تاثیر سلبریتی ها و اینفلوئنسرها در الگوپذیری نوجوانان

عطنا - یک کارشناس مطالعات فرهنگی با تأکید بر اینکه تصور نوجوان این است که با الگوبرداری از سلبریتی‌ها می‌تواند همانند این افراد توجه اطرافیان خود را جلب کند، گفت: «در مرحله‌ای ممکن است که تحسین و ستایش بیش‌ازحد سلبریتی‌ها باعث به وجود آمدن یک سندروم شود.»
 
امروزه با پیشرفت تکنولوژی، سلبریتی‌ها هر روز در قالب‌های مختلفی خود را نشان می‌دهند و افراد زیادی هم پیگیر اخبار و حواشی پیرامون آنان هستند. دنیای مجازی از خبرهای مربوط به جزئی‌ترین اتفاقات پیرامون این قشر پر شده است. اگر به صفحات شخصی افراد به ‌اصطلاح اینفلوئنسر نگاهی بیاندازیم، متوجه خواهیم شد که هر کدام از آنان دنیای خود را در فضای مجازی دارند که گاهی هنجارشکن و در برخی مواقع هم جنبه سرگرمی دارد.
 
وقتی فردی با همه کاستی‌ها یا توانمندی‌های خود به شهرت می‌رسد ممکن است به الگویی برای جوانان یا ‌نوجوانان تبدیل شود. اکثر طرفداران افراد معروف در فضای مجازی از سن پایینی برخوردار هستند. نوجوانان طرفداری را به الگوبرداری بدل می‌کنند و نه‌ تنها در رفتار، بلکه ممکن است در نوع پوشش و طرز فکرشان در زندگی هم از این افراد تقلید کنند. به راستی چرا انسان به الگو نیازمند است؟ و چرا نوجوانان و جوانان بیش از دیگران، چنین نیازى را احساس مى‌کنند؟
 
در این باره دکتر حسین میرزائی استادیار رشته مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا، با اشاره به اینکه دوره نوجوانی بین دوران کودکی و جوانی قرار دارد و فرد در این مقطع دچار یکسری تغییرات زیستی، روان‌شناختی و اجتماعی می‌شود، گفت: «در دوران نوجوانی وقتی فرد آمیخته با محیط‌های بیرون از خانواده باشد و همینطور در معرض شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها قرار داشته باشد ناخودآگاه رفتار و نگرش‌های بیرون از خانواده به ‌نوعی تبدیل به یک الگو برای نوجوان می‌شود.»
 
وی افزود: «در سن نوجوانی معیارهای اخلاقی و هدف‌گذاری‌هایی که ممکن است فرد داشته باشد به ‌مرور و به ‌دفعات تغییر پیدا می‌کند. فرد بعد از گذر از تجربه‌ها و زیست روزمره خود در مواجهه با پدیده‌ها در نهایت یک سیستم اخلاقی، قانون‌مند و ساختاریافته را در خود ایجاد می‌کند که البته ممکن است دوباره دچار تغییراتی شوند.»
 
سلبریتی‌ها به‌یک مرجع برای شکل‌گیری هویت نوجوان تبدیل ‌شده‌اند
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه هویت‌سازی نیازمند الگو و چارچوب شناختی است، تصریح کرد: «در گذشته نقش الگو و هویت‌سازی را خانواده ایفا می‌کرد، اما در حال حاضر الگوهای خارج از خانواده مانند سلبریتی‌هایی که در فضای مجازی حضور دارند، به یک مرجع برای شکل‌گیری هویت نوجوان تبدیل ‌شده اند.»
 
میرزائی با اشاره به اینکه فرد برای آنکه هویت خود را پیدا کند تحت تأثیر دو متغیر است، عنوان کرد: «متغیر فردی که حاصل ژنتیک است نخستین تأثیر را بر نوجوان دارد و دیگری متغیر موقعیتی است که از محیط حاصل می‌شود. قدم‌ها و مراحلی که فرد برای رشد برمی‌دارد به‌ وسیله عوامل ارثی و ژنتیکی پایه‌گذاری می‌شوند، اما عوامل محیطی و اجتماعی هم تأثیرگذار هستند.»
 
وی با بیان اینکه تصویری که فرد از خود می‌سازد و احساسی که نسبت به خود پیدا می‌کند در واقع انعکاسی است که دیگران به وی نسبت می‌دهند، افزود: «افراد می‌خواهند با یکدیگر متمایز باشند و از طرفی هم یک‌ همانندی با دیگران را در جامعه پیدا می‌کنند، به دلیل آنکه الگوهایی که از جامعه می‌گیرند در بیشتر اوقات یکسان است و در طول زمان نزدیکی به این الگوها اتفاق می‌افتد.»
 
نقش فضای مجازی در زندگی نوجوانان
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه ساختن هویت در دوران نوجوانی همیشه با یک روال منطقی و سالم پیش نمی‌رود و گاهی اوقات فرد دچار از هم گسیختگی‌های هویتی هم می‌شود، گفت: «متغیرهای زیادی مانند تاریخ، فرهنگ، قومیت و ویژگی‌های زبانی در شکل‌گیری هویت تأثیرگذار هستند. نوجوان در پی ساختن هویت خود به دنبال الگوهای مختلفی می‌رود؛ سلبریتی‌ها یا اینفلوئنسرها از جمله افرادی هستند که در فضای مجازی فعالیت می‌کنند و بیشتر در معرض دید نوجوان هستند.»
 
وی با بیان اینکه امروزه نقش فضای مجازی در زندگی نوجوانان زیاد شده، اظهار کرد: «زمان زیادی از وقت نوجوان در فضای مجازی سپری می‌شود و سلبریتی‌ها به علت شهرتی که دارند مورد توجه بسیاری از نوجوانان قرار می‌گیرند. نوجوان سعی می‌کند خود را با این افراد همسو کند و مواردی مانند نوع لباس پوشیدن و سلایقی که این افراد دارند، مورد توجه نوجوانان قرار می‌گیرد.»
 
جنبه‌های منفی و مثبت الگوبرداری از سلبریتی‌ها
میرزائی در خصوص تعریف سلبریتی گفت: «به ‌هرحال وقتی کسی معروف می‌شود یعنی بخش زیادی از آدم‌ها این فرد را می‌شناسند و دارای یک جذابیتی است که ممکن است باعث به شهرت رسیدن آن شده باشد. اما در حال حاضر افرادی هستند که به شهرت رسیده‌اند، اما هیچ‌گونه هنر یا استعداد خاصی ندارند.»
 
وی با اشاره به اینکه برخی از افراد مشهور صرفاً به خاطر هنجارشکنی و نمایش زندگی لوکس خود معروف شده‌اند، تصریح کرد: «این افراد تأثیر منفی و مخربی بر نوجوانان دارند. نوجوان تجربه‌ای ندارد، بنابراین به ظواهر زندگی این افراد توجه می‌کند و از فضای حقیقی بی‌خبر است؛ در نتیجه فرد احساس می‌کند که از جامعه خود عقب مانده است.»
 
این استاد دانشگاه ادامه داد: «اگر بخواهیم به جنبه‌های مثبت تأثیرپذیری نگاه کنیم افراد معروف می‌توانند یک زندگی سالم و شیوه‌های درست برخورد با مسائل مختلف را نشان دهند یا مشارکت و حمایت افراد معروف از خیریه‌ها و در زمان بحران هم می‌تواند روحیه دگر دوستی را در نوجوان تقویت کند.»
 
افراد با اعتماد به نفس پایین، بیشتر در پی تقلید هستند
وی با بیان اینکه افرادی که اعتمادبه‌نفس پایین‌تری دارند معمولا بیشتر در پی تقلید هستند، عنوان کرد: «افزایش اعتمادبه‌نفس مقوله مهمی است که باید به آن توجه کرد. الگوبرداری در حد خیالات نوجوانی تا حدودی طبیعی است و در اکثر نوجوانان وجود دارد. این جریان حتی قبل از وجود اینترنت و فضای مجازی هم بوده و همیشه نوجوانان گرایش به افراد مشهور را دارند.»
 
میرزائی با تأکید بر اینکه تصور نوجوان این است که با الگوبرداری از سلبریتی‌ها می‌تواند همانند این افراد توجه اطرافیان خود را جلب کند، گفت: «در مرحله‌ای ممکن است که تحسین و ستایش بیش‌ازحد سلبریتی‌ها باعث به وجود آمدن یک سندروم شود. این تحسین و طرفداری بیش‌ازحد موجب ایجاد وسواس فکری، افسردگی و اضطراب نسبت به چهره یا اندام بدن می‌شود که می‌تواند نوجوان را درگیر اختلالاتی کند.»
 
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در حال حاضر تکنولوژی پیشرفت کرده و فرهنگ‌هایی که ممکن است با فرهنگ ما همخوان نباشند در جامعه ما نفوذ پیداکرده‌اند، اظهار کرد: «نباید تمام دَرها را بر روی فضای مجازی بست و به نظر می‌رسد بهترین راه، اعتمادسازی برای نوجوان است. باید تلاش شود الگوهای داخلی درستی را برای نوجوانان متناسب با فرهنگ بومی ایجاد کرد.»
 
وی با بیان اینکه والدین، فرزند خود را همان‌گونه که است باید دوست بدارند و قرار نیست همه نابغه شوند، افزود: «معمولا نوجوان به دنبال گرفتن تأیید والدین هستند و باید به نوجوانان یاد داد که تصویری که در صفحات مجازی نمایش داده می‌شود ممکن است راست نباشد و با واقعیت زندگی افراد متفاوت باشد.»