاظ مالی توان پرداخت شهریه داشته باشند که باز هم در اینجا می‌توان گفت که شاهد یک بی‌عدالتی هستیم.»
 
فرصت‌های آموزشی باید برای همه فراهم شود
وی با بیان اینکه فرصت‌های آموزشی بحث مهمی است که باید به آن توجه شود، اظهار کرد: «باید فرصت‌های آموزشی برای همه افراد از جمله کسانی که قصد ورود به دانشگاه ندارند فراهم شود. آموزش‌های تعلیم و تربیت در همه افراد حداقل تا دیپلم واجب است.»
 
این استاد دانشگاه ادامه داد: «اهمیت اصلی آموزش ابتدایی به این نیست که افراد را آماده کنکور کنیم، این موضوع هم مهم است اما باید به کمیت و کیفیت آموزش و پرورش عمومی توجه کرد و آن را مختص قبولی در دانشگاه ندید.»
 
راهکارهای برقراری عدالت آموزشی در کشور
عبداللهی در خصوص راهکارهایی که برای برقراری عدالت آموزشی در کشور وجود دارد، عنوان کرد: «ابتدا باید بودجه‌ای به وزارت آموزش‌وپرورش یا وزارت علوم تخصیص داده شود و سپس بودجه مناسب و کافی هم به همه مناطق کشور داده شود.»
 
وی با بیان اینکه باید استانداردهایی برای منابع انسانی در مدارس داشته باشیم، افزود: «در راستای برقراری عدالت آموزشی باید نظارت بر توزیع امکانات، منابع آموزشی و به ‌خصوص منابع انسانی صورت بگیرد. میانگین تحصیلات معلمان و مدیران نیاز است که سنجیده شود و همین‌طور تناسب رشته تحصیلی آنان با سمتی که دریافت می‌کنند. سرباز معلم دارای کفایت لازم نیست و اگر واقعاً بخواهیم عدالت آموزشی برقرار بشود باید بهترین معلم‌ها را به مناطق محروم بفرستیم.»
 
عبداللهی ادامه داد: «مدارس دولتی مجبور هستند حق‌التدریس بگیرند یا به سراغ معلم‌های بازنشسته بروند که همین امر باعث می‌شود سطح کیفیت و انگیزه در آموزش تنزل پیدا کند.»
 
خصوصی‌سازی در آموزش‌وپرورش سیاست بسیار غلطی بود
وی با اشاره به اینکه یکی از فلسفه‌های ایجاد مدارس غیرانتفاعی یا خصوصی‌سازی در آموزش پرورش ایجاد رقابت بوده است، گفت: «در کشور ما امکان رقابت وجود ندارد و همین موضوع باعث می‌شود که فلسفه ایجاد رقابت زیر سؤال برود. خصوصی‌سازی در آموزش‌وپرورش سیاست بسیار غلطی بوده و نتوانسته بین بخش خصوصی و دولتی رقابت ایجاد کند و برعکس به بی‌عدالتی هم دامن زده است.»
 
تمرکز بیشتر دولت باید بر افزایش کیفیت در مدارس دولتی باشد
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در حال حاضر راهکار اصلی، تمرکز بیشتر بر افزایش کیفیت در مدارس دولتی است و گسترش مدارس غیرانتفاعی لزومی ندارد، تصریح کرد: «در دوره‌ای که مدارس غیرانتفاعی به صورت قارچ گونه رشد کردند، میزان استقبال کم بود چون جامعه کشش و توان مالی ندارد وگرنه همه به دنبال کیفیت هستند. اگر مدارس دولتی سطح استانداردی از آموزش‌ها را پیدا کند، مردم کمتر به سمت مدارس غیرانتفاعی می‌روند.»
 
تأمین نیازهای مالی دولت نباید از جیب مردم باشد
عبداللهی با تأکید بر اینکه دولت نباید نیازهای مالی خود را از جیب مردم تامین کند، افزود: «دولت منابعی در اختیار دارد که باید آن‌ها را از طریق مدیریت کارآمد و نظارت در راستای تأمین مالی و افزایش کیفیت در مدارس دولتی و همین‌طور محرومیت‌زدایی خرج کند.»
 
وی ادامه داد: «وقتی مردم را در فشار قرار بدهیم قطعاً عده‌ای ترک تحصیل می‌کنند. برای دولت واجب است مدارسی در سطح استاندارد جهانی درست کند، اینکه بگوییم کسی که پول دارد از مدرسه باکیفیت استفاده کند و افرادی که سرمایه کافی ندارند به مدارس بی‌کیفیت بروند دیدگاه کاملاً غلطی است.»

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام