راه‌انداری رشتۀ مددکاری اجتماعی در دانشگاه علمی کاربردی بحران‌ساز شده‌است

رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران با انتقاد از راه‌اندازی رشته مددکاری اجتماعی در دانشگاه جامع علمی کاربردی گفت: در سال های اخیر بدعت ایجاد رشته‌های مختلف در این دانشگاه گریبان این رشته را گرفته و بحران‌ساز شده‌است.

به گزارش عطنا و به نقل از ایرنا، مصطفی اقلیما ضمن تاکید بر اهمیت رشته مددکاری اجتماعی اظهار کرد: گسترش روزافزون مسائل و مشکلات در جامعه ایران سبب شده نقش «حرفه های یاورانه» در کمک به افراد و گروه ها برای غلبه بر این مشکلات پررنگ تر شده باشد. وی افزود:مددکاری اجتماعی ازجمله این حرفه های یاورانه است که بر اساس آموخته های نظری، مهارت های اکتسابی و در چهارچوب اصول اخلاقی تلاش می کند تا در راستای توانمندسازی افراد، گروه ها و جوامع فعالیت کند.

وی ادامه داد: آنچه در این فرآیند مهم و حیاتی است به کارگیری افرادی است که در این زمینه به درستی آموزش دیده باشند و صلاحیت آنها از نظر علمی و اخلاقی تایید شده باشد، در غیر این صورت آسیب های جبران ناپذیر روانی اجتماعی به گیرندگان خدمت وارد می شود که در بلندمدت زندگی این افراد را دستخوش پیامدهای منفی فراوانی می گرداند.

وی به برنامه های آموزشی (کوریکولوم های) مصوب وزارت بهداشت و وزارت علوم برای آموزش رشته مددکاری اجتماعی در دانشگاه های معتبر کشور اشاره و خاطرنشان کرد: در سال های اخیر بدعت راه اندازی رشته های مختلف در دانشگاه علمی-کاربردی گریبان رشته مددکاری اجتماعی را نیز گرفت و چند سالی است که در مقاطع کاردانی و کارشناسی، گرایشاتی مانند مددکاری خانواده، مددکاری کودک، مددکاری اورژانس، مددکاری مراقبت از سالمندان و مددکاری قضایی در دانشگاه علمی-کاربردی تصویب شده است.

رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی یادآور شد: برخی نهادها، مانند سازمان زندان ها، سازمان بهزیستی، هلال احمر، بنیاد شهید و امور ایثارگران تحت نظارت این دانشگاه در حال پذیرش دانشجو هستند. پذیرش در مراکز علمی-کاربردی در این رشته حیاتی تنها با داشتن مدرک دیپلم و گواهی سلامت میسر می شود.

اقلیما خاطرنشان کرد: این در حالی است که دانشگاه های معتبر در ایران علاوه بر شرط پذیرفته شدن در کنکور حتی برای مقطع لیسانس نیز شایستگی های اولیه برای ورود به رشته مددکاری اجتماعی را بررسی می کنند.

وی افزود: ظرفیت پذیرش دانشجوی مددکاری اجتماعی در مراکز علمی کاربردی در سال ۱۳۹۸ برای دوره کاردانی سه هزار و ۳۷۵ نفر و در مقطع کارشناسی ۲ هزار و ۴۰۰ نفر است که در مجموع شامل پنج هزار و ۷۷۵ نفر فارغ التحصیل در طول دوره یک ساله است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران خاطرنشان کرد: این آمار وقتی معنا دار می شود که نگاهی به تعداد فارغ التحصیلان دو دانشگاه اصلی این رشته یعنی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و دانشگاه علامه طباطبایی بیندازیم که نتیجه دو دهه آموزش دانشجویان به زحمت به تعداد دو هزار مددکار اجتماعی فارغ التحصیل می رسد و مشخص نیست خروج سالانه نزدیک به شش هزار نفر کاردان و کارشناس مددکاری با گرایشات فوق الذکر چه دستاوردی برای مسائل و مشکلات جامعه ایران خواهد داشت؟

اقلیما اظهار داشت: این پدیده در حالی اتفاق افتاده است که معضل اشتغال در حرفه مددکاری اجتماعی با ورود رشته های غیرمرتبط در جایگاه های سازمانی با کارشکنی و عدم تعهد برخی مسئولان مددکاری اجتماعی در سال های قبل تشدید شد، حال این حجم از فارغ التحصیلان بیکار که عمدتا به دلیل ضعف و کیفیت پایین آموزشی در دانشگاه علمی کاربردی، جایگاه خاصی در بازار کار ندارند، این معضل را صد چندان می کند.

وی با خطاب قرار دادن بنیان گذاران این رشته در دانشگاه علمی کاربردی، تاکید کرد: آنها باید پاسخگوی این سوال باشند که با چه استدلالی به دنبال این حجم فارغ التحصیل بوده اند؟

او ادامه داد: عجیب است که تاکنون انجمن صنفی به عنوان داعیه دار اصلی حمایت از حقوق صنفی مددکاران اجتماعی نه تنها به دنبال چاره جویی برای حل این مشکل نبوده بلکه به تازگی رییس آن در یک نشست علمی که در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شده با بیان اینکه «ماهیت رشته مددکاری اجتماعی ذاتا کاملا علمی کاربردی است» به دفاع از آموزش این رشته در دانشگاه های علمی کاربردی پرداخته است، بدون آنکه به پیامدهای این سبک آموزش بی کیفیت و انبوه اشاره کند.

رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی افزود: باید خاطرنشان کرد ماهیت حرفه گونه این رشته بر ضرورت کار عملی در کنار آموزش نظری تاکید موکد دارد درحالی که در دانشگاه های علمی کاربردی کارورزی در پایین ترین سطح کیفی خود بدون داشتن فیلدهای کارورزی ساختاریافته و سرپرست های دارای صلاحیت ارائه می شود یا به کلی نادیده گرفته می شود.

اقلیما همچنین گفت: کیفیت آموزش بنا به دلایل بسیاری در دانشگاه های علمی کاربردی پایین تر از حد مطلوب است. یکی از این دلایل را می توان در کادر آموزشی به خدمت گرفته دانست. در حالی که در دانشگاه های دولتی اعضای هیات علمی دارای مدارج عالی و تجربه تخصصی مددکاری اجتماعی هستند که تاثیر به سزایی در آموزش نظری و عملی دانشجویان مددکاری اجتماعی دارد.

وی ادامه داد: همچنین دانشجویان دوره کارشناسی موظف هستند ۱۳۴ واحد درسی بگذرانند که از این تعداد، ۲۱ واحد عملی (کارورزی)، معادل بیش از ۳۰۰۰ ساعت کار عملی که با نظارت سرپرستان متخصص و در سازمان ها و نهادهای مرتبط می گذرانند اما در دانشگاه های علمی کاربردی، معمولا از مدرسین با مدرک کارشناسی ارشد استفاده می کنند که عمدتا دارای قابلیت های علمی و تجربی کافی برای تدریس رشته های حساس و تخصصی نیستند. دانشجویان این مراکز از کیفیت آموزشی پائین به واسطه کمبود اساتید متخصص و سرپرستان کارورزی خبره در ابعاد تئوری و عملی و هم چنین پایین بودن مطلوبیت فیلدهای کارآموزی رنج برده و در این حوزه ها با نارسایی آموزشی جدی مواجه اند.

این مددکار پیشکسوت خاطر نشان کرد: رشته ی مددکاری اجتماعی به علت ماهیت حساس و برخورداری از اصول اساسی نیازمند تدریس از سوی افرادی است که علاوه بر داشتن مدرک دکتری مددکاری اجتماعی از تجربیات کافی کار با اقشار مختلف نیز برخوردار باشند. ولی در اکثر مراکز علمی-کاربردی شاهد تدریس واحد های تئوری و عملی از سوی افرادی با داشتن مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد نامربوط هستیم. در حالی که تعداد کل افراد دکتری مددکاری اجتماعی در سراسر کشور به ۱۵ نفر نمی رسد، چگونه می توان مدعی شد که آموزش این مراکز، تخصصی و در راستای رشته ی مددکاری اجتماعی می باشد؟

اقلیما تصریح کرد: مددکاری اجتماعی قبل از اینکه به عنوان یک رشته علمی شناخته شود، در قالب یک فن و حرفه تعریف شده است. اما دانشجویان مقاطع کاردانی مراکز علمی-کاربردی در دوره ی ۲ ساله مجموعا، ۵ واحد کارورزی می گذرانند با این محدودیت چگونه می توان دانش و تخصص مددکاری اجتماعی در این دوره ی کوتاه مدت را به دانشجویان انتقال داد؟

وی افزود: انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران پیش از این انتقاد جدی خود را نسبت به سطح نازل آموزش در دانشگاه های علمی کاربردی به وزارت علوم اعلام کرده است، عجیب نیست که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان بهزیستی به عنوان دو سازمان مهم ارائه دهنده خدمات تخصصی مددکاری اجتماعی حاضر به ه بکارگیری فارغ التحصیلان دانشگاه علمی کاربردی نیستند.

او یادآور شد: این انجمن همچنان خواستار توقف فوری پذیرش دانشجو درتمامی گرایش های مددکاری اجتماعی در دانشگاه علمی کاربردی است و بابت آثار بسیار مخرب ادامه این روند بر سلامت روانی اجتماعی گروه های هدف هشدار می دهد.

رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی خاطرنشان کرد: با توجه به پیگیری که انجمن علمی مددکاری اجتماعی انجام داد، اکثر مراکز آموزشی علمی کاربری دستگاه های دولتی که رشته مددکاری اجتماعی را تدریس می کردند منحل شد، اما  این مراکز در بخش های خصوصی به ویژه در شهرستان ها باوجود اینکه مدرسین این مراکز دارای مدارک تحصیلی در سطح کارشناسی و رشته های غیر مرتبط بوده همچنان دایر است و دانشجو می پذیرند لذا جامعه مددکاری اجتماعی خواستار این است که وزارت علوم این موضوع را پیگیری و پذیرش دانشجو وآموزش در این مراکز لغو شود.