تحریم جومونگ در مقابل بلوکه شدن 7 میلیارد دلار!

میراث فرهنگی و فرهنگ عامه (فولکلور) از موضوعاتی است که می تواند در چارچوب حقوق مالکیت ادبی و هنری (کپی رایت) حمایت شود. کشورهایی که دارای پیشینه تاریخی و میراث فرهنگی قوی و غنی هستند، از این مزیت نسبی برخوردار بوده و می توانند با شناخت این قابلیت ها و حمایت و مدیریت مناسب آن، اقتصاد داخلی مبتنی بر مالکیت فکری را تقویت کرده و در تجارت جهانی مالکیت فکری حضور مؤثر داشته باشند.

کره جنوبی از کشورهایی است که این برتری خود را شناخته و در مسیر حمایت، ترویج و تجارت آن گام های سازنده ای برداشته است: کره در سال ۱۹۹۸، به منظور توسعه صنایع فرهنگی و تشویق مؤسسه های آموزشی به گشایش بخش های صنعت فرهنگی، به تنظیم اولین برنامه پنج ساله فرهنگی مبادرت کرد. افزون بر این در سال 2002، آژانس فرهنگ و آداب کره (KOCCA: Korea Culture & Content Agency) به منظور تشویق صادرات محصولات فرهنگی و کمک به گسترش راهکارهای بازار جهانی در صنعت فرهنگ کره تشکیل شد. این آژانس در سال 2009 با مراکزی چون آژانس بازی های کره و صدا و سیمای کره تلفیق شد و آژانس آداب (صنایع) خلاق کره (KOCCA: Korea Creative Content Agency) را تشکیل داد. آژانسی که از سازمان های پخش رادیوئی، موسیقی، بازی های رایانه ای، انیمیشن، مد و فشن و مراکز تحقیق و توسعه فنآوری فرهنگی در قالب برنامه های منظم حمایت می کند.

کره جنوبی از دارایی فکری خود با انگیره های تجاری، تقویت صنایع داخلی و گسترش صادرات حمایت می کند و تلاش دارد که بین کپی رایت و توسعه اقتصاد مبتنی بر مالکیت فکری تعادل برقرار کند.

درنتیجۀ این سیاست، از ابتدای سدۀ کنونی، کره جنوبی در صادرات محصولات فرهنگی خود از قبیل فیلم های سینمایی، سریال های تلوزیونی و موسیقی بسیار موفق بوده است. موفقیت در صادرات محصولات فرهنگی نه تنها دنیا را با میراث فرهنگی کره بیشتر آشنا کرده، بلکه به طور کلی ارزش علائم تجاری (Trademarks) و کمپانی های کره و تبعاً رغبت مصرف کنندگان را در خرید و استفاده از محصولات کره ای افزایش داده، به گونه ای که این کشور در حوزه های مختلف حتی صنایع غیر فرهنگی قادر به تحصیل عواید تجاری هنگفتی شده است.

کره از سال 1979 عضو سازمان جهانی مالکیت فکری و از سال 1996 عضو کنوانسیون برن بوده و بخش مهمی از موفقیت این کشور در صادرات محصولات فرهنگی ازجمله فیلم ها و سریال ها، ناشی از حمایت ملی و بین المللی از آثار کپی رایتی است.

حال یکی از نمایندگان مجلس، برای مقابله با بلوکه شدن هفت میلیارد دلار پول ناشی از فروش نفت، با خطاب قرار دادن مسوولان صدا و سیما، تحریم سریال‌های کره‌ای را در تلویزیون مطرح کرده است!

در این نوشتار، اثرات فرهنگی پخش گستردۀ سریال های کره ای و همچنین تناسب یا عدم تناسب پیشنهاد این نماینده، -حتی بر فرض عملی شدن- و سنخیت آن با اقدام کره در متوقف کردن پول مردم ایران، مدنظر نیست و تنها سیاست و اقدامات کره در گسترش حمایت مناسب از آثار کپی رایتی خود و صادرات آن مورد توجه است.

با توجه به تمدن کهن ایران و وجود پیشنه فرهنگی غنی و تنوع دینی، قومی و زبانی ایرانیان، این سؤالات در ذهن ایجاد می شود که آیا سیاست فرهنگی ایران مشخص است؟ آیا ایران شبیه چنین برنامه ای برای حفظ، تقویت و صادرات فرهنگ ایرانی دارد؟ آیا گفتۀ نمایندۀ مجلس بر فرض تقویت، تصویب و پوشیدن ردای قانون، می تواند در مقابل این برنامه بیست ساله کره، کارآمد باشد یا فقط شعاری است که خود گوینده هم از ناکارآمدی آن بی اطلاع است؟ و آیا روزی خواهد آمد که محصولات فرهنگی ایران بتواند عامل ترویج و اشاعۀ فرهنگ غنی ایران باشد؟

آنچه واقعیت است و می توان از آن به عنوان مشتی نمونه خروار یاد کرد، این است که لایحه قانونی حمایت از مالکیت ادبی و هنری بیش از 12 سال است که در جلسات پرهزینه، تکراری و موازی نهادهای اجرایی و تقنینی سر درگم است و عده ای کنوانسیون برن را با 179 کشور ملحق شده، ساخته و پرداخته استکبار و عاملی برای استعمار می دانند، بیانی که به طور غیر مستقیم از ناتوانی علمی و فرهنگی ایران و ایرانی حکایت می کند. ایران هنوز در پیچ و خم های فرهنگی و ایدئولوژیک برای گسترش حمایت از آثار ادبی و هنری، سرگردان است.