تبیین مکتب سردار شهید حاج قاسم سلیمانی کسی که تجلی دوبارۀ مفهوم استکبارستیزی بوده، تنها از راه مطالعۀ خط مشی او در زندگی امکان‌پذیر است، اما خط مشی او به‌واقع چه بوده است؟

به گزارش عطنا، نشست «تبیین مکتب سردار شهید حاج قاسم سلیمانی» به مناسبت شهادت ایشان به‌همت بسیج استادان دانشگاه علامه طباطبایی، با همکاری نهاد مقام معظم رهبری چهارشنبه، 10 دی‌ماه به‌صورت برخط برگزار شد.

در این نشست، دکتر محمدباقر خرمشاد، استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه‌طباطبایی، حجت‌الاسلام والمسلمین صادق اکبری‌اقدم، مسئول دفتر نهاد رهبری دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر مهدی واحدی، مسئول بسیج استادان دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر عبدالله معتمدی، دانشیار روان‌شناسی بالینی دانشگاه علامه‌طباطبایی، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مصطفی رستمی، رئیس نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌‌ها و دکتر حسین سلیمی، ریاست دانشگاه علامه طباطبایی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.

مکتب فکری سردار حاج‌قاسم سلیمانی

حجت‌الاسلام والمسلمین صادق اکبری‌اقدم، مسئول دفتر نهاد رهبری دانشگاه علامه طباطبایی گفت: «مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی، یکی از بهترین مکاتب اسلامی است که آموزه‌های آن باید تبیین و ترویج شود. در این مکتب، گفتمان مقاومت، گفتمان مبارزه با استکبار جهانی و گفتمان دفاع از مظلوم است. سردار سلیمانی آموزه‌هایی بسیار ارزشمند دارند که به‌طور خلاصه، چند آموزه را نام می‌برم. تمام افرادی که نزدیک و همراه ایشان بودند، از اخلاص عمل او و ذوب بودنش در ولایت صحبت می‌کنند.

زمانی که خبر شهادت حاج قاسم منتشر شد، واکنش‌هایی بسیار متأثرکننده از سوی دانشجوهای نسل جدید خود دیدم. برخی از آنها ادعا داشتند که این خبر، از خبر فوت پدر و مادرشان سنگین‌تر است. ما همچنین شاهد جو و مسیر جمعی جامعه بوده و هستیم. این شخصیت به خودی خود، تبدیل به یک مکتب فکری شده است. به عنوان سومین آموزه، می‌توان از خستگی‌ناپذیری او نام برد. چهارمین آموزه، عشق به مردم و به دین است. ایجاد انسجام درونی و اعتقاد به نصرت و پیروزی وعده اسلامی نیز آموزه‌های دیگر ایشان است».

ما کوتاهی کرده‌ایم

دکتر مهدی واحدی، مسئول بسیج استادان دانشگاه علامه طباطبایی در جایگاه سخنران بعدی گفت: «به‌نظر می‌رسد که مکتب شهید عزیز، حاج قاسم سلیمانی، در عرصه تبیین، دچار کاستی‌هایی است. خارج از دانشگاه ممکن است فعالیت‌هایی انجام شده باشد اما از دست دانشگاهیان کار زیادی ساخته نیست. به گمانم ما به‌عنوان بسیج دانشگاه علوم انسانی، در این مورد کوتاهی کرده‌ایم. شخصیت او نه به گذشته تعلق دارد و نباید آن را شخصیتی دست‌نیافتنی معرفی کنیم. او نه صرفاً متعلق به جبهه مقاومت است بلکه متعلق به تمام جهان اسلام و حتی تمام جهان بشریت است. اگر در محضر این شهید عزیز کوتاهی کنیم، روز قیامت باید پاسخگوی آن باشیم».

خط ‎مشی سردار سلیمانی الهام‌بخش است

دکتر محمدباقر خرمشاد، استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه‌طباطبایی اظهار کرد: «در هر مکتبی، سه عنصر اساسی می‌توان یافت. نخست، هست‌ها است که از مبانی هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی هستند. دیگری، اصول است که بر اساس هست‌ها مشخص می‌شود و سوم، رهیافت‌ها یا روش‌های عمل بر اساس اصول است.

چرا مکتب شهید سلیمانی، به عنوان یک مکتب تربیتی معرفی می‌شود؟ شهید سلیمانی یک پدیده و تغییردهنده تاریخ است. به‌گفته دوستان و دشمنان، او یک استراتژیست و قدرتمندترین فرد سیاسی در خاورمیانه بود. دوم این که شهید سلیمانی یک الگوی رفتاری پذیرفته‌شده در مرزهای جهانی است.

بر اساس آنچه شهید مطهری در مورد مکاتب گفتند، مکتب الهام‌بخش است و شهید سلیمانی الهام‌بخش بود و بر قلوب نفوذ دارد. بنابراین، می‌توان از آن به عنوان یک مکتب تربیتی نام برد. اما چگونه می‌توان به مکتب این شهید بزرگوار رسید؟ نخست، مطالعه مشی زندگی شهید سلیمانی است. دوم، ارزش‌مداری به کار شهدا و سوم، اصل معنویت است».

عملگرایی در وجود او موج می‌زد

در ادامه دکتر عبدالله معتمدی، دانشیار روان‌شناسی بالینی دانشگاه علامه‌طباطبایی گفت: «عملگرایی در وجود او موج می‌زد و هیچگاه در سنگر نه، بلکه در میدان بود. یکی از اصولی که در مکتب شهید سلیمانی، اصل پذیرش خود است و هیچ گاه در رفتار وی تظاهر نمی‌بینیم. ایراد نقص‌هایش نیز هیچ گاه از بزرگی او کم نمی‌کند.

از سید حسن نصرالله نقل شده است که ایشان بسیار رقت قلب داشت؛ سادگی و صفا در مسیر اخلاق‌مداری نیز یکی دیگر از ویژگی‌های شخصیتی اوست. او همچنین با شهیدان صیف احمدی که در کنارش آرمیده و احمد کاظمی، رابطه‌ای نزدیک داشت. اصل عزتمندی و عزت‌طلبی در مکتب تربیتی شهید سلیمانی در اوج خود قرار دارد. آخرین نقطه‌ای که ایشان در مسیر زندگی طی نمود، غیرتمندی است که در یادداشت‌هایی که برای کتاب من زند‌ه‌ام نوشته، متبلور شده است».

دینداری شریعتمدار

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مصطفی رستمی، رئیس نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌‌ها گفت: «در تعبیری که در وصیت‌نامه نورانی وی است، «سربازان  ۴۰ ساله در میدان، علمای عظیم‌المراجع، سبب نورانی مجامع و زدودن تاریکی‌ها هستند. این دوره با دوره‌های دیگر متفاوت است. این بار اگر مسلط شدند، از اسلام چیزی باقی نمی‌ماند. من حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را بسیار مظلوم و تنها می‌بینیم.»

دینداری شریعتمدار، یکی از ویژگی‌های مکتب حاج قاسم است. زیرا ایشان فردی نبود که با ادعای اخلاقمداری، تمسکات را کنار گذاشته و نسبت به تقدیات شرعی، بی‌مبالات باشد بلکه کوچک‌ترین موارد شرعی را رعایت می‌کرد. دینداری واقع‌گرا از دیگری ویژگی‌های این مکتب است. به عنوان دیگر ویژگی، می‌توان از دینداری عزتمند نام برد. آنچه از این شهید بزرگوار باقی می‌ماند، آن حماسه عظیمی است که در عراق و ایران بنیان‌ کشور را تکان می‌دهد. به تعبیر علامه جوادی آملی، ایشان این طور نیست که بماند و بگوید بروید بلکه می‌رود و می‌گوید بیاید. او دل‌های شیفته را با خود همراه می‌ساخت.

دیپلمات تأثیرگذار

دکتر حسین سلیمی، ریاست دانشگاه علامه طباطبایی تشریح کرد: «تصورش را هم نمی‌کردم که پس از عملیات والفجر مقدماتی او را ببینیم و امروز مفتخر به صحبت در مورد شهادت ایشان باشم. امروز برای من جای این پرسش است که چطور می‌شود یک شخصیت بی‌ادعا، به قهرمانی ملی و مذهبی بدل شود و همگان در بزرگداشت این مرد بزرگ به اتفاق نظر برسند. چطور می‌شود، آرمان‌های انقلاب اسلامی، به یکباره به همان اصالت ابتدایی که مورد نظر حضرت امام بود، برسد.

ویژگی‌های متفاوتی نزد این شهید بود که می‌تواند چراغ راه بسیاری از ما باشد. نخست این که دیدن اخلاص، از جان‌گذشتگی و فروتنی او حائز اهمیت است. او با جدیت در مبارزه و پیشبرد در امنیت ملی، تبدیل به شخصیتی شد که نه با سخن بلکه با عمل خود، مردم را دعوت به عمل می‌کرد. نکته دوم، تجلی دوباره مفهوم استکبارستیزی است. مفهومی که بعضاً در تحولات گوناگون اجتماعی ممکن است بعدها به فراموشی سپرده شود. بی این مفهوم، امکان زیست اجتماعی وجود ندارد. استکبارستیزی او تنها مبارزه میدانی نبود بلکه یک دیپلماسی عقلایی عمیق و تاثیرگذار بود.