مردم پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند چون یک امر دستوری شده است

عطنا - یک استاد دانشگاه معتقد است: «کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی در اوج شیوع کرونا و افزایش مرگ و میرها تحت تاثیر سیاست گذاری های اشتباه و ناقص دولت و عدم ایجاد فضای فکری مناسب برای پذیرش کرونا به عنوان یک امر اجتماعی اتفاق افتاده است.»
 
این روزها در حالی میزان ابتلا به کرونا و همچنین مرگ و میرهای ناشی از این ویروس در کشور رکورد زده است که از آن سو میزان رعایت پروتکل های بهداشتی توسط مردم بسیار کاهش یافته است. به گفته سخنگوی وزارت بهداشت، میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور به ۳۹.۲۲ درصد رسیده که این میزان کمترین حد رعایت از اوایل تیر ماه ۱۳۹۹ تاکنون است.
 
به راستی چرا مردم حاضر به رعایت پروتکل های بهداشتیِ حداقلی همچون زدن ماسک، فاصله اجتماعی و اجتناب از مهمانی ها و دورهمی ها نیستند؟
 
در این باره دکتر ابولقاسم فاتحی دهاقانی استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا اظهار کرد: «مجموعه‌ای از دلایل باعث می‌شود که رفتار‌‌های اجتماعی مردم تغییر یا جهت پیدا کنند. در ارتباط با کرونا زمانی می‌توان مردم را قانع کرد که به حرف ستاد مقابله با کرونا یا دولت گوش دهند که خود سیستم دولت و مجموعه‌ای که در ارتباط با این مسائل است منظم رفتار کنند و تصمیماتی که گرفته می‌شود تصمیمات درستی باشند. به عنوان مثال تصمیمات ناگهانی مانند آزاد کردن معاشرت‌ها یا تعطیلی کشور نگیرند.»
 
وی با بیان اینکه در موضوع مقابله با کرونا سیاست ثابت، حساب شده و منطقی از سوی دولت ندیده ایم، اظهار کرد: «علاوه بر این یک مجموعه سیاست‌های سنجیده شده شبیه به بسیاری از کشور‌های اروپایی در حمایت اقتصادی از کارگرانی که روزمزد هستند یا آن‌هایی که اقشار ضعیف جامعه هستند ایجاد نشده است.»

فاتحی ادامه داد: «لذا اگر دولت این طور رفتار می‌کرد، قطعا مردم هم بیشتر رعایت می‌کردند و اساسا ما به سمتی می‌رفتیم که بیماری کنترل شود. اما گویا همه چیز رها شده و وقتی مردم این نوع رها شدگی‌ها را از مسئولین می‌بینند طبیعتا مسئله برای مردم نیز عادی می‌شود.»

دلیل عدم رعایت پروتکل ها از سوی مردم، بی‌ثباتی در  سیاست گذاری‌های دولت است
وی افزود: «بنابراین می توان گفت یکی از دلایلی که مردم پروتکل‌ها را رعایت نمی‌کنند بی‌نظمی و بی‌ثباتی در  سیاست گذاری‌های دولت است. دولت منطق پزشکی، اجتماعی، اقتصادی ندارد و به صورت زیگزاگی حرکت می‌کند.»
 
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه تعطیلی یک عامل تاثیرگذار در کاهش چرخه انتقال ویروس است، تصریح کرد: «ولی در کنار تعطیلی عوامل مهم دیگری هم وجود دارند که باید به آن‌ها توجه شود تا سیاست‌ها را تقویت کرد و هم‌افزایی ایجاد و نتیجه مطلوب حاصل شود. اما اینکه صرفاً یک عامل را مهم بدانیم و عوامل دیگر را نادیده بگیریم باعث خواهد شد موضوع دیگر برای مردم مهم نباشد و اهمیتی به آن ندهند.»
 
فاتحی با بیان اینکه ممکن است عدم رعایت پروتکل های بهداشتی از سوی برخی مردم از روی اضطرار باشد، گفت: «با این حال شاهد این مسئله هستیم که حتی آن‌هایی که مشکل مالی ندارند و می‌توانند در خانه بمانند نیز بیرون از خانه فعالیت می‌کنند.»
 
وی تاکید کرد: «از آنجا که در حال حاضر مقابله یا پیشگیری از سرایت کرونا تبدیل به یک امر دستوری شده است، بنابراین مردم پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند.»

دولت سیزدهم باید همه عوامل را با هم ببیند
این جامعه شناس اظهار کرد: «بهترین سیاست برای دولت سیزدهم این است که یک برنامه جامع داشته باشد. سیاستی که در آن هماهنگی باشد و همه عوامل پیشگیری با هم دیده شوند و فقط شامل تعطیلی نشود. سیاستی که خود دولت بهترین ضامن بقا و اجرای آن باشد و در این شرایط مردم هم که اراده اجتماعی و سیاستی را می‌بینند مقابله یا پیشگیری از سرایت کرونا را یک امر اجتماعی خواهند دانست.»

واکسیناسیون تاثیری در عدم رعایت پروتکل ها ندارد
فاتحی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است شدت یافتن واکسیناسیون باعث شده افکار عمومی گمان کنند چرخه انتقال ویروس رو به اتمام است و لذا کمتر پروتکل ها را رعایت کنند؟، گفت: «اولاً واکسیناسیون کمی شدت یافته است اما عمومی نشده و هنوز دوز دوم برای تعداد زیادی از افراد تزریق نشده است. علاوه بر این طبق نظر متخصصین حتی کسانی که دوز دوم واکسن را بزنند، باز هم واکسن مانع ورود این ویروس به بدن نمی‌شود و مردم از این موضوع مطلع هستند و لذا این مسئله در عدم رعایت پروتکل های بهداشتی توسط مردم تاثیر چندانی ندارد.»
 
وی افزود: «می توان گفت این مسئله بیشتر یک گزاره‌ای است که بعضی از کسانی که در نظام سلامت هستند مطرح می کنند؛ اما من فکر نمی‌کنم از نگاه مردم این عاملی باشد که رعایت نکردن پروتکل ها را توجیه کند.»
 
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اطلاع رسانی‌ها در این زمینه به خوبی انجام می‌شود، اظهار کرد: «تا زمانی که 60 درصد کشور دوز دوم را تزریق نکنند تغییری در چرخه انتقال ویروس ایجاد نمی‌شود و ما هنوز به این مرحله از واکسیناسیون هم نرسیده ایم.»
 
وی با بیان اینکه باید مجموعه ای از عوامل مؤثر را با هم در یک زمان مشخص اجرا کرد و تصمیم گیری‌ها به صورت جدی دنبال و اجرا شوند اظهار کرد: «زمانی که تصمیمی به طور جدی اجرا نمی‌شود، مردم متوجه می‌شوند که این تصمیم‌ها برای تصمیم گیرندگان هم جدی نیست.»

تلویزیون باید در کنار اطلاع رسانی به آموزش نیز بپردازد
فاتحی با بیان اینکه علاوه بر تصمیم گیری‌های جدی و اجرای آن‌ها، بحث آموزش نیز بسیار مهم است، گفت: «رسانه مهمی چون تلویزیون تنها اطلاع رسانی می‌کند، در حالی که می‌تواند سایر ظرفیت هایش را به کار بگیرد و به مخاطب خود آموزش و آگاهی در رابطه با موضوع نیز بدهد.»
 
وی درباره راه حل قطع چرخه انتقال کرونا اظهار کرد: «باید تعطیلی‌ها ایجاد شود و در کنار آن سایر سیاست‌های تشویقی که شامل حمایت‌های دولتی می شود اجرا گردد. ما به یک سیاست منسجم و مداوم نیاز داریم که یک مرکز کنترل هم داشته باشد، چرا که فقط مرکز کنترل پزشکی و پزشکان کافی نیست. زیرا پزشکان در سایر حوزه‌ها نه اختیاری دارند و نه مسئولیت و تخصصی. لذا دولت باید یک سیاست هماهنگِ منظم و با ثبات برای یک تا دو ماه داشته باشد تا چرخه انتقال ویروس در کشور قطع شود.»