یک تصمیم و هزاران مخالف

عطنا – یک استاد دانشگاه معتقد است: «مصوبه جدید شورای سنجش و پذیرش کشور در خصوص عدم پذیرش دانشجو از دانش آموختگان دوره کارشناسی رشته های غیرمرتبط در مقطع کارشناسی ارشد، یک تصمیم ناپخته است که نه تنها ضعف های نظام آموزشی را درمان نمی کند، بلکه آن ها را تشدید می کند.»
 
در روزهای اخیر خبری منتشر شد که صدای اعتراض دانشگاهیان را بلند کرد. مصوبه ای که شورای سنجش و پذیرش کشور در خصوص نحوه پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد منتشر کرده و به امضای محمدرضا آهنچیان، مدیرکل دفتر برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز رسیده است. بر اساس این مصوبه، شرکت داوطلبان دانش آموخته در دوره کارشناسی رشته های غیرمرتبط در کنکور کارشناسی ارشد از سال 1401 ممنوع خواهد شد.
 
به نظر بسیاری از کارشناسان، انتخاب رشته‌ اغلب افراد در مقطع کارشناسی، انتخابی احساسی، توأم با دخالت اطرافیان است. اما انتخاب رشته در کارشناسی ارشد پخته تر و همراه با شناسایی دقیق فرد از خود و علاقه اش است. لذا این مصوبه عرصه را برای رشد خلاقیت تنگ می کند و نتایج زیان باری را به دنبال خواهد داشت.
 
با این حال در ابلاغیه آهنچیان به دانشگاه ها آمده است: «تا کنون پذیرش دانشجو در آزمون کارشناسی ارشد در همه رشته ها و از بین همه داوطلبان و صرف نظر از رشته تحصیلی دانشجو در دوره کارشناسی صورت می پذیرفت که آسیب های زیادی به کیفیت آموزش عالی وارد ساخته است.»
 
در این باره رسانه تحلیلی دانشگاه علامه طباطبائی (عطنا) با دو نفر از اساتید دانشگاه گفتگو کرده تا به پاسخ این سوال برسد که آیا واقعا ادامه تحصیل دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد که در دوره کارشناسی در رشته های غیرمرتبط تحصیل کرده اند، به آموزش عالی آسیب وارد می کند؟

تصمیم گیری های کلان، اما بدون تفکر
دکتر ابوالفضل کزازی، استاد رشته مدیریت صنعتی دانشگاه علامه طباطبائی، با اشاره به اینکه انتخاب رشته در دوره کارشناسی، انتخابی بر حسب مُدِ زمان و احساسات است به عطنا می گوید: «چرا باید سد راه کسانی شویم که تصمیم گرفته اند در رشته دیگری در مقطع کارشناسی ارشد ادامه تحصیل بدهند؟ چرا باید جلوی حرکت به سمت علاقه در روند تحصیلی را گرفت؟ در واقع مسئولین بدون تفکر اقدام به تصمیم گیری های کلان می کنند.»
 
وی می افزاید: «این تصمیم کاملا غیر علمی و غیر کارشناسانه است. دانشگاه الگوی غربی دارد و آنچه در ایران از دانشگاه می بینید نسخه کپی برداری شده از آن الگو است؛ لذا اگر بدون دقت در هر قسمت از این سیستم دست بگذاریم فقط آن را خراب می کنیم. اگر مسئولین سیاست‌گذار، موافق عملکرد مطلوب دانشگاه های غربی مثل هاروارد هستند، به جای اعمال خلاقیت های بدون فکر، از مدل آن ها استفاده کنند.»
 
تصمیمی که ضعف های نظام آموزشی را تشدید می کند
دکتر محمدرضا کریمی علویجه، استادیار رشته مدیریت بازرگانی دانشگاه علامه طباطبائی نیز با این مصوبه مخالف است. او که خود تحصیل کرده کارشناسی مهندسی مکانیک در دانشگاه تهران بوده و در مقطع ارشد به سمت رشته مدیریت گرایش پیدا کرده است، در خصوص این مصوبه به عطنا می گوید: «من مخالف تصمیم گیری های اینچنینی هستم. اینگونه مصوبه ها مانع طیف کثیری می شود که تصمیم گرفته اند مسیر تحصیلی خود را اصلاح کنند. من جزء کسانی بودم که در مقطع کارشناسی ارشد از مهندسی جدا شدم و به سمت رشته مدیریت رفتم و برای این کار 24 واحد درس پیش نیاز را گذراندم. اگر چیزی به اسم علاقه وجود نداشت، مطمئنا دانشجویانی که در مقطع کارشناسی ارشد تغییر رشته می دهند، سختی های این راه را به جان نمی خریدند.»
 
وی می افزاید: «اگر مسئولین فکر می کنند که کنکور، گزینش مناسبی برای متقاصیان کارشناسی ارشد نیست از روش های دیگری استفاده کنند؛ نه اینکه راه را به طور کلی ببندند. برای مرتفع کردن نواقص مکانیزم انتخاب، می توان پس از پذیرش در کنکور، از مصاحبه علمی، مطلع کردن شرکت کنندگان از تعداد دروس پیش نیاز و همچنین آزمون تشریحی بهره برد.»
 
مسئولین از اهمیت جایگاه علوم انسانی اطلاع ندارند
کریمی با اشاره به اینکه دانشجویان رشته های فنی - مهندسی در مقطع ارشد به رشته های علوم انسانی گرایش بیشتری پیدا می کنند، می گوید: «موضع علوم انسانی در ایران بسیار ضعیف است. وقتی موضع ضعیف باشد با آن منصفانه برخورد نمی شود، در نظر عموم بلا استفاده به نظر می رسد و در آن حوزه فرصت های شغلی کمتری یافت می شود.»
 
وی می افزاید: «از آنجایی که توجه لازم به حوزه علوم انسانی وجود ندارد، سیستم دانشگاهی ورودی ضعیفی خواهد داشت؛ لذا نتیجه ورودی ضعیف، فرآیند و خروجی ضعیف خواهد شد. از سوی دیگر در ایران به رشته های فنی و مهندسی توجه بیشتری می شود و در نتیجه ورودی و خروجی های این رشته قوی تر خواهند بود. حال وقتی این خروجی های قوی بخواهند در مقطع ارشد در جهت تکمیل دانش خود وارد حوزه علوم انسانی شوند با این مصوبه جدید رو به رو می شوند که نتیجه بی تدبیری مسئولین است. چرا که از ابتدا به علوم انسانی نگاه درستی نشده است و از اهمیت جایگاه آن اطلاعی ندارند.»
 
تصمیمی که یا باعث مهاجرت نخبگان می شود یا استعداد آنها را کور می کند
وی با اشاره به اینکه این اجبار تنها دو نتیجه خواهد داشت، می افزاید: «مصوبه جدید شورای سنجش و پذیرش کشور یا باعث کور شدن استعدادها می شود و یا مهاجرت نخبگان. این یک تصمیم ناپخته است که نه تنها ضعف های نظام آموزشی را درمان نمی کند؛ بلکه آن ها را تشدید می کند.»
 
این استاد دانشگاه در پایان می افزاید: «با توجه به اینکه دولت در مرحله گذار است نباید تصمیمات اساسی را به سرعت نهایی کند؛ بلکه می تواند آن ها را فارغ از تایید یا عدم تایید به عهده دولت بعد بگذارد. نباید همیشه ساده ترین راه حل ها را انتخاب کرد. با مشورت با اساتید و صاحب نظران می توان به جایگزین های بهتری رسید.»